Column: Maak nabestaanden tot partij in 8 december

Ik had me voorgenomen om rust te zoeken en mijn geest met andere zaken bezig te laten zijn dan met de Decembermoorden. Dat lukt niet zo goed.
Afgelopen week was ik Madrid voor een conferentie over dekolonisatie van de universiteiten in Europa. Ik volg dan wel Starnieuws, maar dacht voor de rest met andere zaken bezig te kunnen zijn.
Tijdens een diner met vrienden van de Islamic Human Rights Commission (IHRC) in Engeland bespraken we het onderwerp genocide. De IHRC organiseert jaarlijks op de derde zondag in januari een Genocide Memorial Day. Het is niet primair een dag om allerlei genocides te bekritiseren, maar om te bekijken welke omstandigheden daartoe geleid hebben. Ze brachten me op een idee.

De president van de krijgsraad heeft volgens Starnieuws verklaard: “Nabestaanden hebben in het Surinaamse rechtssysteem beperkte mogelijkheden. Zij zijn geen partij in het 8 december strafproces. De auditeur militair is 'monopoliehouder' en vertegenwoordigt de staat.”

Barryl Biekman, voorzitter van het Landelijk Platform Slavernijverleden heeft een indrukwekkende speech gehouden afgelopen zaterdag in Nederland op een bijeenkomst van het Surinaams Inspraak Orgaan, waarin zij haar zorgen uitte over de groeiende tweedeling in de Surinaamse samenleving n.a.v. de amnestiewet. Die zorg deel ik. Die tweedeling is slecht voor Suriname en het Surinaamse volk, het is slecht voor alle politieke leiders, en voor alle politieke stromingen. Deze leiders geven allen aan dat ze het vraagstuk van de Decembermoorden willen oplossen.
Is er iets te bedenken dat acceptabel zou zijn voor alle stromingen? Ik hoop het, maar het vereist dat we out-of-the-box denken.

Dit is mijn idee: maak de nabestaanden partij in een formeel traject om te komen tot oplossing van het vraagstuk van de Decembermoorden. Alle partijen geven aan rekening te willen houden met de gevoelens van de nabestaanden. Doe dat door een traject te ontwikkelen waarin ze partij worden.

Hoe zou dat traject eruit zien? Dit is mijn zes-punten plan om de nabestaanden partij te maken in een traject om de Decembermoorden definitief op te lossen en de tweedeling in de samenleving tegen te gaan. Ik heb met niemand vooraf overlegd.

1. Het parlement stelt formeel een waarheidscommissie in waarin nabestaanden zitting hebben. Het gaat om de nabestaanden van alle moorden met een politiek karakter na 1975, niet alleen van de Decembermoorden. Het parlement nodigt nabestaanden uit om zitting te nemen in de commissie, die genoemd wordt: de Waarheidscommissie van Nabestaanden. Sommige nabestaanden zullen gehoor geven aan de uitnodiging, anderen niet. Sommige zullen gerechtigheid vinden in waarheidsvinding, anderen zullen dat onvoldoende vinden.
2. De taak van deze Waarheidscommissie is tweeledig:
• Het oproepen van mensen die direct of indirect betrokken waren bij de moorden dan wel verantwoordelijkheid hebben gedragen voor die moorden.
• Het afnemen van een getuigenis, waarbij vragen worden gesteld over de omstandigheden die hebben geleid tot de moorden (het idee uit Engeland) en over de daadwerkelijke uitvoering van de moorden en de nasleep daarvan.
3. Het parlement stelt de faciliteiten beschikbaar om de Waarheidscommissie van Nabestaanden te ondersteunen om haar werk te doen.
4. De bijeenkomsten waarin de commissie de getuigenissen afneemt en vragen stelt zijn niet toegankelijk voor publiek, maar worden integraal opgenomen en op televisie en internet uitgezonden. Hierdoor wordt de samenleving als geheel betrokken bij dit traject.
5. Getuigen die worden opgeroepen, maar niet verschijnen, verliezen eventuele rechten op amnestie die ze verkregen hebben in het kader van de amnestiewet.
6. Getuigen die wel verschenen zullen alleen al met de verschijningsplicht een beroep kunnen doen op de amnestiewet ongeacht de inhoud van hun getuigenis. Aangezien hun getuigenis integraal wordt uitgezonden op televisie en internet, zullen mensen die sprookjes en leugens vertellen automatisch hun gezag en autoriteit verliezen.

Voor de coalitie moet dit voorstel aantrekkelijk zijn omdat ze voorstander is van een waarheidscommissie. Die commissie krijgt ze.
Voor de oppositie moet dit voorstel aantrekkelijk zijn omdat hiermee een conditie wordt geplaatst op amnestie die er eerst niet was (het verspelen van het amnestierecht indien men niet verschijnt).
Voor beide moet het aantrekkelijk zijn omdat iedereen rekening wil houden met de gevoelens van de nabestaanden, niet alleen van de decembermoorden maar ook van de Binnenlandse Oorlog.

Voor alle mensen die nu protesteren tegen de amnestiewet moet dit aantrekkelijk zijn omdat er een oplossing is die de tweedeling in de gemeenschap kan tegengaan. Hiermee kunnen we de rechtvaardigheid, vrede, veiligheid en stabiliteit bereiken waar iedere rechtgeaarde Surinamer naar snakt.

Voor de samenleving als geheel wordt dit een educatieve ervaring die daadwerkelijk tot een oplossing leidt. Ik hoop dat coalitie en oppositie zich kunnen vinden in dit voorstel om de nabestaanden nu een formele rol te geven in de oplossing van het vraagstuk dat de samenleving zo verdeelt.

Sandew Hira