De onderhandeling met de Oppenheimer schuldeisers

Een mislukte schuldsanering kan het gevoel van crisis jarenlang in stand houden, soms zelfs voor tientallen jaren. Een terugkeer naar de normale economische activiteit kan worden uitgesteld, toegang tot de kredietmarkt bevroren, handelsfinanciering niet (meer) beschikbaar zijn, een bijna epidemische kapitaalvlucht, instabiliteit van de financiële sector en een verdorring van directe investeringen. Naast deze inherente barrières staan staatsschuldencrises zelden op zichzelf. Ze zijn vaak de oorzaak van, of zijn veroorzaakt door, of op zijn minst gepaard gaande met, politieke keuzes, bankencrises, sociale crises en soms humanitaire crises.

Een herstructurering van de staatsschuld kan op verschillende manieren mislukken. Het kan te lang duren om uit te voeren; het biedt mogelijk niet voldoende schuldverlichting; het kan schuldverlichting bewerkstelligen die de meeste schuldeisers als buitensporig en confisquerend beschouwen; of de schuldeisers kunnen de operatie als onnodig dwingend ervaren en wrok koesteren die de toekomstige toegang tot de kapitaalmarkt kan beïnvloeden. De geschiedenis van schuldsaneringsoperaties is bezaaid met voorbeelden die er niet in slagen een redelijk evenwicht tussen deze overwegingen te vinden. In die overwegingen dient de regering Santokhi/Brunswijk zich weliswaar hard maar ook rechtvaardig op te stellen in de onderhandeling met de Oppenheimer bondholders. Daarbij moet er ook rekening mee worden gehouden dat de werkelijke ‘schade’ die een schuldsaneringsoperatie voor Suriname met zich meebrengt zal afhangen van de perceptie van de kapitaalmarkt of het land zich tijdens de periode van de schuldencrisis volwassen en professioneel heeft gedragen.

Anderzijds hadden de Oppenheimer bondholders moeten begrijpen dat het overeenkomen van een torenhoge rente in een tijd waarin toegang tot kapitaal internationaal zowat gratis beschikbaar wordt gesteld, aan de vooravond van verkiezingen in een land dat op een keerpunt staat in haar politieke geschiedenis, enig risico (op verlies) met zich zou kunnen meebrengen. Het bereiken van de Staff Level Agreement door de regering eind april van dit jaar met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) was de enige voorwaarde die de schuldeisers redelijkerwijs hadden kunnen stellen aan een eventueel hernieuwd akkoord. Meer niet. Een schuldsaneringsoperatie is een spel zonder winnaars of verliezers (zero sum game). Dienovereenkomstig is de basisregel voor een schuldeiser- ook voor de schuldeisers van de Oppenheimer obligaties-  ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk andere schuldeisers bij het proces betrokken blijven door zich coöperatief op te stellen. De huidige opstelling van de bondholders is dat niet.

In pre-default gevallen, dringt het IMF niet aan op een bepaalde vorm van dialoog tussen de debiteur en zijn crediteuren. In post-default gevallen laat het IMF zich leiden door beleid, dat specifiekere normen stelt voor de dialoog tussen schuldeisers en debiteuren, inclusief het beoordelen of het lid te goeder trouw zijn best doet te komen tot een samenwerkingsovereenkomst met zijn schuldeisers. Het feit dat Suriname op 2 april 2021 door Fitch tot een Restricted Default werd geforceerd kan daarom niet anders worden gezien dan de zoveelste poging van de schuldeisers stevigere stoelen aan de onderhandelingstafel te kunnen schuiven. Dat was echter te laat, omdat de regering met haar toch wel uitstekende en kordate handelwijze reeds voor die datum de voorwaarden voor het bereiken van de Staff Level Agreement met het IMF op 29 april 2021 was overeengekomen.

Historische prestatie
Hoewel de regering Santokhi/Brunswijk niet uitblinkt in communicatie en representatie richting de bevolking kan niet anders worden geconcludeerd dat met de wijze van manoeuvreren en opereren van het onderhandelingsteam tot nog toe, de Republiek Suriname en het volk van Suriname een historische dienst wordt bewezen die de basis zal vormen om te komen tot een duurzame verbetering van de welvaart voor alle navolgende generaties. In de eerste helft van dat proces profiteren onvermijdelijk de happy few, in de tweede helft gaat de hele samenleving erop vooruit. En de tussenperiode is eigenlijk helemaal geen rust, maar een turbulente overgangsperiode gekenmerkt door een zware en pijnlijke crisis die Waka Nanga Koni vereist.

Ashvin G. Gonesh
De auteur schrijft op persoonlijke titel. Hij is co-auteur van het boek ‘Grondlijnen voor een nieuwe financiële ethiek’ en auteur van Public Diplomacy: Improving Practice, uitgegeven door Clingendael - the Netherlands Institute of International Relations.