Effectief fiscaal beleid

De regering zal een strategisch plan moeten formuleren om het budgettair tekort weg te werken. Het monetair beleid en algemeen budgettair beleid zijn de afgelopen tijd veelbesproken onderwerpen. We horen helaas nog te weinig over het fiscaal beleid. Het is betreurenswaardig dat in Suriname het fiscaal beleid decennialang als accessoir wordt behandeld. Terwijl het voeren van goed fiscaal beleid veel van de thans bestaande budgettaire uitdagingen kan verzachten.
Suriname hoeft wat dit betreft niet opnieuw het wiel uit te vinden. Laten we leren van de ‘leading practice’ benadering van andere landen.

Fiscale taboes
In andere landen is gebleken dat een economische crisis gelegenheid biedt om bepaalde fiscale taboes bespreekbaar te maken. Zo zie je dat tijdens moeilijke economische omstandigheden draagvlak ontstaat om bepaalde - voorheen radicale - fiscale hervormingen door te voeren. Denk bijvoorbeeld aan de recente hervormingen op het gebied van de pensioenleeftijd en sociale zekerheid in de Europese landen. De beleidsmakers zouden de situatie moeten benutten om de fiscale regelgeving te moderniseren.

Voorspelbaarheid van fiscale maatregelen
Voorts leren leading practices dat het de voorkeur geniet om het pakket aan fiscale maatregelen in één keer door te voeren in plaats van die uit te smeren over een langere periode. Eén ‘tax masterplan’ formuleren en onverwijld implementeren. Onzekerheid over toekomstige fiscale maatregelen is funest voor het bedrijfsleven en investeringsvoornemens. Voorspelbaarheid en rechtszekerheid zijn hierbij van groot belang.

Beperk overheidsbestedingen
Voordat überhaupt gekeken wordt naar belastingverhogingen, is het aan te raden dat eerst naar de overheidsbestedingen wordt gekeken. Het verlagen van de overheidsbestedingen versus belastingverhogingen verdient op de korte en lange termijn de voorkeur. Het gaat er hier om dat het vertrouwen van consumenten en het bedrijfsleven, zo min mogelijk wordt ondermijnd. Een belangrijk aspect bij het verlagen van overheidsbestedingen, is meestal de personeelskosten. Dat is in veel landen steeds gebleken.

Als te weinig wordt gedaan aan overheidsbestedingen en toch belastingverhogingen worden doorgevoerd, heeft dit meestal een negatieve invloed op de economische groei. Dit reduceert dan ook de kansen op succesvolle verlaging van het budgettair tekort. Volgens een rapport van de OESO (vgl. OECD – ‘Preparing Fiscal Consolidation’) zie je dat in landen met een succesvol herstel van budgettair balans, de maatregelen voor zo’n 80% bestonden uit het verlagen van overheidsbestedingen en slechts zo’n 20% uit belasting verhogende maatregelen.

Economische groei en belastingverhogingen
Bij het verhogen van belastingen loop je snel het risico dat dit een negatief effect zal hebben op de economische groei. Bij het kiezen van de belastingverhogende maatregelen kan voor de minst economisch ontwrichtende maatregelen worden gekozen. Sommige maatregelen kunnen in bepaalde gevallen zelfs een positief economisch effect opleveren. Het IMF heeft 29 gevallen van belastingverhogingen geïdentificeerd die zich hebben voorgedaan in de afgelopen 30 jaar waarbij de economische groei toenam i.p.v. afnam (vgl. IMF – ‘From Stimulus to Consolidation: Revenue and Expenditure Policies in Advanced and Emerging Economies’).

Het IMF-rapport laat zien dat landen additionele inkomsten liever kunnen zoeken bij onder meer de volgende belastingsoorten:
- Belasting toegevoegde waarde (BTW)/omzetbelasting
- Belasting op onroerend goed
- Belastingheffing op brandstof
- Motorrijtuigenbelasting
- Accijns op tabak en alcohol

Voor ontwikkelingslanden is daarboven het advies om te werken aan een effectieve belastingheffing. Dat betekent het verhogen van de ‘compliance’ en dus het terugdringen van belastingontduiking. Dat dit ook voor Suriname geldt, behoeft denk ik geen nadere toelichting.
Het rapport adviseert ertegen om de inkomstenbelasting (daaronder ook de winstbelasting begrepen) en loonbelasting te verhogen. De belastingheffing op consumptie en onroerend goed zouden namelijk minder schadelijk zijn voor de economische groei dan belastingheffing op winst of inkomen. Het advies van het IMF is dan ook om te werken richting een BTW.

Op papier ziet een BTW er voor Suriname inderdaad aantrekkelijk uit. Ik zet niettemin grote vraagtekens bij de uitvoerbaarheid van een dergelijke heffing in Suriname. Het is publiek geheim dat fiscale compliance (voldoen aan fiscale verplichtingen door belastingplichtigen) een uitdaging is in Suriname. Een BTW zou nog meer druk leggen op die fiscale compliance. Een effectieve heffing van BTW noopt bijvoorbeeld vaak ook tot een verplichte kasregistratiesysteem. Mijn voorstel zou zijn om de huidige Wet Omzetbelasting te moderniseren i.p.v. te werken aan invoering van een BTW. Een gemoderniseerde Wet Omzetbelasting zou voor een groot deel dezelfde doelen kunnen bereiken als een BTW. De uitvoerbaarheid van die gemoderniseerde Wet Omzetbelasting zou aanzienlijk eenvoudiger zijn.

Opvallend is voorts dat een belasting op onroerend goed hoge punten scoort. Ook hiervoor hoeven we niet een nieuwe wet te schrijven. De Wet Huurwaardebelasting zou zodanig herschreven kunnen worden dat die wet gebruikt kan worden als een onroerend goed belasting.
Belastingheffing op brandstof is reeds verhoogd door de regering en accijns op tabak en alcohol zijn al relatief hoog. Een motorrijtuigenbelasting kan interessant zijn, maar vergt wel het opzetten van een nieuw uitvoerings- en handhavingsapparaat.

Win-win fiscale maatregelen
In 2014 heeft Nederland de dividendbelasting tijdelijk verlaagd van 25% naar 22%. Daarmee heeft de Nederlandse belastingdienst in 2014 zo’n 1 miljard euro extra aan belastingen ontvangen. De regering kan hiermee namelijk stimuleren dat opgepotte winstreserves en rekening-courant tegoeden in dat jaar worden uitgekeerd aan de aandeelhouders. Het effect van een soortgelijke maatregel in Suriname zou niet onderschat moeten worden. Dit soort maatregelen waarbij wordt gestimuleerd nu belasting te betalen in plaats van over een paar jaar, zijn de type win-win maatregelen waar als eerste naar gekeken kan worden.

Fiscaal investeringsklimaat
Naast de verlaging van overheidsbestedingen en het verhogen van belastingen, dient ook verder gewerkt te worden aan het verbeteren van het fiscaal investeringsklimaat. Een heikel punt voor het fiscaal investeringsklimaat is het ontbreken van voldoende belastingverdragen. Een belastingverdrag heeft als doel de dubbele heffing van belastingen te voorkomen ingeval grensoverschrijdend zaken wordt gedaan door bedrijven en individuen. Het voor handen zijn van een belastingverdrag is voor veel bedrijven een essentiële voorwaarde om in Suriname te kunnen investeren. Suriname heeft slechts met twee landen een belastingverdrag: Nederland en Indonesië. Ter vergelijking heeft Guyana met zeker elf landen een belastingverdrag en Trinidad & Tobago heeft dat met meer dan 25 landen.

mr. Siegfried G. Kenswil – fiscalist
kantoorleider KPMG Meijburg & Co Caribbean
op persoonlijke titel geschreven
sgkenswil@gmail.com