Rio de Janeiro biedt drughandelaars uitweg uit criminaliteit

"Had ik de kans eerder gehad, ik had mijn leven al omgegooid", zegt Francisco Paulo Testas Monteiro, alias Tuchinha, één van de beruchte leiders van de georganiseerde misdaad in Rio de Janeiro. De VN loven de manier waarop de Braziliaanse stad criminelen een alternatief biedt.

De 49-jarige Francisco Paulo Testas Monteiro, alias Tuchinha, controleerde de drughandel Morro da Mangueira, één van de vele armenwijken die berucht is om hun geweld. Hij kreeg alles wat hij wilde, behalve vrijheid.

De helft van zijn leven zat Tuchinha in de cel. En zowel hij als zijn familie werd met de dood bedreigd. Nu heeft hij spijt, zegt hij. "Had ik de kans eerder gehad, ik had mijn leven al omgegooid."

In augustus 2011 ging hij in op de uitnodiging van de organisatie Afro-Reggae om mensen te helpen de misdaad achter zich te laten. "Ik ben het levende bewijs dat het de moeite loont om zonder geweld te leven."

Hij bezoekt gevangenissen om met jonge veroordeelden te praten en bemiddelt in buurten waar het geweld nog altijd welig tiert. Hij wil zijn studies afmaken en droomt van een betere stad voor zijn kinderen.

VN-Bureau voor Drugs en Misdaad
Het tewerkstellingsproject van AfroReggae, dat in 2008 werd opgezet, hielp al meer dan 3100 mensen na hun gevangenistijd aan werk. "De vraag is groot, ook van bewoners van buurten waar nog drugshandel is en van familieleden van ex-gedetineerden, die het gezinsinkomen willen optrekken om te vermijden dat ze terugkeren naar de misdaad", zegt Daniela Pereira da Silva (35). Ze zat zelf drie jaar in de cel en is nu één van de coördinatoren van het programma.

Vorige week bracht Yuri Fedotov, directeur van het VN-Bureau voor Drugs en Misdaad (Undoc), een bezoek aan de Braziliaanse favelas. Hij had toen een ontmoeting met Silva en Tuchinha, schrijft het persbureau IPS.

"De pacificatie (van de favelas) lijkt te werken", zei de Russische diplomaat. "Het is de eerste keer dat ik een pacificatiebeleid in actie zie en ik ben zeer onder de indruk. Ik was tien jaar geleden in Rio en de stad is zichtbaar veranderd."

Pacificatieproces
Rio de Janeiro telt zes miljoen inwoners. Daarvan leven er minstens een miljoen in de armenwijken of favelas aan de rand. De favelas waren lange tijd synoniem voor drughandel en misdaadbendes.

Het zogeheten pacificatieproces begon in 2008. Elite-eenheden van de militaire politie begonnen toen de wijken binnen te trekken en de controle over te nemen. Tegelijk werd in gezondheidszorg, onderwijs, sport en lokale economie geïnvesteerd.

Volgens Fedotov kan het Braziliaanse experiment worden toegepast op andere landen. "Het is een proces dat voor Rio ontwikkeld is, maar het bevat elementen die ook in andere landen kunnen werken, vooral de sociale integratie, de pacificatie en de aangeboden alternatieven."