Bescheiden danspasjes bij Joodse viering Simchat Tora

Met de woorden ‘Gach Semeach’, vrolijk feest, schudden de Joden elkaar de hand woensdagavond. Sommigen geven elkaar een hartelijke brasa en lopen al babbelend de Synagoge naar buiten. In de tuin wordt de avond van Simchat Tora, Vreugde der Wet, feestelijk voortgezet. De Tora, de vijf boeken van Mozes, wordt in een jaar cyclus gelezen.

“Wij vieren vandaag opnieuw het begin van de nieuwe lezing van het eerste boek”, vertelt Jules Donk, voorzitter van het bestuur van de Joodse Synagoge Neve Salom (Huis des Vredes). “De Tora betekent alles voor de Joden, de hele geschiedenis van het Joodse volk staat erin. Het is wat jou maakt tot een Jood en het geloof komt ook hieruit.”

Ritueel
Wanneer tenminste zeven mannen en drie vrouwen aanwezig zijn, vangt Gezant Jack van Niel, de dienst aan. De gemeente is om te kunnen overleven, steeds liberaler aan het worden. De minjan (minimum van tien aanwezigen mannen) is verlaten, “wij tellen nu ook vrouwen bij”. Terwijl de dienst gaande is, komen meer Joden de Sjoel binnen. Uit blijdschap voor het hebben van de Tora, wordt er gezamenlijk in het Hebreeuws gezongen. Een groep mannen en jongens loopt dan naar de houtenkast waar er zeven van de elf torarollen worden uitgehaald.

‘Dans noh, schudt een beetje meer noh’, vuren de vrouwen de mannen aan. Er volgen hele bescheiden danspasjes waaronder een wals. De jongere zijn iets wat enthousiaster en tonen een ballet pasje, maken salsa schijnbewegingen en lopen heel trots verder met de kleurrijke torarollen. In zeven rondes dragen de mannen deze in en buiten de Sjoel. Ja, beaamt Donk, sommige dingen zijn nog uit de orthodoxe tijd, toen alleen mannen naar de dienst gingen. “Wij zijn nog niet zό liberaal dat we de vrouwen laten meedragen. Het komt wel, men moet er aan gewennen.”

Einde en begin
In elke van de torarollen zitten de vijf boeken van Mozes. De boeken zijn al meer dan 100 jaar oud en verkeren ondanks het vochtige Surinaamse klimaat, in een zeer goede staat. “Het is vrij droog in de Synagoge, het vocht wordt vrij snel geabsorbeerd door het zand en ze worden in een houtenkast opgeslagen.” Volgens Donk is het Simchat Tora feest niet te vergelijken met een feestdag binnen een andere religie. “Dit is echt een feest alleen om die Tora, het uitlezen ervan en het opnieuw beginnen ermee.” De schepping, de bevrijding als slaven en uittocht uit Egypte, de tocht door de woestijn en het wonen in het beloofde land Israël, zijn enkele hoogtepunten die worden beschreven in de Tora. Elke week wordt er hieruit gelezen, “en vandaag lezen wij het laatste stukje en dan begin je weer van vooraf aan. Normaal wordt er in de morgendienst uit de boeken gelezen, maar tegenwoordig zit iedereen aan het werk.”

Na de dienst trekt iedereen voor een gezellig samenzijn naar de Soeka, Hebreeuws voor loofhut in de tuin. “Wij zitten nog in de week van de Soekot, het loofhuttenfeest en vandaag is ook de slotavond.” In de zelfde opgezette hut bedekt met palmbladeren en versierd met vlaggetjes, ballonnen en fruit, herdenken de Joden dat zij veertig jaren lang in tijdelijke hutten in de woestijn hebben gewoond.

Voor Moti Kaplan verschilt de viering in Suriname, niet veel met die in Israël. Kapal, een Israëliet die het Jodendom belijdt, bezoekt Suriname regelmatig voor zijn werk en woont zoveel mogelijk de diensten in de Sjoel bij. “Natuurlijk vieren wij deze dag met duizenden Joden bij elkaar, en in Suriname zijn het slechts een handjevol.” Desondanks is hij onder indruk van de Surinaamse diensten, die volgens hem in perfect Hebreeuws worden geleid. “Deze sjoel en gemeente zijn bij elkaar een reservaat. De Surinaamse Joden houden al eeuwenlang de Joodse tradities levend en daarmee de schaduw van ons Joods verleden”.