Verpleegkunde en ontwikkeling

Op 9 maart jl. publiceerde ik onder de titel 'Ontwikkeling van het verpleegkundig beroep in Suriname' in Starnieuws een artikel dat veel aandacht kreeg.
De strekking van het artikel was dat de ontwikkeling van de verpleegkunde in Suriname stilstaat en dat de beroepsvereniging van Surinaamse verpleegkundigen (VVS), de beroepsopleiding als ingang koos om deze stilstand op te heffen.
Strategisch en qua beroeps- en volksontwikkeling de beste en meest voor de hand liggende ingang. Nelson Mandela zei het al: "Education is the most powerful weapon which you can use to change the world”.
Bovendien had onze regering in haar Ontwikkelingsplan 2012-2016 'Suriname in transformatie', aan verpleegkundigen een transformatie opdracht gegeven. Een opdracht die verpleegkundig (op)leiders lieten liggen. De VVS pakte die op en deed er wat mee.

Voordat iemand meent dat ik pro regering ben of lid van een politieke partij, of schrijf namens of voor de VVS: ik ben pro Suriname en heb van niemand een schrijfopdracht.
Ik ben een vrije en onafhankelijk denkende en werkende health care consultant. Mijn werk is, waarnemen wat er in de externe omgeving van zorgorganisaties gebeurt en beleidsmakers, bestuurders en directies te faciliteren bij de vertaling hiervan naar hun organisatiebeleid.
Soms heb ik behoefte om mijn inzichten met collega’s te delen. Bij gebrek aan een professioneel verpleegkundig platform of communicatiemedium, gebruik ik de krant. Zo wordt ook de samenleving geïnformeerd over zaken die voor alle mensen van belang zijn.

Lezers van mijn artikel vroegen mij of in Suriname behoefte is aan bachelor verpleegkundigen en wat/wie de behoefte bepaalt. Mijn antwoord is dat die behoefte er al jaren is. De behoefte wordt - zoals in iedere business – bepaald door de mensen waarvoor de business is bedoeld. In het geval van verpleegkundigen zijn dat de veranderende gezondheidsvragen uit de gemeenschap.
Mijn artikel was stevig maar niet persoonsgericht en er was geen woord onwaar. Het gaat me niet om individuen in posities; al mijn collega’s in alle posities zijn me als mens even lief. Ik richt me als professional op de zaak en de mechanismen en patronen die stilstand van de zaak bewerkstelligen, en op de effecten hiervan voor de zaak.
Dat is als verpleegkundige mijn professionele, maatschappelijke en morele plicht.

Meer dan een trend
Met uitzondering van Suriname, streven verpleegkundig leiders in de CARICOM naar de aanwezigheid van nursing schools op bachelor- en masterniveau. De CARICOM heeft hier richtlijnen en accreditatienormen voor; die gelden ook voor Suriname. Toch probeert men in dit land in allerlei commissies en ‘werkgroepen’ het wiel opnieuw uit te vinden, terwijl de buitenwereld in up-tempo doorrijdt.
Een voorbeeld: buurland Guyana werft - in de grote schoolvakantie - voor zijn nursing bachelor en masters opleiding Surinaamse schoolverlaters met een HAVO of VWO diploma. Die krijgen ze ook en wij zijn onze ambitieuze schoolverlaters kwijt! Na hun diplomering krijgen ze via university scouts gezondheidszorgbanen aangeboden in de CARICOM en de USA. Ze hebben namelijk een unique selling point: hun vanzelfsprekende omgang met multi-etniciteit, multiculturaliteit en multi-religiositeit.
Met zo een loopbaankans, komt geen jonge en ambitieuze Surinaamse verpleegkundige vrijwillig terug naar een systeem dat geen plaats heeft voor haar/zijn ontwikkeling.

Hoe doet verpleegkundig Suriname het?
1. Ons nationaal leerplan heeft een studiebelasting van 6756 uur en levert verpleegkundigen op MBO niveau. De studiebelasting van een voltijd vierjarige bachelor verpleegkunde opleiding is 6720 uur.
2. Om ons heen duurt de verpleegkundige beroepsopleidingen op MBO niveau 3 jaar, in Suriname 4 jaar. Soms kan, door interne organisatie problemen, het student zijn tot bijna 6 jaar oplopen voor iemand haar/zijn MBOV diploma op zak heeft.
3. Voor de opleiding en vorming van verpleegkundigen hebben we internationale en regionale overeenkomsten en verdragen getekend. Onze verpleegkundige beroepsopleiding leeft deze niet na. Zo leidt, bijvoorbeeld, ons leerplan niet tot de vorming van verpleegkundigen volgens de definitie van de ICN (International Council of Nurses).

Wat we wel hebben zijn:
a. Een auditrapport uit 2010 (‘Zorg voor onderwijs’) met een inventarisatie van de lacunes in ons verpleegkundig beroepsonderwijs en de onderwijsorganisatie, en adviezen en aanbevelingen voor verbetering en verandering.
b. Een verslag van een nationaal onderwijscongres van maart 2013, waarin dezelfde lacunes uit voornoemd rapport nogmaals op een rij staan, met nagenoeg dezelfde adviezen en aanbevelingen.
c. Veel gepraat en gedoe over een opleidingsontwikkelingsplan dat - behalve de maker(s) - niemand kent.
Het is intussen maart 2015, in onze verpleegkunde opleiding is het business as before.

Drivers voor change
Suriname heeft twee drivers voor fundamentele verandering van haar verpleegkundig opleidingssysteem.
1. Internationale en regionale resoluties, richtlijnen en afspraken, die we hebben ondertekend en waar we ons aan moeten houden.
2. De komst van AMC SU 2020. Voor veilige en verantwoorde patiëntenzorg in een AMC, is de inzet een substantieel deel bachelor verpleegkundigen in het primair proces een strategische randvoorwaarde. Wanneer hier niet aan wordt voldaan, komt AMC SU 2020 niet goed van de grond.

Dit vraagt niet om het zoveelste project binnen een disfunctioneel systeem. Dit vraagt om verstand van zaken en het lef om het verpleegkundig bouwsel weer op zijn basis te leggen.
De VVS praat niet over “een stap in de goede richting”. De VVS doet wat ze moet doen; beginnen bij hoe het opleidingsveld van verpleegkundig Suriname in 2015 eruit moet zien!
Wat mij betreft is al het overige gewichtig doen om af te leiden waar de schoen wringt.

Drs. Filia Kramp
Verpleegkundige, health care consultant