Ontheemde Palestijnen inspecteren schade aan hun tent na een Israëlische aanval, in het al-Mawasi-gebied, in de zuidelijke Gazastrook. (Foto: Reuters)
De VS heeft Israël geschreven en het 30 dagen gegeven om de toegang tot humanitaire hulp in Gaza te verhogen of het risico te lopen dat een deel van de Amerikaanse militaire hulp wordt stopgezet. De brief, die zondag werd verzonden, komt neer op de sterkste bekende schriftelijke waarschuwing van de VS aan zijn bondgenoot en komt te midden van een nieuw Israëlisch offensief in het noorden van Gaza dat naar verluidt een groot aantal burgerslachtoffers heeft gemaakt.

Er staat dat de VS zich grote zorgen maakt over de verslechterende humanitaire situatie en dat Israël vorige maand bijna 90% van de humanitaire bewegingen tussen het noorden en het zuiden heeft geweigerd of belemmerd.

Er was geen commentaar van Israël, dat zegt dat het Hamas-agenten in het noorden aanvalt en de invoer van humanitaire hulp niet tegenhoudt.

Maandag zei het Israëlische militaire orgaan dat verantwoordelijk is voor het beheer van de grensovergangen naar Gaza, Cogat, dat 30 vrachtwagens met hulpgoederen van het Wereldvoedselprogramma via de grensovergang Erez het noorden van Gaza waren binnengekomen.

Daarmee kwam een ​​einde aan een periode van twee weken waarin de VN zei dat er geen voedselhulp naar het noorden werd geleverd en dat de voorraden die essentieel waren voor overleving voor de 400.000 Palestijnen daar opraakten.

De VS is veruit de grootste leverancier van wapens aan Israël en het Israëlische leger heeft het afgelopen jaar zwaar geleund op door de VS geleverde vliegtuigen, geleide bommen, raketten en granaten om de oorlog tegen Hamas in Gaza te voeren.

De Amerikaanse brief aan de Israëlische regering - waarvan de inhoud nu is bevestigd door het ministerie van Buitenlandse Zaken - werd voor het eerst gemeld door de Axios-website. De brief is ondertekend door minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken en minister van Defensie, Lloyd Austin.

"We schrijven nu om de diepe bezorgdheid van de Amerikaanse regering over de verslechterende humanitaire situatie in Gaza te benadrukken en vragen om dringende en aanhoudende acties van uw regering deze maand om dit traject om te keren," staat er.

Er staat dat Israëlische evacuatiebevelen 1,7 miljoen mensen hebben gedwongen naar het smalle kustgebied al-Mawasi, waar ze een "groot risico lopen op dodelijke besmetting" vanwege extreme overbevolking, en dat humanitaire organisaties melden dat hun overlevingsbehoeften niet kunnen worden vervuld.

"We zijn vooral bezorgd dat recente acties van de Israëlische regering - waaronder het stoppen van commerciële importen, het weigeren of belemmeren van bijna 90% van de humanitaire bewegingen tussen noordelijk en zuidelijk Gaza in september, het voortzetten van belastende en buitensporige beperkingen op dubbel gebruik, en het instellen van nieuwe screening- en zware aansprakelijkheids- en douanevereisten voor humanitair personeel en zendingen - samen met toegenomen wetteloosheid en plunderingen - bijdragen aan een versnelde verslechtering van de omstandigheden in Gaza", voegt het toe.

De brief zegt dat Israël "met ingang van nu en binnen 30 dagen" actie moet ondernemen op een reeks concrete maatregelen om de hulpgoederen te vergroten, en voegt eraan toe dat falen "gevolgen kan hebben voor het Amerikaanse beleid".

Het citeert Amerikaanse wetten die militaire hulp aan landen die de levering van Amerikaanse humanitaire hulp belemmeren, kunnen verbieden.

Het zegt dat Israël "alle vormen van humanitaire hulp in heel Gaza moet opvoeren" vóór de winter, onder meer door minimaal 350 vrachtwagens per dag toe te staan ​​om alle vier de grote grensovergangen en een nieuwe vijfde grensovergang binnen te rijden, en door mensen in al-Mawasi toe te staan ​​om landinwaarts te reizen.

Het roept Israël ook op om de "isolatie van noordelijk Gaza" te beëindigen door te bevestigen dat er "geen Israëlisch overheidsbeleid van gedwongen evacuatie van burgers" van noord naar zuid zal zijn.

Op een persconferentie in Washington op dinsdag vertelde woordvoerder Matthew Miller van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken aan verslaggevers dat de brief "een privédiplomatieke communicatie was die we niet openbaar wilden maken".

"Minister Blinken vond het samen met minister Austin gepast om de regering van Israël duidelijk te maken dat er veranderingen moeten worden doorgevoerd om het niveau van hulp dat Gaza bereikt weer omhoog te krijgen", zei hij.

Miller weigerde te speculeren over de mogelijke gevolgen voor Israël als het de toegang tot humanitaire hulp niet zou vergroten.

Maar hij merkte op: "Ontvangers van Amerikaanse militaire hulp weigeren of belemmeren niet willekeurig de levering van Amerikaanse humanitaire hulp. Dat is gewoon de wet en we zullen ons natuurlijk aan de wet houden. Maar onze hoop is dat Israël de veranderingen doorvoert die we hebben geschetst."

Hij zei ook dat de termijn van 30 dagen niet gekoppeld was aan de aanstaande Amerikaanse presidentsverkiezingen op 5 november, en zei dat het "gepast was om hen de tijd te geven om de verschillende kwesties door te nemen".

Israël heeft eerder volgehouden dat er geen limieten zijn aan de hoeveelheid hulp of humanitaire hulp die naar en door Gaza kan worden geleverd, en geeft VN-agentschappen de schuld van het niet distribueren van voorraden. Het beschuldigt Hamas ook van het stelen van hulp, wat de groep ontkent.

Vóór Israëls grondoffensief in de zuidelijke Gaza-stad Rafah in mei, schortte president Joe Biden voor het eerst een enkele zending van 2.000 en 500 pond bommen op, in een poging het te ontmoedigen om een ​​algehele aanval uit te voeren.

Maar de president kreeg onmiddellijk te maken met een tegenreactie van Republikeinen in Washington en van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, die het leken te vergelijken met een "wapenembargo". De opschorting werd gedeeltelijk opgeheven in juli en is niet herhaald.