De titel doet denken aan een morbide film en internationaal is cyanide een hulpmiddel gebleken van seriemoordenaars in spraakmakende rechtsprocessen. De hoofdrol van mijn film wordt vervuld door dode vissen en een onzichtbare moordenaar, want 0,1 milligram natriumcyanide is al dodelijk voor een vis in water.

Het nieuws maakte vorige week melding van een vrachtwagen die eind augustus in het W.J. Van Blommenstein Stuwmeer terecht kwam en enkele dagen daarna werd gevonden.

Kennelijk heeft de opgemerkte vissterfte de inhoud van de vrachtwagen verraden en heeft een doortastende journalist, een vertegenwoordiger van een overheidsinstantie gevraagd naar de mogelijke inhoud, toen tussen neus en lippen, 'cyanide' werd genoemd, want deze chemische stof wordt gebruikt in de mijnbouw.

Het Nationaal Coordinatie Centrum voor Rampenbeheersing (NCCR) en daarna de politie hebben bevestigd dat mogelijk cyanide in de vrachtwagen werd vervoerd. Natriumcyanide, ijzercyanide  en andere cyanide soorten worden gebruikt in de goudwinning en ik nodig de chemische experts uit om mij aan te vullen en te corrigeren, nu het belangrijker gegeven is dat cyanide dodelijk is voor mens en dier, dus ook vis.

Het loont om na te denken hoe lang gevolgen van cyanide blijven doorwerken, daargelaten het effect op de mensen die leven van en bij het water (lees: stuwmeer) en de chemische processen die door zonlicht op het verontreinigde water, opborrelen.

In 2018 werd een signaal gegeven toen een milieuorganisatie de aandacht vestigde op cyanide in het stuwmeer. In mei 2023, kantelde een boot met 15 zakken ijzercyanide in het stuwmeer en werd verontreiniging bevestigd. Het lijkt wel toeval dat cyanide kantelt en valt en steeds in het stuwmeer.

Achter de schermen van het toeval, schuilt een geniepige dader die door de (menselijke) mazen van handhaving, de gezondheid bedreigt. De Milieu Raamwet (S.B. 2020 no.97), is een moderne wet waarin de juridische en beleidsmatige infrastructuur is aangelegd om preventieve en repressieve bescherming van het milieu te bereiken. Hoewel deze wet ook in 2023 bestond, bleef het een stille muis die pas piepte met de installatie van de Nationale Milieu Autoriteit voor geheel Suriname (NMA) op 26 juli van dit jaar, een bestuursorgaan met rechtspersoonlijkheid.

Stichting NIMOS, is als we de Milieu Raamwet naslaan, opgegaan in de NMA. Artikel 9 van de Raamwet formueert de zorgplicht van ieder die zich op Surinaams grondgebied bevindt, om melding te maken aan NMA, indien men kennis draagt van enig handelen of nalaten met nadelige gevolgen voor het milieu. Ook is volgens artikel 28 van de Milieu Raamwet de milieuvergunning een aangelegenheid van NMA, die ontheffing kan verlenen voor het storten van een contaminant (stof die verontreinigt) en houdt NMA een register bij van verontreinigde gebieden, die ter inzage is voor het publiek.

In artikel 36 wordt de verplichting opgelegd dat bij lekkage of accidentele vrijlating van een contaminant, terstond melding moet worden gedaan aan NMA. Zeer innovatief in de Milieu Raamwet zijn de bestuursdwang en bestuurlijke boete die als bestuurlijke sancties opgelegd kunnen worden en de rechtsbescherming die de 'vervuiler' kan inzetten zoals bezwaar en beroep tegen een sanctie.

Het handelen in strijd met de voorschriften van de Milieu Raamwet is volgens artikel 48 een milieudelict en bijzonder is dat diegene die opzettelijk of door enigerlei handelen of nalaten, verontreiniging, uitputting of aantasting van het milieu, danwel de milieukwaliteit veroorzaakt, wordt o.a. gestraft met een gevangenisstraf van maximaal 8 jaren en een geldboete.

Het verder bespreken van de Raamwet, laat ik over aan de juridische hobbyist, want de aanpak van het recenste cyanide toevallig incident in ons stuwmeer is mijns inziens tot nu toe, een aangelegenheid, die breed zou moeten worden belicht door een brullende NMA en minder door een niezende NCCR of een kuchende politieambtenaar, die wacht op de resultaten van het onderzoek naar de val en inhoud van de vrachtwagen.

Cyanide gehalte kan gemeten worden, en de zorgplicht rust op eenieder in Suriname. Zonder de stem te verheffen, is bij deze met een innerlijke gil, de melding gedaan en wordt briesend de hoop uitgesproken dat ik namens velen heb voldaan aan artikel 9 van de Milieu Raamwet.

Aashna Kanhai