Over ons Staatsbestel

Wanneer wij de eerste Grondwet van 1975, waarmee politiek Suriname kennis heeft gemaakt en een ervaring van tenminste vijf jaren heeft opgedaan en de huidige Grondwet van 1987, waarmee wij tenminste 27 jaren ervaring hebben kunnen opdoen als uitgangspunt nemen, dan komen wij tot de volgende conclusies:
In beide Grondwetten is er sprake van een President: In de Grondwet van 1975 hadden wij een niet Executieve staatshoofd, terwijl de Grondwet van 1987 een Executieve staatshoofd voorschrijft, hetgeen betekent dat de President de hoogste bestuurlijke uitvoerende bevoegdheden bezit als staatsorgaan.

Simpel gezegd, in de Grondwet van 1975 was dat een combinatie tussen het parlement en de regering. Het parlement kon meebeslissen doordat de ministers c.q. de regering ter verantwoording konden worden geroepen. Het parlement was in staat om met een motie van wantrouwen over een concreet geval de regering naar huis te sturen. Dit is in de huidige situatie ingevolge de vigerende Grondwet niet meer mogelijk.

In de Grondwet van 1975 was de Minister-President de sterke politieke leider binnen het staatsbestel, thans is het de President in de huidige Grondwet. In 1975 was er ook een Vicepresident die ingevolge artikel 34 van de Grondwet van 1975 als taak had het ambt van de President waar te nemen, wanneer hij niet in staat was te functioneren. De toenmalige Vicepresident ontbeerde de sterke positie van de huidige als voorzitter van de raad van ministers, hoewel het de President is die de staatsrechtelijke, bestuursrechtelijke en administratiefrechtelijke verantwoordelijkheden blijft dragen. Met andere woorden de macht van de regering ligt niet in handen van De Nationale Assemblee, ondanks de bepaling in Artikel 55 lid 2 van de Grondwet. De regering (lees R.v.M.) kan uitsluitend door de President worden vervangen. De President kan alleen door overdracht van het Ambtssymbool aan een nieuw gekozen President vervangen worden. De Vicepresident werd ingevolge de Grondwet van 1975 vervangen door de ondervoorzitter van de Raad van Advies. De huidige Vicepresident heeft ingevolge de Grondwet geen vervanger.

De verwarring over ons staatsbestel binnen De Nationale Assemblee (DNA) wordt in stand gehouden door de verschillende opvattingen met name parlementair stelsel, zuiver parlementair met trekken van een presidentieel stelsel en ten slotte gemengd stelsel, zonder dat primair de functionering van de Grondwet wordt vastgesteld. Ingevolge de Grondwet is het Hoofd van de regering verantwoording verschuldigd aan de DNA zodat deze als één orgaan op basis van argumenten die gestoeld zijn op het algemeen belang kan op treden. Door de wijze van opstelling in de Assemblee wordt de macht van dit orgaan door de leden zelf ondermijnd. Het toenmalige Parlement kon tussentijds bij staatsbesluit worden ontbonden. De huidige Assemblee kan niet door de regering worden ontbonden. Regering Rutte in Nederland is op basis van 77 van de 150 leden in de Tweede Kamer begonnen en regeert nog steeds. Bij ons is het (bijna) niet mogelijk en dit heeft te maken met onze opvatting en ons denkniveau over democratie.

Als wij een chaos als perspectief na de verkiezingen willen voorkomen, dan dienen wij als kiezersvolk van Suriname de gelegenheid aan te grijpen, om op 25 mei aanstaande een duidelijke keus te maken, voor onze toekomst en die van onze kinderen, “Zo datie watra no go vara oeng”; wij het nakijken niet hebben. Dit artikel is op verzoek geschreven voor degenen die meer willen weten over de werking van onze huidige Grondwet.

Eugene van der San
Bestuurskundige