Eindelijk neemt mevrouw Gudde afscheid van haar man

Vanochtend zijn veertien TRIS-militairen die in hun diensttijd tussen 1939 en 1958 zijn overleden, opnieuw bijgezet op de begraafplaats Hodie Mi Cras Tibi aan de Sophie Redmondstraat. Het was voor mevrouw Gudde-Bijlstra een onvergetelijke dag. Na 55 jaar heeft ze eindelijk haar man kunnen begraven.

Een dag eerder bezocht ze met haar zoon begraafplaats Lina’s Rust. Dat was wel even schrikken. Een naambordje konden ze nog wel ontdekken maar verder zag het er allemaal behoorlijk verwaarloosd uit. Hier had ze al in 1955 moeten staan, schoot het door haar heen. Misschien was het verwerken van haar verdriet dan minder zwaar gevallen.

Maar vandaag is er dan toch iets veranderd. Eindelijk is er een mooie plek voor haar overleden man en eindelijk heeft ze zelf een tastbaar beeld van zijn laatste rustplaats. 55 jaar na zijn dood ondergaat mevrouw Gudde-Bijlstra (78) dankbaar de reacties van de mensen van de organisatie. Mevrouw Gudde wist met een zakdoek haar voorhoofd droog. Ze straalt. Het was een indrukwekkende en geslaagde ceremonie, zegt ze: “Mooie muziek, mooie woorden. Vooral de toespraak van de dominee was uit het hart gegrepen.”

Na 55 jaar is haar echtgenoot vandaag opnieuw begraven. In aanwezigheid van hoge functionarissen van het Nederlandse ministerie van Defensie, directeur Kamperveen van het Surinaamse departement en de Nederlandse ambassadeur Aart Jacobi. Mevrouw Gudde heeft er maanden naar toe geleefd: “We hebben ons helemaal opgeladen voor deze dag. Het is alsof de tijd stil staat. De dag dat de dominee bij mij thuis kwam om te vertellen wat er was gebeurd, vergeet ik nooit meer. Een ongeval met een mijn, de dag ervoor. Zes militairen omgekomen ergens in de Surinaamse savanne. Ik geloofde het eerst niet. Het was ook zo ver weg.
Een begrafenis in Nederland was absoluut niet aan de orde voor Defensie. Bovendien hadden ze de jongens toen al begraven; in de tropen moet dat snel gebeuren, toch? Dat is wel iets anders dan al het eerbetoon voor soldaten die tegenwoordig in Afghanistan sneuvelen. Die worden meteen overgevlogen. Destijds had dat met de boot gemoeten. Maar vandaag is het toch goed gekomen.”

TRIS-militairen en hun vrouwen komen kennismaken. Bij sommige van hen volgt een innige omhelzing. Met de voorzitter van de voormalige TRIS (Troepenmacht in Suriname), Ad van Wingerden, is het allemaal begonnen. Hij was ook vorig jaar weer mee met de jaarlijkse TRIS-reis naar Suriname in november en las toen in de krant dat flink wat oude graven zouden worden geruimd omdat de grafrechten waren vervallen. Daaronder ook de graven van de Nederlandse militairen die na de Tweede Wereldoorlog waren gesneuveld. Van Wingerden schreef daarop een brief naar generaal Van Uhm, het hoogste militaire gezag in Nederland.

Aanvankelijk kreeg hij geen reactie. Maar terwijl hij er al vanuit was gegaan dat zijn brief niets zou opleveren, bleek Defensie een paar maanden later alle nabestaanden te hebben opgespoord. Toen werd het initiatief genomen om een graftombe op te richten en de militairen opnieuw op Surinaamse bodem bij te zetten. Vorige week onderzochten twee forensisch onderzoekers de resten van militairen om ervoor te zorgen dat nu de juiste namen bij het juiste graf staan.

Mevrouw Gudde schuift haar arm door die van haar zoon en maakt aanstalten om op te stappen. Het is mooi geweest. Voor hun vertrek naar Holland, komend weekend, willen ze nog iets van Suriname zien. Een boottochtje op de rivier, wie weet. Ze wil nog één keer terug naar de graftombe, maar dan alleen met haar zoon. Kan zijn dat ze dan het stukje van haar bruidsboeket achterlaat. Ze heeft het niet voor niets bewaard al die jaren.


(tekst Diederik Samwel; beeld: Ramon Keijzer)

Mevrouw Gudde-Bijlstra (midden) is opgelucht dat zij na 55 jaar haar man kan begraven. Zij wordt bijgestaan door haar zoon.