Waarheidscommissie Brazilië start onderzoek

Een waarheidscommissie gaat schendingen van mensenrechten onderzoeken, waaronder ook die zijn begaan tijdens het militaire bewind in Brazilië. De Braziliaanse president Dilma Rousseff heeft de waarheidscommissie voor de mensenrechten ingesteld.

De vier - in leven zijnde - vorige presidenten sinds de democratie werd hersteld in 1985, hebben de ceremonie in Brasilia woensdag ook bijgewoond. De commissie zal de periode 1946 tot 1988 onderzoeken, maar een amnestiewet tijdens de militaire periode betekent dat er geen rechtsprocessen zullen zijn. Legerofficieren en familieleden van slachtoffers hebben al kritiek geleverd op het mandaat van de commissie. Onder velen in het leger is er onrust ontstaan met het onderzoek, dat zij beschouwen als een ideologisch vooringenomen poging tot wraak, rapporteert BBC-correspondent Paolo Cabral.

President Rousseff is zelf gevangen gezet en gemarteld tijdens de militaire dictatuur. Bij de installatie zei ze dat het motief achter de commissie geen wraak, haat of de wens om de geschiedenis te herschrijven is. De commissie moet gezien worden als een “viering van de transparantie van de waarheid”, zei ze. "Brazilië verdient de waarheid, nieuwe generaties verdienen de waarheid, en - vooral - degenen die vrienden en familieleden hebben verloren en degenen die continu lijden alsof ze elke dag weer sterven verdienen de waarheid", sprak president Rousseff terwijl haar stem brak.

Hoopvolle stap
Zij benadrukte dat de beslissing om een commissie te installeren, een initiatief is van de Braziliaanse staat, niet van de overheid. Om die reden, zei het staatshoofd, ben ik zeer verheugd om in het gezelschap te zijn van mijn voorgangers als president: Jose Sarney, Fernando Collor de Mello, Fernando Henrique Cardoso en Luiz Inacio Lula da Silva.

De VN-Hoge Commissaris voor de mensenrechten, Navi Pillay, beschreef de installatie van de commissie als "een noodzakelijk en zeer hoopvolle stap." De zeven leden tellende commissie heeft twee jaar om de mensenrechten misdaden te onderzoeken, met de focus op de militaire periode 1964 tot 1985.

In het reine komen
Zeker 500 mensen zijn in die periode gedood of verdwenen in Brazilië. Vergeleken met buurlanden Argentinië en Chili is dat aantal veel lager dan in kortere perioden van militair bewind die deze landen hebben doorgemaakt. Maar duizenden Brazilianen werden gemarteld, verbannen of beroofd van hun politieke rechten.

Aanhangers van de waarheidscommissie beargumenteren dat het Brazilië zal helpen om in het reine komen met zijn recente verleden. Maar een amnestiewet, die in 1979 is aangenomen en die het Opperste Gerechtshof in 2010 heeft bekrachtigd, betekent dat noch militaire functionarissen die worden beschuldigd van marteling, noch linkse guerrilla’s die worden beschuldigd van geweld, kunnen worden vervolgd.