In 2013 hebben de Verenigde Naties (VN), 2 november uitgeroepen tot Internationale Dag tegen Straffeloosheid van Misdaden tegen Journalisten. In het afgelopen decennium zijn vele honderden journalisten vermoord. De misdaden tegen journalisten en mediawerkers in de vorm van censuur, intimidatie, ontvoeringen, verdwijningen en folteringen, zijn nog talrijker geweest. In nog geen 7% van de gevallen van moord werden de daders vervolgd en berecht. In veel gevallen ging het immers om gewelddadige machtsgroepen en machthebbers, die de daders aanstuurden of de hand boven het hoofd hielden.
VN secretaris-generaal Ban Ki Moon liet geen misverstand bestaan over de internationale norm: ‘Samen, moeten wij de cyclus van straffeloosheid beëindigen en moeten wij het recht van de journalisten waarborgen, om de macht de waarheid te zeggen.’

Verlies vertrouwen in rechtssysteem
Journalisten hebben niet alleen een informerende functie. In een democratie hebben ze ook een controlerende functie en stellen zij politieke en maatschappelijke misstanden aan de kaak. Zij zijn ogen en oren van de samenleving. Het Verslag over de Veiligheid van Journalisten en het Gevaar van Straffeloosheid van de UNESCO directeur-generaal, laat zien dat misdrijven tegen journalisten, misdrijven tegen de samenleving zijn: ‘Als aanvallen op journalisten straffeloos blijven, wordt de zeer negatieve boodschap gegeven, dat het berichten over ‘ontmaskerende waarheden’ of ‘ongewenste opinies’ gewone mensen in de problemen zal brengen. De samenleving verliest verder het vertrouwen in haar eigen rechtssysteem dat bedoeld is om eenieder te beschermen tegen aanvallen op hun rechten. Plegers van misdaden tegen journalisten worden dus aangemoedigd als zij beseffen dat zij journalisten kunnen aanvallen zonder zich voor de rechter te hoeven verantwoorden.’

In haar boodschap van 2015 zei UNESCO directeur-generaal Irina Bokova: ‘Ik roep alle staten op de noodzakelijke maatregelen te nemen – door wetgeving, beschermingsmechanismen, en nieuwe adequate hulpbronnen – om te garanderen dat de onderzoeken en rechtszaken in verband met misdaden tegen journalisten worden doorgevoerd. Ik roep eenieder op om op 2 november op te staan en te eisen dat de rechtsstaat zich volledig doet gelden als journalisten worden aangevallen en vermoord.’

Internationaal moreel isolement
Onder de vijftien slachtoffers van de decembermoorden bevonden zich vier journalisten: Bram Behr, Lesley Rahman, Jozef Slagveer en Frank Wijngaarde. Sommigen rekenen ook André Kamperveen, vanwege zijn journalistieke activiteiten, tot journalist. De decembermoorden zijn evenals de slachting onder de dorpelingen van Moiwana door internationale rechtsdeskundigen als misdrijven tegen de menselijkheid geduid. Misdrijven tegen de menselijkheid behoren evenals genocide en oorlogsmisdaden tot de ergste internationale misdrijven. Naar internationale rechtsnorm zijn zulke misdaden uitgesloten van amnestie en verjaring.

De internationale misdrijven van de militaire dictatuur markeerden evenals de andere ernstige schendingen van de rechten van de mens, een breuk met de beschaving. De inbraak in het lopende 8 december strafproces met de zelfamnestiewet van 2012, formaliseerde die breuk en sanctioneerde het internationaal moreel isolement van Suriname, onder presidentschap van de hoofdverdachte van massamoord op voormannen van de Surinaamse democratie. Dat is wat Henry Mac Donald, permanente vertegenwoordiger van Suriname bij de VN, onlangs, tijdens de kritische en ontmaskerende bevraging door de Mensenrechtencommissie van de VN ervoer. Hij had de ondankbare en onmogelijke taak de cultuur van straffeloosheid te verdedigen tegen de waarden en normen van de internationale mensenrechtenverdragen in, verdragen die nota bene door de republiek Suriname zijn geratificeerd. Een land dat leeft in de leugen - ‘op de vlucht neergeschoten’- laat zijn deskundigen slechts morele schaamte. Volksvertegenwoordiger Krishna Hussainali-Mathoera, lid van de mensenrechtencommissie van De Nationale Assemblee, zei dat het isolement op het gebied van de mensenrechten ook nadelige economische gevolgen heeft. Bonafide investeerders blijven weg.

Hof van Justitie
Het Hof van Justitie zal naar verwachting in november, deze maand, een uitspraak doen over het beklagschrift van de 8 december nabestaanden, waarin aan het Hof wordt gevraagd aan het Openbaar Ministerie de opdracht te geven de vervolging voort te zetten. Immers: Justice delayed is justice denied. De auditeur militair heeft het volgens de nabestaanden door verschillende ‘misslagen’ laten afweten. Het Hof van Justitie kan het verloren vertrouwen in het Openbaar Ministerie en de rechtsgang helpen herstellen. Het kan de schending van de mensenrechten - het recht op een eerlijk proces - van de nabestaanden en verdachten als Edgar Ritfeld die zijn onschuld wil bewijzen, ongedaan maken. Het kan de straffeloosheid van misdaden tegen journalisten en andere critici van de militaire dictatuur beëindigen. Deze Internationale Dag tegen de Straffeloosheid van Misdaden tegen Journalisten impliceert, in de context van Suriname, een speciale boodschap aan de rechters van het Hof van Justitie.

Theo Para