Jaguar op het Menu (deel 3)

Wildlife crime & trade, de criminaliteit in bedreigde in het wild levende diersoorten, wordt als de vierde meest lucratieve illegale business in de wereld gezien. De illegale stroperij en handel in de jaguar neemt toe. Starnieuws laat in een serie van negen artikelen ‘Jaguar op het Menu‘ verschillende instanties aan het woord die vertellen over de huidige gang van zaken in Suriname en de toekomst.

CI-S: Wildlife crime neemt toe in Suriname

Terwijl menig Surinamer zich druk maakt om de veiligheid, criminaliteit, drugssmokkel, mensenhandel, ontwikkelt zich in alle stilte een nieuwe misdaadvorm in Suriname: wildlife crime. Bij Conservation International Suriname (CI-S) is de illegale stroperij, jacht op en handel in de jaguar al een tijdje in beeld. De afgelopen vier maanden heeft zij een toename geconstateerd. “De trend neemt zorgelijke vormen aan. Het gaat in Suriname om gerichte illegale handel en daar moeten wij ons echt van bewust zijn”, zegt Els van Lavieren, CI-S Technical Manager Marine & Wildlife Conservation Program aan Starnieuws.

Op de fleurige poster die CI-S begin deze maand heeft uitgegeven, staan negen bedreigde dieren uit vijf (groepen) diersoorten van Suriname afgebeeld. De eerste foto is die van een prachtige jaguar, een kanjer van een kat met ronde kop en zwarte spots over het hele lichaam. De poster ‘CI Suriname priority species for the wildlife program’ kondigt het eerste Wildlife Conservation Program aan. In Suriname is er niet veel bekend over de soortenpopulaties en hun status. “We gaan de populatie van deze vijf diersoorten tellen, in kaart brengen en de gegevens verzamelen over de jacht en handel in deze dieren.”

Trend langer gaande
CI-S startte vorig jaar met de voorbereidingen van haar wildlife strategie, waaronder het opstellen van een lijst met bedreigde diersoorten. De ngo had de jaguar zelf al op de lijst staan. Uit veldonderzoek, trainingen en gesprekken met verschillende instanties en experts kreeg zij een beter beeld wat er speelde. De jaguar kwam steevast als het eerste bedreigde dier naar voren. Een soort unanieme kreet van ernstige bezorgdheid voor stroperij en handel. “Het lijkt een recente trend, maar het is al veel langer gaande. Wij vermoeden dat de aantallen die worden gestroopt behoorlijk groot zijn met een zeer negatieve impact.”

De lijst met niet mariene dieren die voldeden aan de zes criteria, werd steeds langer. Drieëndertig dieren haalden deze en de negen op de poster topten de lijst. “Deze worden bedreigd of gaan bedreigd worden in de nabije toekomst als er niet wordt gehandeld”, licht Van Lavieren de top negen toe. In één adem spreekt zij ook geruststellende taal. “Op zich valt het wel mee in Suriname, de populatie is hier kleiner vergeleken met andere landen, en dus de druk op de natuur ook. Er is hier relatief gezien nog vrij veel ongerept bos, maar de potentiële dreiging is daar.”

Jaguar-tanden
De georganiseerde wildlife crime doet zich in andere landen in de Amerika’s ook voor. Een neergeschoten jaguar en ook jaguarproducten, zoals de tanden voor sieraden (kettingen) zijn heel erg gewild. “Er is een bepaald geloof dat als je een jaguartand (hoektand) draagt (amulet of talisman) dat je dan beschermd wordt tegen negatieve krachten. De tanden zijn behoorlijk lucratief en worden steeds bekender. Er was altijd al een handel gaande en door de economische situatie neemt die toe.”

Een andere reden om dit dier of dierproducten te kopen is voor medicinale doeleinden. Verschillende bronnen spreken van gevallen van jaguars die als geheel wordt opgekookt, waarna de pulpextractie verwerkt wordt tot een poeder. Al eeuwenlang zijn er Chinezen die geloven in de helende werking van wildlife producten voor Chinese traditionele medicijnen.

Samenwerking
De twee andere katten op de poster, de ocelot en poema staan voor bijna dezelfde dreigingen, hoewel in mindere mate. De tanden worden verkocht als zijnde jaguar tanden en huiden zijn een gewild product. De focus op de jaguar geniet hoge prioriteit voor CI-S. Lokaal en internationaal hebben verschillende organisaties het behoud van de jaguar op de prioriteitenlijst staan, zegt Van Lavieren. CI-S zou in het veld graag meer samenwerking met overheidsinstanties willen. De regering heeft op verschillende momenten het belang van het behoud van de natuur voor Suriname en de wereld aangegeven.

Sommige plaatsen behoren tot overheidsdomein en wij willen graag in die gebieden werken, zegt directeur John Goedschalk. “Als het de overheid niet lukt door bijvoorbeeld capaciteitsproblemen, wat moet jij als NGO doen; toekijken hoe het probleem alleen maar groter wordt of de reikende hand uitsteken?”

Lokale gemeenschappen
De ngo wil het overheidswerk niet overnemen, maar samen programma’s ontwikkelen en middelen zoeken. Om fondsen en experts binnen te halen, is de commitment van de overheid nodig. De wil is aanwezig maar er moet meer gebeuren. Bijvoorbeeld door verouderde natuurwetgeving te vernieuwen en lokale gemeenschappen te betrekken die de functie van jachtopziener in hun omgeving kunnen vervullen.

De onderzoeksfase van het CI-S wildlife-programma wordt de komende achttien maanden uitgevoerd. Het richt zich op zeven strategieën, zoals samenwerking met lokale gemeenschappen in bijvoorbeeld de Inheemse dorpen in Zuid Suriname. Vanuit sommige dorpen komt er veel wildvlees via vliegtuigjes naar Paramaribo.

Stopzetting jacht voor dierenhandel
Met het dorp Alalapadu is er al een ‘conservation agreement’ getekend. Hierin staat hoe partijen elkaar kunnen helpen. Het draait vaak om het ondersteunen in het opbouwen van duurzame inkomsten voor een gemeenschap. Als alternatief op minder jagen op bepaalde diersoorten heeft CI-S een oliepers voor de (Braziliaanse) paranoot opgezet en afnemers gezocht.

De dorpelingen zegden onder andere toe om geen goudzoekers toe te laten in het gebied en stopzetting van de jacht op beschermde diersoorten en wilde dierenhandel. Zij helpen ook mee met de monitoring van het bos. “We onderzoeken hoeveel agoeti’s (dasyprocta/boskonijn) nu bejaagd worden en hoeveel zij consumeren”, legt Van Lavieren uit. Agoeti’s zijn belangrijk voor de zaadverspreiding van de paranoot.

Educatie
De milieuorganisatie gelooft in de kracht van educatie en denkt dat werken vanuit de dorpsgemeenschappen de grootste successen leveren. Dit in combinatie met bewustzijnscampagnes. “Soms leven mensen in onwetendheid. Ze weten niet wat de consequenties op bijvoorbeeld dierenwelzijn kunnen zijn van een ara in een kooi of een papegaai in zijn eentje.” Ook jagers behoren tot de doelgroep. Door samenwerking met de Vereniging van Sport Jagers en Vissers wil CI-S een meer verantwoordelijke jacht stimuleren.

Van Lavieren is zich van bewust dat er binnen de groep jagers personen kunnen zijn die zich schuldig maken aan de stroperij van de beschermde diersoorten. “Suriname is klein en er zit een dunne lijn ertussen. Maar je kunt beter het dialoog aangaan en een relatie opbouwen. Jagers gaan nooit stoppen met jagen maar je kunt wel hun gedrag veranderen door bewustwording te creëren van de consequenties van onverantwoordelijke jacht.”