Presidentsverkiezingen
De Verenigde Staten van Amerika hebben een executieve president die een eigen mandaat van de bevolking krijgt. Dat mandaat krijgt hij of zij rechtstreeks van de kiezers via presidentsverkiezingen. In Suriname wordt de president niet rechtstreeks gekozen door de bevolking, maar door De Nationale Assemblee. Toch kan de president in de VS niet doen en laten wat hij wil, want hij is voor zijn begroting en voor de wetten afhankelijk van het Congres (= Senaat + Huis van Afgevaardigden). Zonder een meerderheid in zowel de Senaat als in het Huis van Afgevaardigden is het lastig regeren voor de Amerikaanse president, omdat hij steeds ‘deals’ moet maken om besluiten erdoor te krijgen. 

Ook benoemingen van ministers en hoge ambtenaren, in totaal zo een 1.200 posities, behoeven goedkeuring van de Senaat (maar niet van het Huis van Afgevaardigden). President Joe Biden is president van de Democratische Partij. Die partij heeft wel een kleine meerderheid in de Senaat, maar niet in het Huis van Afgevaardigden. Dat geeft al aan dat regeren in de VS niet zo eenvoudig is als het lijkt.

Het registratieproces
In de Verenigde Staten, mag iedereen zich in principe opgeven als kandidaat voor het presidentschap. Je moet wel minstens 35 jaar zijn, Amerikaan van geboorte zijn en minstens 14 jaar in de VS gewoond hebben. Je wordt kandidaat wanneer je jezelf tot kandidaat verklaard voor een bepaalde positie. Maar het wordt wat serieuzer wanneer je minimimaal US$ 5.000 hebt uitgeven aan een campagne of dat bedrag aan donaties hebt ontvangen. Op dat moment moet je je binnen 15 dagen registreren bij de Nationale Verkiezingscommissie, (Federal Election Commission, FEC). Geld speelt een belangrijke rol in de verkiezingen, omdat je geen serieuze campagne kan voeren zonder geld, maar men wil wel transparantie.

Er zijn niet maar 2 kandidaten
Vaak denkt men buiten de VS dat er maar twee presidentskandidaten zijn nl. 1 van de Democratische partij en 1 van de Republikeinse partij. Dat klopt niet, want in 2020 hadden 1212 personen zichzelf bij de FEC geregistreerd als presidentieel kandidaat. Daaronder waren 323 kandidaten die opgaven dat zij voor de Democratische partij waren, 164 Republikeinen, 65 van de Libertijnse partij, 23 namens de Groene partij en 637 namens een andere partij of als onafhankelijke kandidaat. 

Ook voor 2024 hebben zich al meer dan 1000 kandidaten geregistreerd (u kunt zelf de lijst bekijken). In 2020 behaalde de presidentskandidaat, Jo Jorgensen, van de Libertijnse partij 1,864,873 stemmen. Howie Hawkins van de Groene Partij kreeg 402,795 stemmen, terwijl iedereen daarna minder dan 100.000 stemmen kreeg. Er deden serieuze politieke partijen mee, maar ook een aantal personen die het blijkbaar een ‘kiek’ vonden om mee te doen, zoals Gary Swing van de kokende kikker partij (Boiling Frog) die slechts 141 stemmen kreeg. Zelfs de kandidaat van de Libertijnse partij haalde maar 1,2% van alle stemmen. Dat is vergeleken bij uiteindelijke winnaar Joe Biden (Democratische Partij) met meer dan 81 miljoen stemmen en Donald Trump (Republikeinse Partij) met meer dan 74 miljoen stemmen, inderdaad weinig. Vandaar dat het in de praktijk om de kandidaten van de grote partijen gaat en we zullen ons dan ook daartoe beperken.

Nominatieproces
Geen enkele partij schuift officieel een kandidaat voor president naar voren, personen moeten zichzelf tot kandidaat verklaren en dat kenbaar maken. Daarbij moeten zij ook bekendmaken tot welke partij zij zichzelf rekenen. Donald Trump heeft vijf keer van partij gewisseld voordat hij in 2012 weer Republikein werd. Binnen elke partij zijn er dus nu weer vele kandidaten en niet alleen Joe Biden en Donald Trump. In feite moeten zij net als andere kandidaten mee doen binnen hun partij met een intern selectieproces. Dat proces wordt de primaries (voorverkiezingen) genoemd. Omdat de verkiezingen in de VS niet nationaal gehouden worden, worden ook de voorverkiezingen in elke staat apart gehouden. 

De kandidaten die serieus zijn, moeten zich dus aan de kiezers in al die staten presenteren en uiteindelijk daar meedoen aan voorverkiezingen. De stemmen die een kandidaat behaald heeft bij de voorverkiezingen worden tijdens een nationaal partijcongres gebruikt om de kandidaat van die partij formeel te kiezen. Onderdeel van dat interne proces zijn de debatten tussen de belangrijkste kandidaten. Helaas kan men niet alle honderden kandidaten aan een debat mee laten doen. De criteria om mee te doen aan het eerste debat van de Republikeinse partij op 23 augustus, zijn pas aangegeven. De kandidaat moet minstens 40.000 donaties binnen hebben gekregen en consistent meer dan 1% van de stemmen gehaald hebben in bepaalde opiniepeilingen.

Suriname
In Suriname kan niet iedereen gekozen worden als president. Dat gebeurt in De Nationale Assemblee en een partij moet minstens 7 zetels hebben om een presidentiële kandidaat voor te dragen. Het betekent dat in de huidige Nationale Assemblee na de verkiezingen van mei 2020 slechts drie partijen kandidaten konden voordragen t.w. de VHP, de NDP en de ABOP. Alle andere partijen hadden te weinig zetels om een kandidaat voor te dragen. Wij kennen ook geen interne verkiezingen binnen partijen, maar meestal wordt de voorzitter van de partij naar voren geschoven als presidentskandidaat. Zolang wij geen presidentsverkiezingen hebben, heeft het in feite geen zin om vooraf een kandidaat naar voren te schuiven. Gebleken is namelijk dat je een tweederde meerderheid in de Nationale Assemblee moet hebben om gekozen te kunnen worden. Dat betekent dat er in de praktijk zelfs heel andere kandidaten uit de bus kunnen komen dan de ‘officiële’ kandidaat.

Marten Schalkwijk

Politiek analist