Op vrijdag 27 augustus 2021 trad de 37-jarige Renet Wahki uit Kwamalasemutu - gestoken in traditionele Trio klederdracht met hoofdtooi en blootvoets toe als lid van De Nationale Assemblee. Compleet met pijl en boog mocht hij er zitten in het hoogste volksvertegenwoordigende orgaan waar de kracht van het woord leidend is. Wahki volgt Dinotha Vorstwijk op, die het parlement verliet om minister van Grondbeleid en Bosbeheer te worden, nadat Diana Poki was bedankt als minister van dat ministerie.

De eerste verschijning van Wahki leverde mooie foto’s op voor de media. Er waren fractieleiders die spraken van een historisch moment. Maar tijdens een spreekbeurt, waarin Wahki suggereerde dat de Trio leerkrachten medeoorzaak zijn voor het lage onderwijsniveau in het zuiden des land, voelde DNA-voorzitter Marinus Bee zich kennelijk geroepen de spreker voor verder falen te behoeden. Er kwam een abrupt eind aan zijn toespraak. Soms moeten wij mensen tegen zichzelf in bescherming nemen. 

Maar waarom moest Renet Wahki kandidaat worden gesteld voor De Nationale Assemblee, terwijl de mogelijkheid voor kandidaatstelling voor de Ressortraad of de Districtsraad toch ook in Kwamalasemutu bestond? De Chinezen houden ons reeds honderden jaren voor: Jaag geen hoge ambten na, maar de kennis die nodig is om die te bekleden. Overigens is een van de grote problemen van Suriname zijn zwakke instituten. Deze maak je niet sterk door pover opgeleide personen daarin zitting te laten nemen; wat de oorzaak van de povere opleiding ook mag zijn.

Aan het eind van de zeventiger jaren van de vorige eeuw werden er in Nederland alfabetiseringscursussen verzorgd. Men was erachter gekomen dat een onacceptabel groot deel van de ‘autochtone’ bevolking van dat hoogontwikkelde land analfabeet was. Ter motivering om de alfabetiseringscursussen te volgen liet men op televisie enkele gealfabetiseerde personen vertellen over hun leven als analfabeet. Zij hadden gemeen dat ze decennialang uit schaamte niemand vertelden dat ze analfabeet waren. 

Verder had elk van hen een manier bedacht om hun manco te camoufleren. In het tv-programma vertelde een van de participanten een verhaal dat ik nooit zal vergeten. Hij was op het bedrijf waar hij werkte bekend om zijn assertiviteit. Hij nam nooit een blad voor de mond. Hij nam het niet alleen voor zichzelf op, maar meer nog voor anderen. Toen er een nieuw bestuur voor de vakbond van het bedrijf moest komen, wisten de meeste leden het: Hij moet de nieuwe voorzitter van de bond worden. Wat de leden niet wisten, wist hij. Hij kon lezen noch schrijven en dan kun jij geen vakbond leiden. U bent wijs en sterk als u uw zwakheden en beperkingen onderkent en dien overeenkomstig handelt. 

In de case van Wahki zien wij dat er mensen suggereren dat in DNA tolken moeten worden aangesteld. Maar we weten toch dat tolken slechts de wijsheden die u te berde brengt vertalen. Als u niet veel zinnigs heeft te vertellen kunnen tolken het verhaal niet mooier maken dan het is. Ik vraag mij in gemoede af of wij anno 2021 tolken moeten inzetten nadat al decennialang onderwijs is gebracht in het binnenland. En in die jaren het binnenland – nog altijd onvoldoende – wel bijzonder veel geschoolde respectabele personen heeft voortgebracht. DNA kost de gemeenschap reeds voldoende geld.

Elk lid van DNA mag constateren: Wij hebben scholingsmogelijkheden nodig in ons gebied, maar als u in een hoog staatsorgaan zit zou dát niet aan uw presentatie en performances te merken moeten zijn. Adeldom verplicht! Renet Wahki ontvangt dezelfde financiële beloning als de overige parlementsleden; er mag dus een evenredige prestatie en inzet van hem verwacht worden. En dan lees ik dat hij zegt dat het hem niets schelen kan wat men van zijn functioneren in DNA vindt. Het parlementslid moet begrijpen in dienst te zijn van het totale Surinaamse volk. Maar laat hem zijn oor ook te luisteren leggen bij het citaat dat dr. E. A. Gessel  ons naliet: Niets is immoreler dan een vak uitoefenen, waarvan men niets afweet.

Voor zover mij bekend is er in DNA geen ruimte voor “on de job training”. Het zijn politieke partijen die moeten zorg dragen voor scholing en training van hun leden in het bijzonder voor hen die kandidaat worden gesteld. Vervolgens zouden de structuren van de partij -  al dan niet - hun goedkeuring moeten hechten aan gekandideerde of te benoemen partijgenoten.

Er kan geen eis gesteld worden aan het opleidingsniveau van personen die zich kandidaatstellen; en het is dan ook nooit gebeurd in Suriname. Maar partijen zouden moeten weten dat meer dan eenvoudige algemene kennis nodig is om naar behoren te kunnen functioneren in het parlement. Laten wij onze instituten sterker maken. De politieke partijen en hun structuren hebben daarbij een belangrijke rol te vervullen.

Hans Breeveld