Mensenhandel, Migratie en 'Terrorisme'

Nederland (en deels Suriname) herdacht onlangs weer zijn bevrijding van een toen duivels regiem uit nazi-Duitsland. Duizenden onschuldigen zijn toen vermoord door onmensen; miljoenen joodse en Afrikaanse medemensen zijn vergast en vermoord en honderdduizenden moesten de wijk nemen naar de VS, Canada, Australië, Engeland enz. Het oorlogsgeweld was desastreus. Terecht dienen wij als geciviliseerde mensen stil te staan bij deze gruwelijkheden en terecht kunnen wij de leus herhalen: Nooit meer!!.

Maar is dat zo? De Duitsers hebben een gezegde: Einmal ist keinmal. Wat letterlijk betekent: “Een keer is geen enkele keer”. Het is een geijkte uitdrukking van het idee dat als iets maar 1 keer gebeurt, het niet telt. Het maakt niet uit. Als het slechts 1 keer gebeurd is, zou het net zo goed nooit hebben kunnen plaatsvinden. Of wij het hier nu mee eens zijn of niet, wij dienen anno 2016 stil te staan bij de huidige mondiale gebeurtenissen en ons af te vragen of binnen afzienbare tijd vele Europeanen weer de wijk zullen moeten nemen naar andere landen (continenten), omdat het leven in Europa in de toekomst te gevaarlijk geworden is (..).

Helaas is er niets veranderd in de afgelopen decennia: vandaag de dag zien wij een herhaling van de gruwelijkheden. Er gaat geen dag voorbij of worden wij geconfronteerd met afschuwelijke beelden van de vernietiging van hele steden; om maar te zwijgen van al die onschuldige levens van mannen, vrouwen en kinderen. Ook ziekenhuizen worden niet ontzien: Collateral damage? En de bommen en springstoffen die duizenden onschuldigen vermoorden komen bijkans altijd uit landen waarvan enkelen (geassocieerd) lid zijn van de Veiligheidsraad van de VN.

Velen zijn op de vlucht geslagen, op zoek naar veiligheid en om een nieuwe toekomst op te bouwen in een voor hen vreemde omgeving.

Migratie en terrorisme
De onderwerpen van mensenhandel en migratie (vluchtelingen) worden tegenwoordig aangesneden als onderdeel van het overkoepelend belang van de veiligheid van de natie en de mondiale War on Terror”. De strijd tegen het terrorisme heeft bovennatuurlijke vormen aangenomen buiten de internationale rechtsorde om, terwijl deze strijd tegelijkertijd voortgezet wordt in processen en instituten van ditzelfde regime. De Veiligheidsraad van de Algemene Vergadering van de VN is ingezet om de veiligheid en soevereiniteit van bepaalde staten op de voorgrond te plaatsen, ten koste van de veiligheid en soevereiniteit van andere staten.
De wetten op binnenlands en internationaal niveau die zijn ingevoerd voor de verwezenlijking van dit streven hebben het grensverkeer nog verder verhard. Die maatregelen rechtvaardigen het opjagen van alles en iedereen die men niet wenselijk acht.
Op mondiaal niveau zijn we getuigen van een verhoogde angst voor de ‘ander’, die gezien wordt als een bedreiging of als iemand die gevaarlijk is voor de ‘ veiligheid van de staat’ .

De grens wordt opnieuw getrokken langs erg starre scheidslijnen - tussen vriend en vijand - zij die goed zijn en zij die slecht zijn. Hoewel deze zaken het meest expliciet door extreemrechtse partijen worden geuit, wordt het feit dat soortgelijke vormen van conservatisme steeds vaker opduiken in het algemeen maatschappelijk debat, minder vaak opgemerkt. De asielzoeker is een van de hoofdslachtoffers geworden van het onvermogen om zowel het doel als de beperkingen van de oorlog tegen het terrorisme te definiëren. En dit onvermogen dwingt asielzoekers zich verder te verplaatsen langs illegale kanalen, en bijgevolg kwetsbaar, gestigmatiseerd en illegaal te blijven.

De nieuwe strijd tegen het terrorisme heeft ruimte gecreëerd voor een scherpere en verontrustende reactie op het wereldwijd migreren van mensen, hetgeen soms gereduceerd wordt tot een niet meer dan een kwaadaardige bedreiging. Als terrorisme gedefinieerd wordt als een transnationale misdaad, dan kunnen mensen gekenschetst worden als terrorist, door slechts de misdaad te begaan zich illegaal te verplaatsen en te proberen illegaal een land binnen te komen. Omdat smokkelaars reisdiensten aanbieden aan illegale migranten, kunnen zij gemakkelijk in de categorie van de (transnationale) georganiseerde misdaad en het potentiële terrorisme, vallen. In het ergste geval zijn zij terroristen en in het minst erge geval zijn ze criminelen die geprobeerd hebben de grens illegaal over te steken.
Deze simpele vergelijkingen en gevolgtrekkingen leiden opnieuw tot een scheiding tussen de werkelijkheid van de illegale migrant en het onderwerp terrorisme. Het op een hoop gooien van migranten en terroristen is niet nieuw, maar heeft veel meer aandacht gekregen sinds 11 september 2001. Het heeft ervoor gezorgd dat de representatie van ‘ de ander’ als fanatiek en gevaarlijk persoon die tegen de vrijheid is, meer ruimte heeft gekregen.

De ruimte van de migrant is kleiner gemaakt door het mensenhandel discours en het discours van terrorisme en bedreigingen van de veiligheid van de staat. Beiden rechtvaardigen initiatieven die bedacht zijn om ‘de rest’ weg te houden uit ‘het westen’. Gezien het feit dat beweging en migratie, fenomenen zijn die horen bij de huidige fase van mondialisering en daarom kenmerken zijn en blijven van onze transnationale wereld, is deze verschuiving zorgwekkend te noemen. Het criminaliseren of slachtofferen van diegenen die grenzen oversteken, dwingt deze mensen om zich te blijven verplaatsen via illegale kanalen. Zoals gezegd, blijven zij hierdoor kwetsbaar, gestigmatiseerd en illegaal. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de veiligheid van wat over is van de natiestaat, bereikt kan worden ten koste van de veiligheid van de buitenlandse migrant. Dit zal in feite slechts de paradox aanmoedigen, dat de veiligheid van de buitenlandse migrant minder wordt bedreigd door mensenhandelaren dan door het huidige internationale beschermingssysteem dat geboden wordt aan mensen die reizen als migrant, vluchteling of asielzoeker.

Herformuleren van antwoorden op grensverkeer
De wettelijke ingrepen in het leven van buitenlandse migranten zijn hoofdzakelijk verwoord vanuit het perspectief van het ontvangende land.
De ondergeschikte stemmen – in het bijzonder die van vrouwelijke migranten- zijn weggelaten uit dit debat. Maar juist deze stemmen kunnen bijdragen aan het ontrafelen van de verwarring in de internationale en binnenlandse arena’s rond begrippen als mensenhandel, migratie en terrorisme. Deze stemmen moeten op de voorgrond staan, niet als terroristen, ook niet als slachtoffers, maar als migranten die getroffen zijn door mondiale ontwikkelingen en die proberen veilig grenzen over te steken. Ze geven de noodzaak weer om over internationaal recht en internationale rechten na te denken op manieren die niet beperkt worden door de kaders van soevereiniteit, de natiestaat en het autonome individu van het liberale discours. Hun levensgeschiedenissen leveren een heel ander antwoord op, op de vraag waarom mensen migreren en hoe er omgegaan moet worden met deze bewegingen.

Hierin wordt de aandacht gevestigd op de ongelijkwaardige machtsarena’s waar we ons mee in moeten laten om de mondiale verplaatsing van mensen en het normatieve en politieke belang van de transnationale migrant, te begrijpen.
“Voordat docenten op economische faculteiten van universiteiten het hadden over de mondiale economie, wisten illegalen er alles van (..). “

Colvin Overdiep

Docent/onderzoeker Sociale-en Politieke bewegingen/(mondiale)-Veiligheidsvraagstukken
(Bijgewerkt uit een college Internationale bestuurskunde).