Vredesverdragen basis persoonlijke en nationale bevrijding

In de koloniale tijd was de Nederlandse kolonisator gedwongen om vredesverdragen af te sluiten met vrijheidsstrijders in Suriname. Het eerste vredesverdrag werd op 10 oktober 1760 gesloten met de Ndyuka’s. Twee jaar later werd met de Saamaka een soortgelijk verdrag gesloten en uiteindelijk moest de kolonisator ook met de vrijheidsstrijders van de Matawai een vredesverdrag sluiten. Met de vrijheidsstrijders van de Boni’s is er geen vredesverdrag gesloten. De vredesverdragen betekenen een doorbraak in de toenmalige verhoudingen in de kolonie Suriname.

Nazaten van tot-slaaf-gemaakten uit Afrika werden door de kolonisator gezien als goederen; of zij nu op de plantages werkzaam waren, of als zij zich van het plantagesysteem hadden bevrijd en een guerrillaoorlog tegen de kolonialisten voerden. Deze goederen werden ingezet in het plantagesysteem dat winsten moest opleveren voor de plantage eigenaren, maar nog meer voor de kooplieden-bankiers uit voornamelijk Amsterdam. De vrijheidsstrijders hebben jarenlang - vaak in samenwerking met de achterblijvers - talrijke plantages en militaire posten met succes aangevallen. Ook de Afrikanen die op de plantages woonden en werkten hebben zich voortdurend verzet tegen de onrechtvaardigheden die gekoppeld waren aan het kolonialisme met name de vrouwen hebben dikwijls heroïsche rollen gespeeld in dit verzet. De vrijheidsstrijders hadden zich uit het plantagesysteem bevrijd en zich op diverse plaatsen in het oerwoud gevestigd.

Met hun verzetsdaden hebben zij de productie- en exportsystemen zodanig aangetast, dat de kolonisator grote verliezen leed en daarom werd gedwongen vredesverdragen te sluiten met de vrijheidsstrijders. Door deze verdragen te sluiten heeft de kolonisator de facto erkent, dat de vrijheidsstrijders geen goederen zijn, maar mensen met eigen waardigheid, die opkomen voor hun recht en aangeven hoe ze willen worden behandeld. Bovendien heeft de kolonisator in 1760 in Suriname officieel een geografisch gebied toegewezen aan de nazaten van tot-slaaf-gemaakten uit Afrika.

Verdeel- en heersstrategie
In de vredesverdragen hebben de kolonialisten echter nogmaals hun ware aard laten zien door weer verdeel- en heers strategieën toe te passen, die helaas door de vrijheidsstrijders zijn geaccepteerd. De vrijheidsstrijders kregen na het vredesverdrag namelijk de status van bondgenoten en moesten vanuit deze positie personen die zich van het plantagesysteem hadden bevrijd uitleveren aan de kolonialisten. Zij moesten dus broederverraad plegen. Na de getekende vredesverdragen zijn de kolonialisten doorgegaan met hun verdeel- en heersstrategie. Ondersteund door de vrijheidsstrijders waarmee zij vrede hadden gesloten hebben zij namelijk jarenlang de verzetsdaden van de Kwintie en de Boni vrijheidsstrijders gefrustreerd en tegengewerkt. Het is dan ook niet vreemd dat de grote verzetsstrijder Boni onder druk van de voorman van de Redi moesoe’s door verraad werd gedood door het opperhoofd Bambi van de Aukaners. Boni sneuvelde op 19 februari 1793. De Nationale Reparaties Commissie Suriname is van plan om vanaf volgend jaar 19 februari jaarlijks te gedenken als de dag van Boni, de grote Surinaamse guerrillaleider tegen kolonialisme! Op deze dag zullen de verzetsdaden van de Inheemsen en de Afrikanen tegen het kolonialisme en voor de nationale bevrijding centraal staan.

Herdenking en/of viering van 10 oktober 1760 leert ons tenminste twee lessen. In de eerste plaats dat onze voorvaderen die in de koloniale tijd voor hun persoonlijke vrijheid en indirect voor de nationale bevrijding van ons land hebben gestreden geen marrons (weggelopen vee), maar verzetsstrijders zouden moeten worden genoemd. Ik stel voor dat de nazaten van deze verzetsstrijders in 2014 in Suriname, ondersteund door nazaten in de diaspora een conferentie organiseren met het thema: Verzetstrijders of Marrons. Wij zijn samen met u benieuwd wat daar uit zal komen. De tweede les is dat de afstammelingen van de Afrikanen zich niet langer cosmetisch moeten laten verdelen in creolen, boslandcreolen en een deel van de gemengden. Zij moeten werken aan een strategische alliantie, die ten bate zal komen aan de groep en aan de verdere ontwikkeling van Suriname.

Drs Armand Zunder,
Voorzitter van de Nationale Reparaties Commissie Suriname