Ingezonden: Amnestie vanuit welk perspectief?

Met belangstelling begon ik aan het lezen van de column “Terugblik” van 31 december 2012 op Starnieuws, omdat Sandew Hira de schrijver is. Vrijwel altijd stemt zijn column tot filosofisch nadenken en meestal kijkt hij met een verhelderende antikoloniale bril naar onze Surinaamse geschiedenis.

Met name spreekt mij aan zijn oproep tot 'decolonizing our minds', door onze geschiedenis te bestuderen, ernaar te kijken en het te beleven vanuit een antikoloniaal perspectief, zoals Anton de Kom dat gedaan heeft en in lijn met het gedachtegoed van Frantz Fanon.
We kunnen ook niet anders verwachten van de schrijver van 'Van Priary tot en met de Kom', welk in 1983 verschenen werk ik als de beste Surinaamse antikoloniale historische pennenvrucht beschouw sinds 'Wij Slaven van Suriname' van Anton de Kom uit 1934.

Wat mij echter in zijn laatste column verbaast is dat hij naar aanleiding van de Amnestiewet 2012 in Suriname, het thema amnestie verder vrijwel geheel vanuit een Nederlandse bril bekijkt. Uitdrukkelijk verwerpt Hira de Nederlandse amnestie in 1947 en 1971 verleend voor de slachting van duizenden Indonesiërs, bij het militair onderdrukken van de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd. Zijn conclusie is echter dat Nederland zijn oorlogsmisdadigers die tussen 1945 en 1950 die vreselijke slachtingen hebben gehouden, tot op heden met hun amnestiewet beschermt, “omdat macht geen moraal kent”.

Maar dat is nou precies de eigenlijke rechtvaardiging die de Nederlandse regering en met haar de 'gemiddelde' Nederlander geeft voor hun amnestie aan zichzelf voor het vermoorden van wat de toenmalige Nederlanders als hun vijand zagen. Dat maakt hun amnestie natuurlijk niet minder verwerpelijk maar voor hun werkt dat adagium kennelijk als het sussen van een geest die zich historisch collectief schuldig voelt.

Geheel anders staan de Nederlanders overigens tegenover Nederlanders die met de Duitse vijand geheuld hebben en Nederlandse verzetsstrijders van het leven hebben beroofd. Op die wordt tot op heden gejaagd en in 2012 is er nog één gevonnist.

Een vergelijking met de in Suriname in 2012 aangenomen Amnestiewet voor de 8 december moordenaars, met de Nederlandse amnestie inzake Indonesië gaat wat wij betreft vooral op dit stuk behoorlijk mank, omdat in 2012 in Suriname amnestie verleend is aan Surinamers die Surinaamse verzetsstrijders vermoord hebben.

En precies die kijk, vanuit die vele Surinamers die net als de 15 vermoorden opkwamen tegen de militaire dictatuur in Suriname, mis ik in de 'Terugblik'.
De in Suriname in 2012 verleende amnestie wordt in Suriname totaal niet als het collectief dragen van een historische schuld beleefd. Duizenden hebben ondanks intimidaties gedurfd tegen die wet in verzet te komen en tot op heden werkt die wet gelukkig niet.

Tegen geen enkele andere wet is er binnen en buiten het Surinaamse parlement zoveel verzet geweest en het is voor vrijwel iedere Surinamer duidelijk dat de Amnestiewet 2012 slechts het enge eigen strafrechtelijk belang van de hoofdverdachte en in zijn kielzog de medeverdachten dient. Suriname is door de Amnestiewet anno 2013 politiek en maatschappelijk bijna even verdeeld als na de moorden.

Ik betwijfel daarom of Suriname als natie bereid is voor de 8 december moorden een collectieve schuld te dragen onder het adagium dat macht nu eenmaal geen moraal kent.
Ik denk daarom dat in de traditie van denken van Anton de Kom, Frantz Fanon en Sandew Hira een heel ander kijk op de Amnestiewet 2012 open staat.

Ik wil de laatste zijn die Sandew Hira van een koloniale kijk op de Amnestiewet 2012 in Suriname beticht, maar ik hoop van harte dat zijn conclusie ten aanzien van de Nederlandse amnestie geschiedenis inzake Indonesië, geen berusting met de Amnestiewet 2012 in Suriname weergeeft.

Als macht geen moraal kent - zoals bleek in de dictatuur in 1982 - zal moraal tegenover macht gesteld moeten worden. Dan kan moraal macht verslaan. Dat is het perspectief van waaruit vele Surinamers waaronder de 15 vermoorden in 1982 naar de toekomst van Suriname keken.

Wie dat anno 2013 ook zo wil zien, blijf vooral vanuit dat perspectief kijken.

Hugo Essed