Comvalius bij Seti SRnan: Haal de commercie uit de zorg

Seti SRnan, denktank voor progressief beleid en platform voor nieuwe politiek, had afgelopen maandag een rondetafelgesprek met de heer Stephen Comvalius, oud-directeur van het Staatsziekenfonds (SZF). Het onderwerp was de crisis in de gezondheidszorg. Comvalius heeft een studie gemaakt van de problemen. Hij heeft een paar jaar gewerkt aan een uitgewerkt plan voor de organisatie en financiering van de zorg. Het plan is gericht op betaalbare zorg van goede kwaliteit.

Historische erfenis verzorgingsstaat
Comvalius begint zijn inleiding met het schetsen van de historische, staatkundige en demografische context van de gezondheidszorg in Suriname. Bij het verkrijgen van de staatkundige onafhankelijkheid in 1975 nam de republiek Suriname de instituten van de koloniale staat over. Deze instituten zijn kenmerkend voor een verzorgingsstaat. De structuren van het land zijn sedert de onafhankelijkheid niet veranderd, zegt Comvalius. Het binnenland bleef achter in ontwikkeling en kampt nog steeds met allerlei problemen die doorwerken in de gezondheidszorg, zoals moeilijke bereikbaarheid, afwezigheid van water en elektriciteit, achterstanden in het onderwijs. Er zijn steeds terugkerende problemen met medicijnen, hoge kosten en de bewaking van de kwaliteit. Deze problemen zijn met de invoering van de nieuwe basiszorgverzekering alleen maar verergerd.

Wat kost de zorg?
Comvalius geeft aan dat niemand weet wat de zorg precies kost. Tientallen dure consultants werden ingehuurd, maar die konden geen helder inzicht geven en ze brachten geen enkele oplossing voor de problemen van overconsumptie, verspilling en corruptie. Comvalius wil niet spreken van corruptie. Hij spreekt liever van 'mee-eters'. De zorgsector is niet transparant en er is bijna geen planning en coördinatie. Comvalius haalt het voorbeeld aan van het zogenaamde Zorghotel aan de Anton Dragtenweg. Dit was opgezet voor de medische zorg voor buitenlanders en toeristen, maar het business model was niet succesvol. Het werd omgezet in een RCR Medical center (ziekenhuis), op een afstand van een paar honderd meter van het Rooms-Katholiek ziekenhuis, en snoept nu af van RK ziekenhuis.

Basiszorg zonder overleg
Comvalius zegt dat de nieuwe wet Basiszorg is doorgedrukt zonder met de mensen te praten en zonder rekening te houden met de bestaande instituten. Overheidsinstituten zoals de Regionale Gezondheidsdienst (RGD) en de Medische Zending zijn door deze wet in ernstige problemen gekomen. De impact van de financieel-economische crisis op de zorg is door de wet Basiszorg verergerd. Er zijn ongeveer 6000 mensen werkzaam in de gezondheidszorg en er is een groot aantal belanghebbende partijen bij betrokken: ziekenhuizen, apotheken, beroepsverenigingen en derden. De discriminatie bij on- en minvermogenden die er toen was, is er thans weer met BAZO omdat wie geld heeft eerst wordt geholpen.

Nationaal Zorgfonds
Comvalius heeft een uitgewerkt plan om de gezondheidszorg uit de crisis te halen. De hoeksteen van zijn plan is het Nationaal Zorgfonds. Dit fonds moet middels wat hij noemt een 'publieke wet' worden opgericht. Hij heeft berekend dat zijn model besparingen zal opleveren die kunnen oplopen tot 100 miljoen SRD. Zijn plan is gebaseerd op de ‘Health for All’ strategie: betaalbare zorg van goede kwaliteit voor iedereen, integratie van preventieve en medische zorg, integratie eerste en tweede lijn, en betrokkenheid van de gemeenschap. Het plan van Comvalius behelst de vorming van een nationaal systeem, een ‘single payer system’ waarin iedereen vanuit een centrale administratie wordt betaald. De ziekenhuizen vallen onder dit systeem en de artsen zijn in loondienst. Het gaat erom de commercie uit de zorg te halen, want winstbejag maakt de kosten van de zorg onbeheersbaar. Comvalius heeft zijn plan tot in details uitgewerkt. Als de regering wil kunnen ze zijn plan krijgen, en ze hoeven er niet voor te betalen, maar hij wil wel de coördinatie van de uitvoering hebben.

Managementinformatiesysteem
Comvalius werkt samen met de heer Ruben Kort van Smartcoding, een Surinaams bedrijf dat is gespecialiseerd is in de ontwikkeling van software voor de informatiesystemen van huisartsen, apotheken, medische specialisten, ziekenhuizen. Met de software van dit bedrijf wordt het mogelijk dat de bestuurders van het zorgsysteem op tijd over data kunnen beschikken. Het zal dan voor het eerst duidelijk worden wat de gezondheidszorg kost en waar de kosten worden gemaakt. Het systeem is ontworpen om zowel het bestuurscentrum te versterken als de autonomie van de dienstverleners te bevorderen en kan gratis aangeboden worden onder voorwaarden.

Discussie
Na de inleiding volgt er een levendige discussie. In verband met het managementsysteem merkt de heer Kort van Smartcoding op dat het aanschaffen van uiteenlopende buitenlandse pakketten niet werkt. Hij geeft het voorbeeld van de apotheken die software gebruiken om de medicatie van patiënten te bewaken. De apotheker kan daarmee snel zien of de medicijnen die een arts heeft voorgeschreven wel verenigbaar zijn met andere medicamenten die de patiënt reeds gebruikt. Een medicatiebewakingssysteem kan alleen werken als alle apotheken een gemeenschappelijk systeem hebben.

Er wordt opgemerkt dat de zorg zeker kwalitatief goed moet zijn, maar dat ook de privacy van patiënten moet zijn gegarandeerd. De heer Kort wijst erop dat de privacy met de systemen die nu her en der worden gebruikt niet veilig is gesteld. Hackers kunnen heel gemakkelijk deze systemen binnendringen en gegevens veranderen. Een hiv-negatieve lab-uitslag zou bijvoorbeeld met gemak kunnen worden veranderd in een positieve uitslag. Wat dit voor dramatische gevolgen kan hebben voor betrokkenen laat zich indenken.

Een der aanwezigen vraagt aandacht voor fraude. Een ander wijst op de fights tussen medische specialisten. Een derde noemt het geval van de buitensporige prijzen die door ziekenhuisapotheken worden berekend voor kankermedicijnen. Iemand zegt dat specialisten niet worden aangepakt omdat politici hen liever te vriend houden voor moeilijke tijden.

Kort betreurt het dat men allerlei dure buitenlandse pakketten koopt terwijl het maatwerk dat in Suriname zelf wordt gemaakt niet wordt gewaardeerd. De aanwezigen zijn het er unaniem over eens dat Surinaams fabricaat voorrang moet krijgen als de kwaliteit goed is. Het woord ‘mindshift’ valt een aantal keren, ook het woord ‘jongeren’. Een der aanwezigen voorspelt: “Gezondheidszorg wordt de centrale politieke issue bij de komende verkiezingen”. “De mensen vonden het geweldig dat ze promoveerden van dokterskaart naar basiszorg”, wordt er gezegd, “maar nu komen ze bedrogen uit”.

Conclusie
De outline van het werkplan van Stephen Comvalius vond algemene bijval. De sector volksgezondheid kan langs de lijnen aangegeven in dit werkplan op orde worden gezet. Maar alle sectorplannen bij elkaar zullen niet resulteren in succes zolang er geen politieke vernieuwing komt. Het probleem is niet primair technocratisch. Het is een politiek probleem. Een der aanwezigen zei: “Wij moeten vertrouwen op the wisdom of the people”. Een ander: “House to house moet het politieke werk gedaan worden”.


Met deze noot beëindigt de notulist zijn verslag.
Paramaribo, 28 oktober 2016
Namens deze,
Wim Bakker, voorzitter Seti SRnan