Surinamers tuimelen van pyramide van Maslov

Naar aanleiding van een presentatie van onderwijskundige Soender Hanoeman is er bij Seti SRnan, het platform voor politieke vernieuwing, vorige maand een discussie gevoerd over de theorie van de Amerikaanse psycholoog Abraham Maslov. De vraag was: wat kan de theorie van Maslov ons leren over de effecten van de verarming op de psychosociale conditie van Surinamers?

Volgens de theorie van Maslov hebben de behoeften van de mens een rangorde. Lichamelijke behoeften (eten, drinken, dekking) gaan vóór psychische behoeften (erkenning, vriendschap, liefde). De geestelijke, welhaast spirituele behoefte aan zelfrealisatie in dienstbaarheid aan de samenleving is de “hoogste” behoefte. Deze “hoogste” motivatie van de mens komt aan bod als de “lagere” lichamelijke en psychische behoeften aandacht hebben gehad. Maslov kwam tot deze rangorde van behoeften na bestudering van het verschijnsel “motivatie”.

De pyramide van Maslov
Schematisch wordt deze hiërarchie van behoeften vaak uitgebeeld in de vorm van een pyramide. De brede basis van de pyramide representeert de basale behoeften van het lichaam. De smallere middenmoot van de pyramide stelt voor de psychische behoeften aan aandacht en erkenning. De kleine spitse top staat voor de meest verheven motivatie van de mens: de behoefte aan persoonlijke en spirituele groei, de behoefte om een creatieve zinvolle bijdrage te leveren aan de samenleving.

Soender Hanoeman stelt dat Surinamers door de economische crisis massaal tuimelen van de ladders waarmee zij de pyramide van Maslov beklimmen. Zij vallen terug naar de basis van de pyramide, naar een lager niveau van functioneren. Zij hebben moeite om te zorgen voor voeding, kleding, transport en huisvesting en hebben daardoor weinig tijd voor het verenigingsleven en het onderhouden van vriendschappen, hobby’s. Aan kritisch, mondig burgerschap en politiek activisme komen zij helemaal niet toe. De mensen zijn gewoon te moe.

Verarming en liefdeloosheid
Hanoeman concludeert: “Leraren van middelbare scholen ontvangen SRD 3.000 bruto per maand. Hoeveel leraren kunnen met dit salaris een woning kopen ?” Zij zitten gewoon op de bodem van de pyramide van Maslov. Velen zijn genoodzaakt meerdere jobs te doen. Ze zijn uitgeput als ze voor de klas staan. De verarming van Suriname is niet alleen een economische kwestie. Hanoeman merkt op dat godsdienst ontbreekt in Maslov’s lijst, maar “Love is God and Love is extremely important”. Dit land heeft liefde nodig, maar de armoede tast ook het vermogen om dit land lief te hebben aan.

Het remt de mensen in hun groei naar de spirituele top van Maslov’s pyramide. Hanoeman merkt op dat we hierbij onderscheid moeten maken tussen geloof en religie. Geloof is wat jij zelf ervaart. Religie is de ervaring van iemand anders. Groei naar de top van de pyramide is niet zitten in de kerk en meedoen met traditionele rituelen. Mensen apen anderen na en herhalen als papegaaien de mantra’s en de gebeden in hun tempels en kerken. Het als papegaaien napraten is uiting van het laagste niveau van kennis.

Kennis
Hanoeman vergelijkt de groei van het behoeftenniveau met de groei van het kennisniveau van mensen. Op basaal niveau is kennis niet meer dan de herinnering van “feiten”. Op een iets hoger niveau van kennis gaat het om het begrijpen van concepten. Daarboven neemt kennis de vorm aan van het kunnen toepassen van principes volgens bepaalde procedures. De volgende trap van kennis is de analyse van complexe situaties: feiten worden op een rijtje geplaatst en beoordeeld. De hoogste trap van kennis wordt bereikt wanneer er nieuwe kennis en inzichten worden ontwikkeld.

Tijdens de discussie hierover wordt opgemerkt, dat de politieke passiviteit van Surinaamse universiteitsstudenten mogelijk voortkomt uit hun gebrekkige kennis omtrent de situatie. Zij leven in de verwachting dat zij na hun studie zullen leven volgens het behoeftenpatroon van de middenklasse. Zij hebben niet door hoe snel de middenklasse aan het verdwijnen is en hoe snel zij naar de bodem van de Maslov-pyramide zinken. De vraag is: hoe snel en hoe diep moeten mensen zinken voordat zij in verzet komen?

Iemand maakt de opmerking dat verzet onder de huidige omstandigheden een alternatieve route is naar invulling van de hogere behoeften van de mens, namelijk de behoefte aan een zinvolle invulling van het burgerschap. Hoewel velen omlaag tuimelen, zowel materieel als moreel, kan de crisis kansen creëren voor enkelen. Seti SRnan is bedoeld om deze kansen zichtbaar te maken.


Wim Bakker