Rasoelbaks: Geen heldendaden met 19 rechters

Hoe ideaal zou het zijn om vandaag een rechtszaak in te dienen en over een week een vonnis of beschikking te krijgen? De werkelijkheid is al jaren anders. De rechterlijke organisatie erkent de problemen en zegt dat met de huidige menskracht en gebrekkige faciliteiten, rechtszaken gemiddeld vier jaar zullen blijven duren. “We hebben maar negentien rechters en kunnen geen heldendaden verzetten”, zegt waarnemend Hofpresident Iwan Rasoelbaks aan Starnieuws.

De rechterlijke macht is in de organisatie en bedrijfsvoering gebrekkig geoutilleerd ten opzichte van de uitvoerende macht. “Wij zullen problemen blijven hebben met snelheden binnen de rechtspraak. Processen zullen navenant vertraging oplopen en Justice delayed, is Justice denied.” Stapsgewijs probeert het Hof zelf verbeteringen aan te brengen. Zo is nagegaan of processen niet sneller kunnen, wie en wat de obstakels zijn en wat de efficiëntie inhaalslagen zijn. “Maar alles verloopt poco poco, want wat in 20 jaren niet is gebeurd kunnen wij niet binnen één jaar opzetten.”

De volgende week neemt het Hof het procesreglement aan, met regels over de wijze van procederen en de termijnen. De verwachting is dat civiele processen niet meer eindeloos zullen duren. Verder is in de begroting naar de justitieminister voorstellen gedaan, zoals een schrijf juristenopleiding. Deze personen ondersteunen de rechter met het vonnis schrijven (formuleren). Het gaat dus niet alleen om het opschroeven van het aantal rechters en financiële middelen, maar ook om de fysieke ondersteuning.

Mede verantwoordelijk
Rasoelbaks zegt als hoofd van de organisatie verantwoordelijk te zijn voor de geregelde afdoening van rechtszaken, maar er zijn mede verantwoordelijken. Partijen moeten samen het beleid uitstippelen. “Als we eenmaal weten waar we de rechtspraak willen hebben, dan moet de regering ons beleidsplan goedkeuren en niet laten inboeten aan slagvaardigheid. Maar bovenal ook de middelen voor ons vrijmaken en deze ook storten.”

Rasoelbaks zegt vreemd op te kijken als hij eind van het jaar hoort ‘je realisatiecijfers zijn laag, je hebt maar 40% gerealiseerd van wat je je had voorgenomen in dit begrotingsjaar, dus je budget valt het komende jaar terug’. Maar mede door wie heb ik niet kunnen realiseren, stelt hij de retorische vraag.

Medewerking Van Dijk-Silos
Bij de rechtelijke organisatie blijven ze optimistisch en er is weer licht in de tunnel. Justitieminister Jennifer van Dijk-Silos heeft haar volle medewerking al toegezegd. “Ze is advocaat geweest, kent het reilen en zeilen, maar was niet eerder op de hoogte van al onze plannen.” Binnenkort gaan partijen om de tafel om samen het meerjaren strategisch beleid uit te zetten en financiering ervoor te zoeken. Verzelfstandiging en aantrekken van deskundigen zullen hieronder vallen.

De Hofpresident benadrukt niet meer aan plannen te willen meewerken, die vervolgens in een lade verdwijnen. Hij stopt zijn energie dan liever in het spreken van recht, waar de burgers hem harder nodig hebben. “Collega-rechters nemen al geruime tijd mijn werk over, met het verzoek de kar te blijven trekken, wat ik ook gaarne doe. Alleen hoop ik niet dat ik uitgeblust raak. God geve mij die kracht, de mensen mij die ondersteuningen en de middelen.”

Huidige werksituatie
Om de trage procesgangen enigszins uit te leggen, schetst hij de huidige werksituatie. De 19 rechters en griffiers doen per maand - in eerste aanleg 41 civiele rollen en komen zij 31 keren op strafzittingen. Dezelfde 19 rechters komen voor Hofzittingen gemiddeld 15 keren voor strafzaken en 2 keer voor civiele rollen. Hiernaast werken de rechters nog als rechter-commissaris en bij colleges zoals de Militaire Krijgsraad en het Medisch Tuchtcollege. “Wij hebben dus een lopende band aan rechtszaken.” Naast het zittingswerk, van 9 tot soms 18 uur, moet de rechter zich inlezen en uitzoekwerk doen om te kunnen beslissen. Vervolgens moet dit besluit geformuleerd worden en moet de rol samen met de griffier worden doorgenomen. Voor strafzaken zijn er 4 zalen beschikbaar aan de Derbystraat en 3 voor civiele zaken aan de Grote Combéweg.

Door de werkdruk vangt een nieuwe zaak pas weken of maanden na dag van indiening aan. De behandeling duurt gemiddeld 3 jaar en een beslissing kan 6 tot 12 maanden hierna vallen. Het duurt dan weer 2 maanden voordat deze op papier beschikbaar is. De lijdensweg duurt even lang ingeval van hoger beroep aantekenen. De griffie is heer en meester over vonnissen beschikbaar stellen en advocaten stagneren soms het proces, geeft Rasoelbaks aan. Voordat hoger beroep zaken bij het Hof terechtkomen, de rechter overgaat tot de behandeling, vonnis spreekt en dit op papier staat, zijn er weer gemiddeld vier jaar verstreken.
Tijdens een buitengewone openbare zitting op vrijdag 2 oktober zal Rasoelbaks het nieuw beleid voor het zittingsjaar 2015/16 bekendmaken. De salarissen van de rechters zijn begin van het jaar opgetrokken, maar hun positie is wettelijk nog niet geregeld.