Is de VN ook aan het falen?

De geschiedenis zal zich blijven herhalen. En steeds zullen er voor- en tegenstanders zijn van de veroorzaker van de crisis, de oorlog, de moorden, de diefstal, de agressie en ga maar zo door.
In 1914 brak in Europa de grote oorlog uit. Iets wat tot op dat moment voor de mens als onmogelijk werd gehouden. In een oorlog zouden zoveel mensenlevens verloren gaan. Die oorlog staat in de geschiedenis beter bekend als de Eerste Wereldoorlog, die geduurd heeft van 1914-1918. De geallieerden, een front van landen die tegen de agressors vochten, wonnen de Eerste Wereldoorlog. Er kwam een vrede van Versailles, waarbij beslist werd om Duitsland militair te ontwapenen. Duitsland werd verplicht tot herstelbetalingen aan landen die schade hebben geleden door de agressie van het land en zijn bondgenoten. Een belangrijkere beslissing die te Versailles genomen werd, was de oprichting van een mondiaal platform dat moest voorkomen dat oorlogen van deze omvang zich voordoen in de toekomst. Dit platform staat bekend als de Volkenbond en werd op voorstel van de Amerikaanse president W.Wilson opgericht.

De Volkenbond heeft als supranationale organisatie ups en downs gekend. De grote down deed zich voor toen Duitsland, Japan en Italië zich terugtrokken uit de organisatie. Met name Duitsland van de 'nazi' Adolf Hitler en Mussolini de 'fascist', voelden zich toen oppermachtig. Besluiten in en van de Volkenbond werden door deze landen tot ergernis van andere lidlanden geregeld genegeerd. Later zouden deze landen bondgenoten zijn in de Tweede Wereldoorlog. De mislukking en einde van de Volkenbond werd een feit.
In de plaats van de Volkenbond is in 1945 opgericht de huidige Verenigde Naties, de VN. Dit nieuwe supranationale forum is de plaats waar de wereldproblematiek besproken wordt met de bedoeling dat er sprake kan zijn van een vredige, gezonde en leefbare wereld.

Heeft de VN aan dit doel beantwoord?
In vele gevallen absoluut. Op het gebied van de gezondheidszorg, onderwijs, armoedebestrijding zijn tot op heden redelijke bijdrage ten positieve geleverd door de VN. Op het gebied van oorlogen zijn minder successen geboekt. De reden moet gezocht worden in onder ander het streven van landen naar wereld of geografische hegemonie. Verder willen enkele landen in socio-economische en culturele opzicht de baas zijn van andere landen. De zucht naar olie, goud, bauxiet, kortom grondstoffen, vormen de basis voor het aanwakkeren van oorlogen die soms leiden tot annexatie van gebieden. Denk maar aan de diverse invasies van Rusland, Amerika/Navo van Afghanistan, de bezetting van Irak en het verdrijven van de socialist Saddam-Hoessein. De agressie van de rijke landen, hebben zoals wij thans meemaken, als resultaat gehad het ontstaan van terroristische groeperingen als Al-Qaeda, de IS en de splinter terreurgroepen in Libië etc.

Recentelijk zien wij Rusland zich opwerpen als agressor tegen Oekraïne door de etnische-Russen in de Donbas regio aan te zetten tegen het Oekraïense volk. Alle verdraaiing van feiten, halve leugens van de Russen dat zij part noch deel hebben in de strijd in Oost-Oekraïne ten spijt. In de haast acht maanden durende strijd zijn er zeker meer dan vierduizend mensen gedood, inclusief de slachtoffers van de vlucht MH17 van het Maleisische luchtvaartbedrijf.
Vanuit de EU en andere landen worden zwakke pogingen gedaan om de aangewakkerde oorlog te doen beëindigen. Deze oorlog die door Rusland als onderdeel van zijn geopolitiek in Oost-Europa aangewakkerd is, vormt een groot gevaar voor de wereldvrede. Rusland vindt dat de NAVO te dichtbij zijn invloedssfeer komt en wil dat voorkomen. Of deze strategie van Rusland gerechtvaardigd is, laat ik in deze bijdrage onbeantwoord. Het blijft echter een feit dat de huidige spanningen in Oekraïne/Europa de oorlog in de Donbas als kernoorzaak heeft. Enerzijds heb je de Oekraïners die als onafhankelijke Staat voort willen gaan en aan de andere zijde Rusland van Poetin dat in de nostalgische veronderstelling leeft het Sovjet-regime in ere te herstellen.

De houding van de VN in Case Oekraïne
Tot op dit moment vind ik dat er vanuit de VN erg weinig gedaan is om het aangewakkerde conflict vreedzaam te doen beëindigen. Er zijn enkele zwakke pogingen ondernomen om in de Veiligheidsraad te praten over het conflict. Maar ik mis de daadkrachtige inzet van de secretaris-generaal Ban ki Moon om de agressie tegen Oekraïne tot een einde te brengen. De actieve rol van de VN om oorlogen te voorkomen en daardoor een vredige wereld te garanderen, wordt steeds onzichtbaar. Zeker is deze constatering van toepassing op het Oekraïense conflict. Enkele landen, met name Rusland in het geval van Oekraïne, beginnen het gedrag te etaleren dat Duitsland in de eerste helft van de vorige eeuw tegen de Volkenbond tentoonstelde. Duitsland voelde zich zo oppermachtig in nagenoeg alle opzichten en mede daardoor de beslissing van de Volkenbond aan zijn laars lapte. De Volkenbond werd toen vleugellam gemaakt en de Tweede Wereldoorlog werd een feit.

Ik ben bang dat de VN die de laatste decennia steeds meer blijkt te vervallen tot een diplomatieke praatclub,schijnt hetzelfde lot te ondergaan als de Volkenbond. Misschien ben ik op dit stuk te voorbarig om deze conclusie te trekken. Maar ik denk dat er genoeg redenen te noemen zijn waarom ik die conclusie trekt. Misschien is het meer een angstgevoel mijnerzijds dat het Oekraïense conflict dat in feite uitgevochten wordt tussen Rusland en de NAVO/EU landen, kan omslaan in een grote oorlog van deze eeuw. De gevolgen zullen niet te overzien zijn.

Met de hernieuwde militaire bewegingen van Rusland op het grondgebied van Oekraïne en de eventuele reactie van landen als Polen en de Baltische Staten die toe de EU behoren, dreigt het conflict een grotere omvang te krijgen. De VN moet meer gaan doen om bijvoorbeeld evidenter het schenden van nationale soevereiniteit krachtig te veroordelen.
Het bezetten van de Krim door Rusland is niet krachtig genoeg veroordeeld door de VN. Ligt het vetorecht aan deze zwakke optreden van de VN in onderhavige conflict ten grondslag? Een vraag die aparte beschouwing behoeft.

Bert Eersteling