Cuba heeft historie van zending medici naar crisislanden
03 Apr 2020, 06:41
Een contingent van Cubaanse artsen en verpleegsters arriveert op 22 maart 2020 in Italië om te helpen in de strijd tegen de verspreiding van het coronavirus. (Foto: Reuters)
Terwijl de
wereld vecht om te voorkomen dat Covid-19 meer levens opeist, heeft Cuba 593
medische hulpverleners naar 14 landen gestuurd in hun strijd tegen de pandemie.
Hetministerie van Volksgezondheid zei
dat één van de eerste Cubaanse medische teams op 21 maart naar Italië werd
gestuurd op verzoek van Lombardije, de zwaarst getroffen regio.
Volgens Dr.
Jorge Delgado Bustillo, directeur van de Centrale Eenheid van Samenwerking bij
het ministerie, dat verantwoordelijk is voor de uitvoering van de buitenlandse
missies, zijn de andere 13 landen: Andorra, Venezuela, Nicaragua, Suriname,
Jamaica, Haïti, Belize, Dominica en de eilandstaten Saint Christopher en Nevis,
Saint Vincent en de Grenadines, Grenada, St Lucia en Antigua en Barbuda.
Tientallen
andere landen over de hele wereld hebben ook verzoeken gedaan om medische hulp
vanuit Cuba. Het ministerie van Volksgezondheid beoordeelt de verzoeken en zal
reageren op basis van zijn capaciteiten, zei Dr. Bustillo aan Al Jazeera.
"#Cuba
heeft vele malen een hand uitgestoken, maar nooit zo vaak in zo'n korte tijd.
In de afgelopen week is er bij elke zonsopgang een Henry Reeve-brigade
vertrokken. Er zijn er in totaal al elf. Er is geen precedent", tweette Jose Angel Portal Miranda, de Cubaanse
minister van Volksgezondheid, op 28 maart.
Sindsdien
zijn er nog drie medische missies verzonden. Volgens een verklaring op de
website van het Cubaanse ministerie van Volksgezondheid zijn 179 artsen, 399
verpleegkundigen en 15 gezondheidstechnologen uitgezonden als onderdeel van dit
initiatief.Deze medische
hulpverleners behoren tot het Henry
Reeve Emergency Medical Contingent, genoemd naar een in de
VS geboren generaal die in de 19e eeuw in de Eerste Cubaanse
Onafhankelijkheidsoorlog vocht.Het
werd in 2005 opgericht door wijlen de Cubaanse leider Fidel Castro en is
gespecialiseerd in snelle medische reactie op natuurrampen en uitbraken.
Volgens
de Pan American Health Organization heeft de eenheid tussen 2005 en 2017 zo'n 3,5 miljoen mensen geholpen in 21 landen
die zijn getroffen door rampen, zoals overstromingen, aardbevingen, orkanen en
epidemieën, waaronder de ebola-uitbraak in West-Afrika in 2014.
Op 18
maart mocht een Brits cruiseschip met meerdere passagiers die besmet waren met
Covid-19 aanmeren in een Cubaanse
haven, nadat het was afgewezen door andere landen in het Caribisch gebied. Op
chartervluchten vanuit Havana werden vervolgens ongeveer 680 passagiers
teruggevlogen naar het Verenigd Koninkrijk.
Tot dusver
heeft Cuba zelf 170 bevestigde gevallen en vier sterfgevallen, onder wie
minstens twee buitenlandse toeristen. Net als veel andere landen heeft het
buitenlanders verboden om naar het land te reizen en adviseerde het ouderen en
mensen met onderliggende aandoeningen, om thuis te blijven. Maar in
tegenstelling tot andere landen heeft het geen landelijke afsluiting opgelegd.
Cuba's medisch internationalisme
De
internationale medische handreiking van Cuba gaat tientallen jaren terug tot de eerste jaren van de
Cubaanse revolutie. Deskundigen zeggen dat jarenlange investeringen in gratis
gezondheidszorg en een bloeiende biotechnologische sector, zijn personeel hebben
voorbereid op noodsituaties.
In 1960, een
jaar nadat Castro aan de macht kwam, stuurde Cuba een team dokters naar Chili
nadat een verwoestende aardbeving het land trof. Drie jaar later stuurde Havana
medische hulpverleners om het nieuwe, onafhankelijke Algerije te helpen bij de
opbouw van zijn gezondheidssector.
Volgens
Helen Yaffe, docent economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit van
Glasgow, was gratis gezondheidszorg als universeel mensenrecht een belangrijk
principe van de Cubaanse revolutie van 1959 en legde het de basis van zijn
medisch internationalisme - het idee en de praktijk van het sturen van medische
teams om andere naties te steunen.
Cuba
ontwikkelde zijn openbare gezondheidszorg, gericht op eerstelijnszorg en
preventie, en bouwde een internationaal outreach-programma uit, dat volgens
Yaffe gebaseerd was op solidariteit en tot begin 2000 gratis werd aangeboden. Nadat
Hugo Chavez aan de macht was gekomen in Venezuela, begon Cuba met het sturen
van medisch personeel en opvoeders om zijn Bolivariaanse revolutie te helpen.In ruil daarvoor begon Havana Venezolaanse
olie te kopen tegen prijzen beneden de marktprijs. In de eerste 10 jaar van het
programma "Oil for
Doctors" werden ongeveer 30.000 Cubaanse medische
hulpverleners uitgezonden. "Toen
Venezuela zei: 'We kunnen hiervoor betalen', ontwikkelde zich de mogelijkheid
dat Cuba de export van medische professionals als inkomstenbron voor het land
gebruikte," zei Yaffe.
Cuba
heeft later permanente medische missies opgezet in een aantal landen, waaronder
Zuid-Afrika, Brazilië, Ecuador, Qatar en andere landen, die daarvoor in harde
valuta zouden betalen.In de
afgelopen 50 jaar zijn naar schatting tussen de 135.000 en 400.000 Cubaanse
artsen naar het buitenland gestuurd.
Ondertussen
heeft de Cubaanse regering zwaar geïnvesteerd in de biotech-industrie, wat
tegenwoordig een andere bron is voor harde valuta voor het kleine land.
In de jaren
tachtig werkten Cubaanse wetenschappers, geconfronteerd met verschillende
uitbraken van infectieziekten, zoals knokkelkoorts en meningitis, hard om
medicijnen en vaccins te ontwikkelen en een preventiegericht
gezondheidszorgsysteem te ondersteunen.
"Biotech
was één van de twee 'revoluties
binnen de revolutie' in de Cubaanse gezondheidssector", zegt Gail Reed,
oprichter van Medical Education
Cooperation met Cuba, een Amerikaanse
non-profitorganisatie die samenwerking tussen Amerikaanse, Cubaanse en mondiale
gezondheidsgemeenschappen bevordert. "Nu is het een krachtpatser voor de gezondheid en ook voor de Cubaanse
economie."
Volgens Reed
heeft de biotech-industrie van Cuba succesvolle geneesmiddelen ontwikkeld,
waaronder een therapeutisch vaccin tegen longkanker en Heberprot-P, die het
amputatierisico bij patiënten met diabetische voetulcera verminderen.
Het
kenmerkende medicijn, Interferon Alfa-2B Recombinant, is gebruikt bij de
behandeling van HIV en hepatitis en wordt nu gegeven aan Covid-19-patiënten, hoewel de effectiviteit nog
steeds niet is bevestigd.
'Geen voorbeeld om te volgen'
Maar
Cuba's internationale gezondheidsinitiatieven kregen ook kritiek, waarbij
sommige rechtenorganisaties Havana ervan beschuldigden zijn medische werkers
uit te buiten.Voormalige leden
van Cubaanse medische missies in het buitenland hebben beweerd dat ze in een
onveilige omgeving moesten werken en dat hun bewegingen werden gadegeslagen
door regeringsleiders.
Medisch
personeel dat voor permanente medische missies in het buitenland werkt,
ontvangt naar verluidt 10 tot 25 procent van hun salaris, betaald door het
gastland. De rest wordt naar de Cubaanse regering gestuurd. Naar schatting zijn
tussen 2006 en 2016 meer dan 7.000 Cubaanse medische hulpverleners overgelopen naar dergelijke missies.
De VS,
die een gespannen relatie heeft
met Cuba en er al tientallen jaren een handelsembargo oplegt, heeft de Cubaanse
medische missies als "mensenhandel" aangemerkt en heeft landen
opgeroepen deze niet langer te accepteren. In 2005 verwierp Washington een
aanbod van Castro om Cubaanse dokters naar de door orkaan Katrina verwoeste
Amerikaanse staten te sturen.
In 2019
beëindigden Brazilië, Ecuador en Bolivia hun overeenkomsten voor medische
samenwerking met Cuba. Het aantal Cubaanse medische professionals is gedaald
van 50.000 in 2016 tot 28.000 vandaag.
Gevraagd
naar de Amerikaanse beschuldigingen, zei Dr. Bustillo dat ze "een
belediging" zijn voor Cuba's bilaterale en intergouvernementele
samenwerkingsprogramma's, die allemaal legitiem zijn opgesteld op basis van
richtlijnen van de Verenigde Naties met betrekking tot Zuid-Zuid-samenwerking. "Toegang tot gezondheid is een
mensenrecht en de Verenigde Staten begaat een misdaad door te doen alsof ze het
ontkennen of belemmeren om politieke of agressie redenen", voegde hij
eraan toe. Volgens Reed probeert Washington de bronnen van harde valuta voor de
Cubaanse regering te beteugelen.
"Het is
schandalig dat de Amerikaanse regering de regeringen van arme landen sterk
maakt om geen medische teams uit Cuba te accepteren", zei ze, eraan
toevoegend dat Cubaanse artsen zich vrijwillig aanmelden voor deze missies uit
solidariteit en omdat ze nog steeds meer geld verdienen in het buitenland dan
thuis.
Critici
hebben ook hun bezorgdheid geuit over de verslechterende toestand van sommige
gezondheidsinfrastructuur en -diensten in Cuba.Ze hebben betoogd dat hoewel het land één van de hoogste
arts-tot-patiëntratio's ter wereld heeft, met 95.000 artsen die zorg verlenen
aan de 11 miljoen inwoners, de kwaliteit van de gezondheidszorg is afgenomen -
het resultaat van een zwakke economie.
"De
gezondheidsinfrastructuur is in gevaar en ze hebben een chronisch tekort aan
gezondheidsinputs, zowel van medische apparatuur als van medicijnen", zegt
Dr. Octavio Gomez Dantes, senior onderzoeker bij het Mexicaanse Nationale
Instituut voor Volksgezondheid. "Zelfs de sanitair- en waterinfrastructuur
is in slechte staat, en dat zal uiteindelijk grote gezondheidsproblemen
opleveren."
De
dalende olieprijzen en de economische en politieke crises in het naburige
Venezuela hebben Cuba getroffen, wat de regering ertoe heeft aangezet strikte
prijscontroles en energierantsoenering
op te leggen.
De VS
heeft ook aanvullende sancties
opgelegd in een poging Havana onder druk te zetten om de steun aan de regering
van Nicholas Maduro in Caracas op te geven. Maar volgens Dantes kunnen
Amerikaanse sancties alleen niet worden toegeschreven aan ellende in de gezondheidszorg
en de economische uitdagingen van Cuba. De internationale missies hebben geleid
tot klachten over tekorten aan medisch personeel in het land.
"Cuba
is geen voorbeeld meer om te volgen. Er zijn veel gezondheidsstelsels in
ontwikkelingslanden, de meeste gefinancierd met openbare middelen, die het veel
beter doen. Het Costa Ricaanse gezondheidsstelsel bijvoorbeeld", zei hij.Ondanks de moeilijkheden die het ervaart, zegt
Dantes dat het Cubaanse gezondheidszorgsysteem is voorbereid op de
Covid-19-uitbraak. "Cuba heeft een zeer goed epidemiologisch
bewakingssysteem", zei hij.
Yeffe
is er ook van overtuigd dat Cuba de epidemie het hoofd kan bieden, omdat het in
staat is gebleken nationale hulpbronnen en zijn bevolking te mobiliseren
tijdens natuurrampen en noodsituaties op gezondheidsgebied."Ze hebben niet het probleem dat de
Britse premier Boris Johnson heeft en dat de Amerikaanse president Donald Trump
heeft," zei ze, "namelijk dat de reactie op de openbare
gezondheidszorg de privébelangen en het winstoogmerk verstoort."