Brazilië: Breuk Samarco dam door ontwerpfouten

De dodelijke instorting van een dam in de Samarco mijn vorig jaar in Brazilië was het gevolg van gebreken in het ontwerp, zegt een rapport. De breuk in de Fundao-dam heeft een enorme modderstroom veroorzaakt die negentien personen heeft gedood en de rivier heeft vervuild.

Het technisch rapport dat in opdracht van gezamenlijke eigenaren van Samarco, BHP Billiton en Vale, noemt geen schuldige voor de ramp. Een aparte politieonderzoek heeft de ijzermijnwerker Samarco beschuldigd van opzet, wat de onderneming ontkent.

Dammen die mijnafval houden, bekend als "tailings", hebben gewoonlijk muren die zijn gemaakt van een mengsel van zandachtige deeltjes en kleiachtige slib. Het rapport stelt dat een verandering in het ontwerp van de Fundao dam tussen 2011 en 2012 heeft geleid tot minder efficiënte waterafvoer, en uiteindelijk tot instorting van de dam in november 2015.

Het zand in de damwanden was verzadigd, en begon zich plotseling meer te gedragen als een vloeistof, in een proces dat bekend staat als ‘vloeibaarheid’.”Er was een fundamentele verandering in het concept ontwerp waarbij op grotere schaal verzadiging was toegestaan en geaccepteerd, "aldus het rapport. Hij voegt eraan toe dat "deze toename van de mate van verzadiging het potentieel vloeibaar maken van zand heeft geïntroduceerd."

Er was een toename op het gewicht van het afval, waarbij de hoogte van de dam was verhoogd tot meer dan 100 meter. Dit gewicht duwde kleiachtige slib in een deel van de dam naar buiten "zoals tandpasta uit een tube," waardoor de dam uiteindelijk instortte.

"De tailings die nog vaste muren waren geweest, veranderden in enkele minuten in een kolkende rivier, die de lager geleden Santarem Dam aandeed, deze niet deed barsten, maar wel erover heen ging en de stad Bento Rodriguez aandeed en kort daarna zijn uiteindelijke bestemming in de zee bereikte", aldus het rapport. Een kleine aardbeving op de dag van de uitbarsting van de dam kan ook geleid hebben tot versnelling van de ramp, voegt het rapport eraan toe.

De ramp heeft BHP Billiton al ongeveer US$ 2,2 miljard gekost, met inbegrip van een totale afschrijving van zijn investeringen in Samarco, als gevolg van de onzekerheid over wanneer de mijn zal worden heropend. Het cijfer omvat ook de middelen voor zijn aandeel in de overeengekomen vergoeding en beschadigingen.