Cuba heeft historie van zending medici naar crisislanden
03 Apr 2020, 06:41
foto
Een contingent van Cubaanse artsen en verpleegsters arriveert op 22 maart 2020 in Italië om te helpen in de strijd tegen de verspreiding van het coronavirus. (Foto: Reuters)


Terwijl de wereld vecht om te voorkomen dat Covid-19 meer levens opeist, heeft Cuba 593 medische hulpverleners naar 14 landen gestuurd in hun strijd tegen de pandemie. Het  ministerie van Volksgezondheid zei dat één van de eerste Cubaanse medische teams op 21 maart naar Italië werd gestuurd op verzoek van Lombardije, de zwaarst getroffen regio.

Volgens Dr. Jorge Delgado Bustillo, directeur van de Centrale Eenheid van Samenwerking bij het ministerie, dat verantwoordelijk is voor de uitvoering van de buitenlandse missies, zijn de andere 13 landen: Andorra, Venezuela, Nicaragua, Suriname, Jamaica, Haïti, Belize, Dominica en de eilandstaten Saint Christopher en Nevis, Saint Vincent en de Grenadines, Grenada, St Lucia en Antigua en Barbuda.

Tientallen andere landen over de hele wereld hebben ook verzoeken gedaan om medische hulp vanuit Cuba. Het ministerie van Volksgezondheid beoordeelt de verzoeken en zal reageren op basis van zijn capaciteiten, zei Dr. Bustillo aan Al Jazeera.

"#Cuba heeft vele malen een hand uitgestoken, maar nooit zo vaak in zo'n korte tijd. In de afgelopen week is er bij elke zonsopgang een Henry Reeve-brigade vertrokken. Er zijn er in totaal al elf. Er is geen precedent", tweette Jose Angel Portal Miranda, de Cubaanse minister van Volksgezondheid, op 28 maart.

Sindsdien zijn er nog drie medische missies verzonden. Volgens een verklaring op de website van het Cubaanse ministerie van Volksgezondheid zijn 179 artsen, 399 verpleegkundigen en 15 gezondheidstechnologen uitgezonden als onderdeel van dit initiatief. Deze medische hulpverleners behoren tot het Henry Reeve Emergency Medical Contingent, genoemd naar een in de VS geboren generaal die in de 19e eeuw in de Eerste Cubaanse Onafhankelijkheidsoorlog vocht. Het werd in 2005 opgericht door wijlen de Cubaanse leider Fidel Castro en is gespecialiseerd in snelle medische reactie op natuurrampen en uitbraken.

Volgens de Pan American Health Organization heeft de eenheid tussen 2005 en 2017 zo'n 3,5 miljoen mensen geholpen in 21 landen die zijn getroffen door rampen, zoals overstromingen, aardbevingen, orkanen en epidemieën, waaronder de ebola-uitbraak in West-Afrika in 2014.

Op 18 maart mocht een Brits cruiseschip met meerdere passagiers die besmet waren met Covid-19 aanmeren in een Cubaanse haven, nadat het was afgewezen door andere landen in het Caribisch gebied. Op chartervluchten vanuit Havana werden vervolgens ongeveer 680 passagiers teruggevlogen naar het Verenigd Koninkrijk.

Tot dusver heeft Cuba zelf 170 bevestigde gevallen en vier sterfgevallen, onder wie minstens twee buitenlandse toeristen. Net als veel andere landen heeft het buitenlanders verboden om naar het land te reizen en adviseerde het ouderen en mensen met onderliggende aandoeningen, om thuis te blijven. Maar in tegenstelling tot andere landen heeft het geen landelijke afsluiting opgelegd.

Cuba's medisch internationalisme
De internationale medische handreiking van Cuba gaat tientallen jaren terug tot de eerste jaren van de Cubaanse revolutie. Deskundigen zeggen dat jarenlange investeringen in gratis gezondheidszorg en een bloeiende biotechnologische sector, zijn personeel hebben voorbereid op noodsituaties.

In 1960, een jaar nadat Castro aan de macht kwam, stuurde Cuba een team dokters naar Chili nadat een verwoestende aardbeving het land trof. Drie jaar later stuurde Havana medische hulpverleners om het nieuwe, onafhankelijke Algerije te helpen bij de opbouw van zijn gezondheidssector.

Volgens Helen Yaffe, docent economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit van Glasgow, was gratis gezondheidszorg als universeel mensenrecht een belangrijk principe van de Cubaanse revolutie van 1959 en legde het de basis van zijn medisch internationalisme - het idee en de praktijk van het sturen van medische teams om andere naties te steunen.

Cuba ontwikkelde zijn openbare gezondheidszorg, gericht op eerstelijnszorg en preventie, en bouwde een internationaal outreach-programma uit, dat volgens Yaffe gebaseerd was op solidariteit en tot begin 2000 gratis werd aangeboden. Nadat Hugo Chavez aan de macht was gekomen in Venezuela, begon Cuba met het sturen van medisch personeel en opvoeders om zijn Bolivariaanse revolutie te helpen. In ruil daarvoor begon Havana Venezolaanse olie te kopen tegen prijzen beneden de marktprijs. In de eerste 10 jaar van het programma "Oil for Doctors" werden ongeveer 30.000 Cubaanse medische hulpverleners uitgezonden. "Toen Venezuela zei: 'We kunnen hiervoor betalen', ontwikkelde zich de mogelijkheid dat Cuba de export van medische professionals als inkomstenbron voor het land gebruikte," zei Yaffe.

Cuba heeft later permanente medische missies opgezet in een aantal landen, waaronder Zuid-Afrika, Brazilië, Ecuador, Qatar en andere landen, die daarvoor in harde valuta zouden betalen. In de afgelopen 50 jaar zijn naar schatting tussen de 135.000 en 400.000 Cubaanse artsen naar het buitenland gestuurd.

Ondertussen heeft de Cubaanse regering zwaar geïnvesteerd in de biotech-industrie, wat tegenwoordig een andere bron is voor harde valuta voor het kleine land.

In de jaren tachtig werkten Cubaanse wetenschappers, geconfronteerd met verschillende uitbraken van infectieziekten, zoals knokkelkoorts en meningitis, hard om medicijnen en vaccins te ontwikkelen en een preventiegericht gezondheidszorgsysteem te ondersteunen.

"Biotech was één van de twee 'revoluties binnen de revolutie' in de Cubaanse gezondheidssector", zegt Gail Reed, oprichter van Medical Education Cooperation met Cuba, een Amerikaanse non-profitorganisatie die samenwerking tussen Amerikaanse, Cubaanse en mondiale gezondheidsgemeenschappen bevordert. "Nu is het een krachtpatser voor de gezondheid en ook voor de Cubaanse economie."

Volgens Reed heeft de biotech-industrie van Cuba succesvolle geneesmiddelen ontwikkeld, waaronder een therapeutisch vaccin tegen longkanker en Heberprot-P, die het amputatierisico bij patiënten met diabetische voetulcera verminderen.

Het kenmerkende medicijn, Interferon Alfa-2B Recombinant, is gebruikt bij de behandeling van HIV en hepatitis en wordt nu gegeven aan Covid-19-patiënten, hoewel de effectiviteit nog steeds niet is bevestigd.

'Geen voorbeeld om te volgen'
Maar Cuba's internationale gezondheidsinitiatieven kregen ook kritiek, waarbij sommige rechtenorganisaties Havana ervan beschuldigden zijn medische werkers uit te buiten. Voormalige leden van Cubaanse medische missies in het buitenland hebben beweerd dat ze in een onveilige omgeving moesten werken en dat hun bewegingen werden gadegeslagen door regeringsleiders.

Medisch personeel dat voor permanente medische missies in het buitenland werkt, ontvangt naar verluidt 10 tot 25 procent van hun salaris, betaald door het gastland. De rest wordt naar de Cubaanse regering gestuurd. Naar schatting zijn tussen 2006 en 2016 meer dan 7.000 Cubaanse medische hulpverleners overgelopen naar dergelijke missies.

De VS, die een gespannen relatie heeft met Cuba en er al tientallen jaren een handelsembargo oplegt, heeft de Cubaanse medische missies als "mensenhandel" aangemerkt en heeft landen opgeroepen deze niet langer te accepteren. In 2005 verwierp Washington een aanbod van Castro om Cubaanse dokters naar de door orkaan Katrina verwoeste Amerikaanse staten te sturen.

In 2019 beëindigden Brazilië, Ecuador en Bolivia hun overeenkomsten voor medische samenwerking met Cuba. Het aantal Cubaanse medische professionals is gedaald van 50.000 in 2016 tot 28.000 vandaag.

Gevraagd naar de Amerikaanse beschuldigingen, zei Dr. Bustillo dat ze "een belediging" zijn voor Cuba's bilaterale en intergouvernementele samenwerkingsprogramma's, die allemaal legitiem zijn opgesteld op basis van richtlijnen van de Verenigde Naties met betrekking tot Zuid-Zuid-samenwerking. "Toegang tot gezondheid is een mensenrecht en de Verenigde Staten begaat een misdaad door te doen alsof ze het ontkennen of belemmeren om politieke of agressie redenen", voegde hij eraan toe. Volgens Reed probeert Washington de bronnen van harde valuta voor de Cubaanse regering te beteugelen.

"Het is schandalig dat de Amerikaanse regering de regeringen van arme landen sterk maakt om geen medische teams uit Cuba te accepteren", zei ze, eraan toevoegend dat Cubaanse artsen zich vrijwillig aanmelden voor deze missies uit solidariteit en omdat ze nog steeds meer geld verdienen in het buitenland dan thuis.

Critici hebben ook hun bezorgdheid geuit over de verslechterende toestand van sommige gezondheidsinfrastructuur en -diensten in Cuba. Ze hebben betoogd dat hoewel het land één van de hoogste arts-tot-patiëntratio's ter wereld heeft, met 95.000 artsen die zorg verlenen aan de 11 miljoen inwoners, de kwaliteit van de gezondheidszorg is afgenomen - het resultaat van een zwakke economie.

"De gezondheidsinfrastructuur is in gevaar en ze hebben een chronisch tekort aan gezondheidsinputs, zowel van medische apparatuur als van medicijnen", zegt Dr. Octavio Gomez Dantes, senior onderzoeker bij het Mexicaanse Nationale Instituut voor Volksgezondheid. "Zelfs de sanitair- en waterinfrastructuur is in slechte staat, en dat zal uiteindelijk grote gezondheidsproblemen opleveren."

De dalende olieprijzen en de economische en politieke crises in het naburige Venezuela hebben Cuba getroffen, wat de regering ertoe heeft aangezet strikte prijscontroles en energierantsoenering op te leggen.

De VS heeft ook aanvullende sancties opgelegd in een poging Havana onder druk te zetten om de steun aan de regering van Nicholas Maduro in Caracas op te geven. Maar volgens Dantes kunnen Amerikaanse sancties alleen niet worden toegeschreven aan ellende in de gezondheidszorg en de economische uitdagingen van Cuba. De internationale missies hebben geleid tot klachten over tekorten aan medisch personeel in het land.

"Cuba is geen voorbeeld meer om te volgen. Er zijn veel gezondheidsstelsels in ontwikkelingslanden, de meeste gefinancierd met openbare middelen, die het veel beter doen. Het Costa Ricaanse gezondheidsstelsel bijvoorbeeld", zei hij. Ondanks de moeilijkheden die het ervaart, zegt Dantes dat het Cubaanse gezondheidszorgsysteem is voorbereid op de Covid-19-uitbraak. "Cuba heeft een zeer goed epidemiologisch bewakingssysteem", zei hij.

Yeffe is er ook van overtuigd dat Cuba de epidemie het hoofd kan bieden, omdat het in staat is gebleken nationale hulpbronnen en zijn bevolking te mobiliseren tijdens natuurrampen en noodsituaties op gezondheidsgebied. "Ze hebben niet het probleem dat de Britse premier Boris Johnson heeft en dat de Amerikaanse president Donald Trump heeft," zei ze, "namelijk dat de reactie op de openbare gezondheidszorg de privébelangen en het winstoogmerk verstoort."
Advertenties

Wednesday 24 April
Tuesday 23 April
Monday 22 April