De Krijgsraad heeft vrijdag de behandeling van het strafproces over de zogenoemde 8 decembermoorden voortgezet. De inhoudelijke behandeling ervan, die ruim 12 jaren heeft geduurd, was al een jaar geleden afgerond. Desi Bouterse stond in de zaak terecht als hoofdverdachte. Hij is nimmer ter terechtzitting verschenen. Momenteel vervult hij, hoe bizar dat staatsrechtelijk ook is, het ambt van president van de Republiek Suriname. 

Ingevolge de Grondwet is hij in augustus 2015 in die functie gekozen voor de duur van vijf jaren. Hoe verhoudt de invulling van het presidentschap zich thans met deze strafrechtelijke veroordeling? Deze vraag is in beginsel een vraag van puur staatsrechtelijke aard. Immers is er thans sprake van een situatie waarbij de zittende president schuldig bevonden is aan medeplegen van moord en veroordeeld is tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Over deze staatsrechtelijke vraag zal ik in dit artikel globaal uitweiden. De politieke impact van de veroordeling voor de persoon van Bouterse, als politicus, kan ik hier moeilijk buiten beschouwing laten. Hetzelfde geldt voor de strafvorderlijke impact ervan in de zin van executie van het vonnis, alsook in de zin van de eventuele aanwending van rechtsmiddelen tegen het vonnis in het licht van onze democratie.

Blijkens de uitspraak van de Krijgsraad heeft zij Bouterse schuldig bevonden aan medeplegen van moord en hem een onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd. De staatsrechtelijke legitimiteit voor de invulling van het presidentschap vloeit voort uit de democratische grondslag van onze Republiek. Suriname is een politieke democratie. Elke democratie, dus ook de onze, is gebaseerd op solidariteit onder haar burgers. Ons volk is één en zij oefent haar macht uit op de vooraf door haar in de Grondwet beschreven wijze en heeft daarin aangegeven hoe zij haar machtsuitoefening wenst in te richten. 

Ons volk laat zich blijkens haar Grondwet vertegenwoordigen door een parlement, De Nationale Assemblée (DNA). DNA kiest vervolgens, weer met inachtneming van de regels van de Grondwet, onze president. 

Wij hebben, als volk, de uitoefening van onze totale macht opgedragen aan drie grote organen van de Staat, ook wel genoemd de drie machten, te weten: de rechterlijke, de wetgevende en de uitvoerende macht. Alle machten oefenen hun bevoegdheden uit aan de hand van de Grondwet en de overige wetten die met instemming van ons volk door de wetgevende macht zijn gemaakt.

Nu heeft de rechterlijke macht aan de hand van onze wetten bepaald dat Bouterse zich schuldig heeft gemaakt aan medeplegen van moord van medeburgers van onze democratische samenleving. De democratie, zijnde een solidaire leefgemeenschap, verzet zich dan ook tegen elke situatie waarbij aan het presidentschap invulling wordt gegeven door een burger die aan de hand van de wetten van het volk, schuldig bevonden wordt aan een dergelijk misdrijf. De staatsrechtelijke legitimiteit van de invulling van het presidentschap door Bouterse is door dit vonnis met ingang van heden dan ook volledig en direct komen weg te vallen.

Ingevolge artikel 92 van de Grondwet mag een kandidaat om tot president te worden gekozen geen handelingen hebben verricht die in strijd zijn met de Grondwet. De handelingen die Bouterse volgens de Krijgsraad heeft verricht, zijn in strijd met de Grondwet. Bouterse heeft in strijd gehandeld met artikel 14 van de Grondwet. De Grondwet beschermt in dit artikel het recht op leven. Bouterse zou, uit respect voor de democratie van de Republiek Suriname, uit respect voor het Surinaamse volk, de uitoefening van zijn bevoegdheden met onmiddellijke ingang, waar hij ook is, moeten neerleggen, ongeacht het hierna te bespreken rechtsmiddel van verzet dat hij tegen het vonnis kan instellen. Anders zal DNA het besluit bedoeld in artikel 74 van de Grondwet tot zijn tussentijds aftreden, terstond moeten nemen.

De politieke gevolgen zullen voor Bouterse niet uitblijven. Politieke partijen moeten in ons land ingevolge de Grondwet, de democratie respecteren. Ook hun interne organisatie moet democratisch zijn. De NDP is daarom ook volledig onderworpen aan hetgeen hiervoor is gesteld. 

Zij is als Surinaamse politieke partij niet vrij om een van medeplegen van moord veroordeelde als voorzitter van de partij te handhaven, ongeacht het hiervoor aangehaalde rechtsmiddel.

De NDP zal Bouterse bij de eerstvolgende algemene vrije en geheime verkiezingen ingevolge ons democratisch bestel, ook niet meer als kandidaat voor DNA kunnen voordragen en al helemaal niet als kandidaat voor het presidentschap.

In ons Wetboek van Strafvordering kan de veroordeelde die nooit op een zitting van de behandelende rechter is verschenen, tegen het vonnis verzet instellen. Bouterse kan tegen het vonnis van de Krijgsraad van vrijdag dus verzet instellen binnen veertien dagen, dus tot uiterlijk 13 december aanstaande. Gaat hij in verzet dan zal hij binnen uiterlijk twee maanden na het verzet gedagvaard moeten worden om in persoon voor de Krijgsraad te verschijnen. Verschijnt hij niet, dan wordt het door hem ingestelde verzet vervallen verklaard en zal het vonnis van de Krijgsraad dienen te worden uitgevoerd, wat dus inhoudt dat het Openbaar Ministerie tot feitelijke uitvoering van het vonnis zal overgaan. Het Openbaar Ministerie is niet bevoegd aan het vonnis geen uitvoering te geven.