‘Fa yu e bedoel, minister Dijkgraaf e kon na mi Prenasi, wie schopt hem’. Terwijl ze haar grote ogen laat rollen, knipperen haar wimpers snel op en neer. Deze reactie en vooral die sker’ay had ik niet verwacht, want met tante Bella kan ik altijd wel urenlang praten over het slavernijverleden. Allerlei verhalen uit haar bedovergrootmoederstijd waren door overlevering goed bewaard gebleven. Niet alleen de vernederingen en wreedheden, maar vooral verhalen over de strijd en veerkracht van de voorouders. ‘En dat is precies waar wij de nadruk op willen letten’, hoor ik als rode draad door alle toespraken van plantageleiders op de twee plantages waar de delegatie, onder leiding van minister Robbert Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, hartelijk werd ontvangen.

Voorzitter Hesdy Ommen benadrukt eveneens dat de Federatie van Para Plantages dit bezoek faciliteert vanuit het besef dat dit het eerste bezoek is van een Nederlandse regeringsautoriteit die zich als gelijkwaardige gesprekspartner presenteert aan de Para boedelplantages. Gelukkig is de sceptische tante Bella meegekomen naar de activiteiten en ik deel haar ervaring met u. 

Tante Bella staat wel 20 meter verwijderd wanneer de twee auto’s van de delegatie aankomen op plantage Onverwagt. Maar ze is binnen enkele seconden naast het plantagemonument, waar de ontvangstceremonie wordt gehouden. Ze zingt zachtjes mee wanneer Arthur Mijnals, Sjete, voorzanger van kawinaformatie Bose Krioro, de minister verwelkomt. Ze volgt daarna op tien meter afstand delegatie die richting draiston, slijpsteen, loopt. ‘Ik ben blij dat ze de minister op traditionele wijze hebben ontvangen, want wanneer nazaten van slavenhouders na 160 jaar officieel op plantage komen, moeten we eerst toestemming vragen aan de voorouders, bika na den musu opo pasi gi wi’.

Ze staat op een meter afstand bij de slijpsteen en kan plantagevoorzitter Sherwin Pique goed verstaan tijdens zijn uitleg over de geschiedenis van de slijpsteen. Goedkeurend knikt tante Bella en glimlacht, wanneer de drie boeken van haar neef Urwin Vyent in een mooie pangi worden overhandigd aan de minister. Ze heeft deze boeken, direct na publicatie, van kaft tot kaft gelezen en weet dus dat hierin de plantagegeschiedenis ruimschoots is beschreven. Wanneer minister Dijkgraaft toezegt de renovatie van de recreatiezaal te zullen ondersteunen, applaudisseert tante Bella hard mee. Dit is alvast een goede eerste stap tot herstel van de geschiedenis, zegt ze.

Ik kan mijn oren bijna niet geloven wanneer tante Bella zegt mee te willen rijden naar de volgende activiteit op plantage de Vierkinderen. Haar (onware) verklaring is familiebezoek: ‘mi bigisma fu papasey na Cairo bere, fu Kutiri’. Op plantage De Vierkinderen, bindt de oudste bewoonster, tante Annie Ligeon een fleurige pangi om het middel van minister Dijkgraaf terwijl de kawinaformatie Kutiri Pikin het welkomstlied presenteert. Eerbiedig staan wij daarna bij het monument van de 10 kopers van 7 oktober 1880 waar Herman Cairo toestemming en zegen vraagt van de voorouders, terwijl hij de grond besprekeld met libawatra, rivierwater, uit een grote kalebas. 

Bestuursvoorzitter Michael Marengo van Plantage De Vierkinderen begeleidt de minister langs de interactieve mini expositie waar er, naast traditionele producten, ook een frisse kijk wordt gegeven op het huidige en toekomstig potentieel van de Para plantages. De bananen, cassave, suikerriet, rijst, hout en cacao zijn traditioneel, alsook het ondernemerschap bij de verwerking van deze producten tot bijvoorbeeld cassavebrood en dosi, cacaodranken en suikerietwijn. Moderne creaties in de craft- en fashionsector illustreren het toekomstig potentieel, alsook onderwijs initiatieven van de Para Federatie in samenwerking met het Cultureel Centrum Suriname. Daarbij wordt nieuw ontwikkeld curriculum en leesboeken getoond, die beter aansluit op de geschiedenis en cultuur van de Paranen. Minister Dijkgraaf toont veel interesse en stelt verschillende vragen aan alle standhouders.

Voor tante Bella is de bijeenkomst tussen plantageleiders en minister Dijkgraaf een bijzonder hoogtepunt. In ongedwongen sfeer wordt er veel informatie uitgewisseld en naar elkaar geluisterd. Er werden korte statements uitgesproken door plantagevoorzitters van De Vierkinderen, Onverwagt, Overtoom, La Diligence, Berlijn, het wetenschappelijk bureau van de Para Federatie, schrijfster Hilly Arduin en het CCS. 

Minister Dijkgraaf sprak hierna onder meer zijn erkentelijkheid uit aan de voorouders en de huidige plantageleiders voor de warme ontvangst. Hij kwalificeert de ervaring en informatie voortvloeiende uit dit bezoek van belangrijke toegevoegde waarde voor zijn ministerie en specifiek met betrekking tot het slavernijverleden en haar doorwerking. Uitgaande van de beschikbare fondsen in Nederland, is er ook voor de Para plantages ruimte via concrete projecten en programma’s gericht op verbetering van het plantage erfgoed. Hieraan zal in de toekomstige contactmomenten tussen de Para Federatie en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ruimschoots aandacht worden besteed.

Van de sceptische tante Bella was niets meer over: ‘A minister no abi bigi fasi yere, hij is gewoon met iedereen’ zei ze. Wanneer Kutiri Famiri aan het eind van het programma vrolijke muziek speelt, danst ze de minister tegemoet, grijpt hem aan de arm en begeleidt hem dansend naar zijn auto.