Democratie van onderop: een oplossing voor komende regering
Anno 2025, bijna een halve eeuw na onze onafhankelijkheid, wordt de Surinaamse democratie van bovenaf gebouwd en uitgevoerd met de elites van politieke partijen als toonzetters, doorgaans gedreven door buitenlandse belangen. Democratie, bedoeld als ‘regeren door de volkswil’, is na bijna 50 jaar onafhankelijkheid nog steeds een droom — ook als het gaat om een goed belegd brood voor allen.
Kan de democratie in Suriname met de komende en volgende regering nog worden rechtgezet in de betekenis van ‘regeren door en met het volk’?
Bij alle 10 nationale verkiezingen in de periode 1977–2025 was er sprake van een elitegreep op de democratie. De issues in verkiezingscampagnes en ook in het beleid werden geleid door een Surinaamse elite, vaak gedreven door buitenlandse belangen.
Bij de verkiezingen van 1977 was ‘West-Suriname, bauxiet en waterkrachtenergie’ een hoofdissue, terwijl er vanuit binnenlandse groepen (Inheemsen en Marrons) een Contra West-Suriname-issue was met hevige protestacties, zoals de actie Grondenrechten.
In 2024/2025 herhaalde dit zich met de Chinalco-deal. Bij de verkiezingen van 2025 klonk ‘Olie en gas... en niemand arm meer’ als een echo vanuit Staatsolie: oppositie, regeringspartijen en sommige maatschappelijke groepen volgden slaafs de echo.
Helaas staat ook nu weer - net als in Guyana - de grondstoffenvloek voor onze deur, met de te verwachten grotere kloof tussen arm en rijk. Straks komen politieke partijen aan het roer die verbonden zijn met kapitaalkrachtige personen in Suriname, die op hun beurt weer verbonden zijn met buitenlandse kapitaalgroepen - legaal en/of illegaal.
Democratie is eenvoudig gezegd: regeren door de volkswil - dus door en met het volk. Ondanks enkele accentverschillen is er min of meer overeenstemming dat voor democratie een aantal (rand)voorwaarden geldt:
a. representativiteit (het systeem moet de totale bevolking vertegenwoordigen)
b. maatschappelijke gelijkheid, waaronder rechtsgelijkheid
c. verantwoording en openbaarheid van bestuur en besluitvorming
d. vertrouwen in instituties
e. participatie
Wat betreft deze vijf voorwaarden is er slechts op het punt van representativiteit enige vooruitgang. Uit diverse studies in Suriname (Americas Barometer, SWI, IDOS en Nikos-opiniepeilingen, en de Democratie Unit [ADEK]) blijkt dat Suriname op de vier laatste voorwaarden zeer slecht scoort. Terwijl politieke partijen sinds 1987 via wetgeving steeds meer macht verwierven, blijkt de beleving van democratie nationaal terug te vallen, en wordt de kloof tussen urbane, rurale en binnenlandregio’s groter.
De ontbrekende democratische randvoorwaarden uiten zich in blijvende maatschappelijke ongelijkheid, gebrekkige openbaarheid van bestuur en bevolkingsparticipatie, en een structureel gebrek aan vertrouwen in democratische instituten.
Het vertrouwen in instituties was in 2004 (studie van de Democratie Unit in Paramaribo, Nickerie, Commewijne, Coronie en Brokopondo) zeer laag.
Op de vraag in welke van de circa tien instituties men het meeste vertrouwen heeft, scoorden religieuze organisaties met 41% het hoogst. Het laagst scoorden De Nationale Assemblee (2%) en politieke partijen (0,1%).
Een survey van Americas Barometer in 2023 toont een vrijwel ongewijzigde situatie.
De komende regeringscoalitie staat voor enorme uitdagingen:
i) Weinig of geen vertrouwen in de DNA, het hoogste wetgevingsorgaan
ii) Weinig of geen vertrouwen in regeringsinstituten
iii) Centralistische besluitvorming vanuit de DNA en centraal bestuur vanuit de regering, tegenover een nauwelijks functionerende districts- en ressortraden
iv) Geen ontwikkelingsvisie en evenmin een doordacht en samenhangend nationaal, regionaal en lokaal ontwikkelingsplan met draagvlak
v) Voortdurende ernstige mensenrechtenschendingen van Inheemse en Tribale volken, en voortgaande vernietiging van natuur, beschermde gebieden en milieu
Door deze uitdagingen, en de te verwachten bestuurlijke instabiliteit vanwege uiteenlopende belangen van coalitiepartners, zullen democratie en ontwikkeling (op nationaal, districts- en lokaal niveau), evenals de mensenrechten van Inheemse en Tribale volken, moeilijk van de grond komen.
Om uit de cirkel van democratische terugval en ‘geen ontwikkeling’ te geraken, is er een oplossing.
De komende coalitieregering moet de hoogste prioriteit geven aan een maatschappelijke eenheidsbeweging: een bundeling van maatschappelijke organisaties, Inheemsen, Tribalen, districtsorganen, groene NGO’s en onafhankelijke experts.
Dit biedt een uitweg voor de institutionele zwakte, de verwachte uiteenlopende belangen, en chantagepolitiek binnen de volgende regering, die anders opnieuw vervalt in ‘mamio’-bestuur en gebrekkige ontwikkelingsplanning.
Behalve het vormen van een tegenwicht voor een ‘mamio-regering’ kan hiermee worden voorkomen dat ‘hoop’ ook na deze verkiezing snel uitblust.
Jack Menke
Vandaag
-
10:45
Suriname en VS sluiten jungletraining succesvol af
-
08:47
Wie heeft de macht werkelijk in handen?
-
06:51
Verdachten die na inbraak werden klemgereden door politie veroordeeld
-
04:54
Veel bewolking met kans op wat regen
-
02:56
VS en Venezuela ruilen gevangenen uit
-
00:58
Suriname benadrukt inzet voor duurzame ontwikkeling op VN-top
-
00:01
Opheffen van het Perscentrum is meer dan een logistieke beslissing
Gisteren
- Vijf verdachten staan terecht voor diefstal; één ontsnapt uit cellenhuis
- Suriname in de schijnwerpers: de tragikomedie van deze week (17)
- Voetganger overlijdt na aanrijding aan Kwattaweg
- Lula: Amerikaanse importheffing onaanvaardbare chantage
- Stiefopa veroordeeld voor verkrachting tiener
- Zunder belicht oprichting en samenstelling Herdenkingscomité
- Dode en zwaargewonde Martin Luther Kingweg
- Veroordeelde moet SRD 284.000 betalen aan benadeelden
- Van der San: Verwijt over paniek zaaien onterecht
- Bewolking, maar ook heel warme perioden
- Noersalim: Suriname loopt kans op visexportverbod naar EU
- Misiekaba hekelt 'last-minute benoemingen' door voorganger
- Column: Geen volks- maar partij vertegenwoordigers
- Op de valreep reeks bevorderingen en benoemingen op Justitie en Politie
Eergisteren
- Nieuwe details: Piloot mogelijk oorzaak crash Air India
- Bromfietser beschoten in Leonardo da Vincistraat
- We hebben eigenlijk geen armoedevraagstuk
- Twee aangehouden voor reeks inbraken en bezit drugs
- Regering gaat RVI evalueren; te weinig informatie
- Vastgoedfraude: verdachte stuurde valse documenten via WhatsApp
- Brute overval Calcuttastraat: slachtoffer mishandeld, veel geld en sieraden buitgemaakt
- Territoriaal belastingstelsel voor Suriname
- Er komt absoluut geen kabinet van de 'First Gentleman'
- Pro-Russisch cybernetwerk opgerold
- Onweersbuien in de late nacht
- Staatshoofd Simons: Het pad van verandering is ingeslagen
- Column: Voetbal is ‘Big business’
- Simons pleit voor gezond fiscaal beleid en actieve productie-economie