Wereldwijde prijzen voor consumptie olie zijn in 2022 tot recordhoogte gestegen door schokken in het aanbod.
Indonesië, 's werelds grootste palmolieproducent, heeft plannen aangekondigd om de export van de meest gebruikte plantaardige olie te verbieden, in een schokbeweging die de stijgende wereldwijde voedselinflatie verder zou kunnen aanwakkeren. Het stopzetten van de verzending van frituurolie en de grondstof ervan, die veel wordt gebruikt in producten variërend van gebak tot cosmetica, zou de kosten voor verpakte voedselproducenten wereldwijd kunnen verhogen en regeringen kunnen dwingen te kiezen tussen het gebruik van plantaardige oliën in voedsel of voor biobrandstof. Indonesië is goed voor meer dan de helft van de wereldwijde palmolievoorziening.

In een video-uitzending zei de Indonesische president Joko Widodo dat hij de beschikbaarheid van voedselproducten in huis wilde verzekeren, nadat de wereldwijde voedselinflatie naar een recordhoogte steeg na de Russische invasie van de grote gewasproducent Oekraïne. "Ik zal de uitvoering van dit beleid volgen en evalueren, zodat de beschikbaarheid van bakolie op de binnenlandse markt overvloedig en betaalbaar wordt", zei hij.

Volgens Atul Chaturvedi, voorzitter van de handelsorganisatie Solvent Extractors Association of India (SEA), zal de aankondiging de consumenten in India en wereldwijd schade berokkenen. "Deze stap is nogal ongelukkig en totaal onverwacht", zei hij.

De prijzen van alternatieve plantaardige olie stegen als gevolg van de maatregel die op 28 april van kracht wordt. Sojaolie, de op één na meest gebruikte plantaardige olie, steeg met 4,5% tot een recordhoogte van 83,21 cent per pond in de Chicago Board of Trade.

De wereldprijzen van ruwe palmolie, die Indonesië voor bakolie gebruikt, zijn dit jaar tot historische hoogten gestegen als gevolg van een stijgende vraag en een zwakke productie van de topproducenten Indonesië en Maleisië, plus een besluit van Indonesië om de export van palmolie in januari te beperken, dat in maart werd opgeheven.

Huishoudelijke product- en voedingsbedrijven, waaronder Procter & Gamble Co, Nestle SA en Unilever PLC zijn grote afnemers van palmolie. Oreo-koekjesmaker Mondelez International Inc is volgens haar website goed voor 0,5% van het palmolieverbruik wereldwijd.

Andere landen hebben geëxperimenteerd met gewasbescherming om de binnenlandse prijzen laag te houden. Argentinië, 's werelds grootste exporteur van verwerkte soja, heeft medio maart de nieuwe overzeese verkoop van sojaolie en meel tijdelijk stopgezet voordat het de exportbelasting op die producten verhoogde van 31% naar 33%.

Het Amerikaanse ministerie van Landbouw drong aan op internationale samenwerking tijdens de oorlog in Oekraïne, in plaats van op exportverboden.

De wereldwijde markten voor eetbare olie zijn dit jaar opgeschrikt door de Russische invasie van Oekraïne, een actie die Rusland een "speciale operatie" noemt om zijn buurland te demilitariseren, waardoor de leveringen van zonnebloemolie uit de regio werden stopgezet.

De Zwarte Zee is goed voor 76% van de wereldwijde export van zonneolie en de commerciële scheepvaart uit de regio is zwaar getroffen sinds de Russische troepen Oekraïne in februari binnenkwamen.

Voor alternatieven, waaronder soja en koolzaadolie, zijn grote voorraden ook niet direct beschikbaar, nadat droogtes de meest recente gewassen in Argentinië, Brazilië en Canada hebben geschaad.

Verwacht wordt dat de komende jaren nieuwe faciliteiten voor de verwerking van soja en canola-olie zullen worden geopend in respectievelijk de Verenigde Staten en Canada, aangezien de vraag naar plantaardige biobrandstoffen groeit, maar het opvoeren van de productie op korte termijn zal moeilijk zijn.

Industriegroep de Clean Fuels Alliance America zei dat de stap biobrandstofproducenten zou kunnen schaden, ook al gebruiken Amerikaanse producenten van biodiesel en hernieuwbare diesel geen palmolie, omdat de voorraden van alle oliën krap zijn.

"De hemel zou nu de limiet zijn voor de prijzen van eetbare olie. Kopers rekenden op palmolie nadat de aanvoer van zonnebloemolie was gedaald als gevolg van de oorlog in Oekraïne", zei een in Mumbai gevestigde dealer bij een wereldwijd handelsbedrijf. "Nu hebben zij (kopers) geen keus, aangezien de sojaolievoorraad ook beperkt is."

Maleisische producenten zeggen dat 's werelds nummer 2 palmolie-exporteur, die wordt geconfronteerd met een productietekort als gevolg van een door een pandemie veroorzaakt tekort aan arbeidskrachten, waarschijnlijk niet in staat zal zijn om de kloof te dichten.

Indonesië is sinds 2018 gestopt met het afgeven van nieuwe vergunningen voor palmolieplantages, die vaak worden beschuldigd van ontbossing en het vernietigen van leefgebieden van bedreigde dieren zoals orang-oetans.

Palmolie-industrievereniging GAPKI zei dat het zich aan het beleid zou houden, maar had bedenkingen. "Als dit beleid negatieve gevolgen heeft voor de duurzaamheid van de palmoliesector, vragen we de regering om het beleid opnieuw te evalueren", staat in een verklaring.

In Indonesië is de verkoopprijs van bakolie gemiddeld 26.436 rupiah ($ 1,84) per liter, een stijging van meer dan 40% dit jaar tot nu toe. In sommige provincies in het hele land zijn de prijzen alleen al in de afgelopen maand bijna verdubbeld, volgens een prijsmonitoringpagina.

In de afgelopen dagen hebben studenten demonstraties gehouden in verschillende steden in Indonesië over hoge frituurolieprijzen.

De Indonesische regering heeft een limiet van 14.000 rupiah per liter vastgesteld voor frituurolie in bulk, maar uit gegevens van het ministerie van Handel blijkt dat het deze maand voor meer dan 18.000 rupiah is verkocht.

Er loopt een overheidsonderzoek naar vermeende corruptie waarbij gezocht wordt naar exportvergunningen.