De klok tikt voor Illegalen in Suriname

Illegaal in Suriname verblijvende personen hebben tot en met vrijdag 14 december de kans om hun verblijfstatus te legaliseren. “Vanaf zaterdag riskeren zij uitzetting uit het land op basis van de Vreemdelingenwet”, zegt onderdirecteur Vreemdelingenzaken Rachelle Groenveld aan Starnieuws. Project Legalisatie VII eindigt op 15 december 2018.

In de speciaal ingerichte aircoruimte in het oud-Surpost gebouw, beantwoorden vreemdelingen vragen aan het loket. Enkele tolken assisteren tijdens dit interview, terwijl anderen nog even alle papierwerk doornemen met hun klanten. Het is drukker dan normaal, volgens Groenveld. De dagen zijn geteld in het Project Legalisatie VII van het ministerie van Justitie en Politie, dat 9 juli 2018 van start ging. Vanaf dat moment tot aan 9 november zijn er 640 aanvragen binnengekomen. “Gemiddeld krijgen wij per maand 170 aanvragen en wij verwachten vóór december het dubbele.”

En toch is het niet het aantal dat de afdeling in gedachte had. “We hebben nog geen 1000 aanvragen binnengekregen. “Je vermoedt dat er meer illegaal verblijvende personen zijn in Suriname. Er zijn geen cijfers, maar je hoort dat er duizenden vreemdelingen zijn. Dus ja, of de doelgroep is bereikt… ik weet het niet.” De onderdirecteur (od) noemt hiervoor verschillende redenen, zoals onvoldoende voorlichting in het veld en niet dicht genoeg zitten bij de doelgroep. Het kantoor voor het legalisatieproject is in Paramaribo en wie de illegale status kwijt wil, moet naar de stad.

Aanhouding bij controleposten
Het projectteam bezocht de afgelopen maanden Nickerie, Marowijne en twee dorpen in Sipaliwini. Ze gaven voorlichting en verstrekten in sommige gevallen verleende verblijfsvergunningen. Er waren ook één-op- één gesprekken met de vreemdelingen en dat leidde tot meer aanvragen. “De mensen willen wel, maar durfden niet eerder naar de stad af te reizen uit vrees voor aanhouding bij de controleposten en mogelijke uitzetting”, vertelt Groenveld.

Rui Wang loopt van het ene loket naar het andere om te tolken. Hij assisteert in dit project bij ongeveer 50 aanvragen van Chinezen (individuen en gezinnen). “Vandaag ben ik er met mensen uit Nickerie, Albina en Gran Santi”, zegt hij. Wang tolkt vanaf project IV voor Chinezen en bevestigt dat zij uitzetting vrezen onderweg naar de stad. “Mijn klanten bellen mij gelijk vanuit de controleposten. Ik leg de agenten uit waarvoor de mensen naar de stad komen en dat zij diezelfde middag terugkeren met hun indieningsstrookje.”

Ketenbenadering
Groenveld erkent dat het ook noodzakelijk is dat elke schakel in de keten ook goed moet worden geïnformeerd, zodat alle ambtenaren weten welke maatregelen zij moeten nemen. “Maar je weet niet wie op die controlepost zit, of zij bekend zijn met het project, de doelgroep en hoe zij de regels vertalen. We moeten dichterbij de doelgroep zijn en tegelijk een betere samenwerking in de keten creëren.”
De voorlichting moet misschien ook iets simpeler en sectorgericht, denkt de od. “We merken dat de meeste illegalen in de goud- en houtsector zitten.” In voorlichtingscampagnes zijn de verschillende ambassades betrokken en zij doen volgens Groenveld hun best om al hun onderdanen te bereiken.

Toeristenvisum is makkelijker
Groenveld merkt op dat het overgrote deel van de aanvragers al jaren illegaal in Suriname is. “Een deel, 30 tot 40 procent, is nog geen maand in Suriname en er is gereisd met een toeristenvisum.” Ook de meeste van Wangs klanten zijn op deze manier gereisd. “Het was makkelijker dan wachten op een kort verblijf visum”, legt hij uit. “Die aanvraag vinden zij een heel gedoe en niemand helpt hen hiermee in China.”

Alle min- en pluspunten neemt Groenveld mee voor de evaluatie en de reguliere dienstverlening. De optie om deze uit te bereiden naar de districten staat ook op de lijst. “De grootste groep illegalen verblijft niet in Paramaribo.” Of er een vervolgproject komt weet zij nog niet. “Dat is een aangelegenheid van de regering.”

Korting op korting
Gaande de uitvoering van Legalisatie VI kondigde president Desi Bouterse op Chinees Nieuwjaar een korting aan van US$ 1000 voor vreemdelingen van buiten de regio. De illegaal verblijvende personen konden een actietarief van US$ 2000 betalen in maart, april en mei. Hierna zou weer het originele tarief van US$ 3000 gelden. Maar Legalisatie VII ging van start met extra verlaagde tarieven voor vreemdelingen die vóór 15 december 2018 Suriname legaal binnenkwamen. Vreemdelingen van buiten de regio betalen nu US$ 1500 en personen uit de regio US$ 400. Legesgelden zijn per aanvraag voor een individu of het hele gezin en niet per gezinslid.

Volgens zijn klanten waren de kosten in het begin echt hoog, vertolkt Wang de gevoelens van zijn klanten. Zij konden geen US$ 3000 betalen en vreesden ook oplichting, ‘wat als ik betaal en mijn stukken niet krijg’, vertelt de tolk. “Ze hebben toen geklaagd bij hun verenigingen. Nu hoor ik de klachten niet meer, maar het duurt wel even voordat ze de US$ 1500 bij elkaar hebben gespaard.” Het gros van zijn klanten komt naar Suriname voor arbeid – op zoek naar een beter leven. “Een familielid heeft al een zaak in Suriname of werkt al hier en dan komt de partner voor gezinshereniging.”

Geen Guyanese vissers
Legalisatie VII kent naast de doelgroep Illegale vreemdelingen die legaal het land binnenkwamen, nog de categorie illegale vreemdelingen die Suriname illegaal zijn binnengekomen; zij reisden via de open grenzen en niet via de doorlaatposten Zanderij, Albina, Zorg & Hoop en Southdrain. “Tot november hebben wij 76 aanvragen uit deze groep binnengekregen”, zegt Groenveld. Er is ook een derde categorie die bestaat uit Guyanese vissers, directe slachtoffers van de zeeroof. “Zeven personen hebben zich opgegeven via het Visserscollectief, maar wij hebben geen van hen hier gezien”, merkt de od op.

Het kantoor is na 14 december nog een week open, alleen om ingediende aanvragen af te handelen. “We nemen vanaf maandag geen nieuwe aanvragen aan”, benadrukt Groenveld, “de wettelijke grondslag komt per 15 december weg te vallen.”