Oppositie tegen Russen: Vervul Navalny's 'laatste wens'

Nu Alexei Navalny dood en begraven is op een kerkhof in Moskou en andere anti-Kremlin-politici in ballingschap of gevangen zitten, staat de Russische oppositie op een laag pitje. Maar zondag, als de Russen naar de stembus gaan, zullen tegenstanders van president Vladimir Putin een symbolisch protest organiseren waarvan ze hopen dat het weerklank zal vinden.

In een actie die zij 'middag tegen Putin' noemen, vragen Navalny-aanhangers de Russen die zich verzetten tegen de ervaren leider van het Kremlin om precies om twaalf uur 's middags naar hun plaatselijke stembureau te gaan, in de rij te gaan staan voor een papieren stembiljet en vervolgens te stemmen op een manier die uitdrukking geeft aan een protest of het leven van de autoriteiten compliceren.

Suggesties zijn onder meer het bederven van het stembiljet, het schrijven van 'Alexei Navalny' op het stembiljet, of zelfs stemmen op een van de drie kandidaten die tegen Putin zijn – ook al beschouwt de oppositie hen als 'marionetten' van het Kremlin – in een poging de stemmen van Putin bij de telling te verminderen.

Navalny steunde het plan voordat hij stierf in een bericht op sociale media, gefaciliteerd door zijn advocaten. De onafhankelijke krant Novaya Gazeta noemt de geplande actie "Navalny's politieke testament".

Zelfs de felste Kremlin-criticus gelooft niet dat deze actie – waarvan de autoriteiten al duidelijk hebben gemaakt dat ze het illegaal achten – iets zal veranderen aan het feit dat Putin zeker door een verpletterende overwinning tot winnaar van de presidentsverkiezingen van 15-17 maart zal worden uitgeroepen.

Het Kremlin heeft volgens het Kremlin de controle over alle machtsinstrumenten, met staatsmedia achter hem en met een campagne rond de overwinning in de oorlog in Oekraïne en de modernisering van de Russische infrastructuur. Volgens het Kremlin geniet hij een overweldigende publieke steun. Volgens het Levada Center, de bekendste opiniepeiler van het land, bedraagt de goedkeuringsscore van Poetin 86%.

Maar het idee van de zondagse protesten, zo zeggen degenen die het steunen, is om het collectieve moreel te verhogen na de dood van Navalny vorige maand in een gevangenis in het Noordpoolgebied, om de Russen die zich tegen Putin verzetten te laten zien dat ze niet alleen staan, en om de wereld te laten zien dat niet alle Russen achter hun leider staan.

"Hij (Putin) zal wijzen op zijn 80 of 90%, maar het zal mogelijk zijn om het in zeer eenvoudige taal aan iedereen ter wereld uit te leggen – kijk naar de foto’s, kijk hoeveel mensen zich rond de middag verzameld hebben, ondanks alle bedreigingen en repressie , om te laten zien dat ze tegen Putin zijn. Het is dus een heel belangrijke actie', zei Ivan Zjdanov, een bondgenoot van Navalny, deze maand tegen de supporters.

Waarschuwingsbrieven
Deelname brengt echter enkele risico's met zich mee.

De autoriteiten, die de aanhangers van Navalny beschouwen als door de VS gesteunde extremisten die Rusland willen destabiliseren en de verkiezingen willen verstoren, zijn al begonnen waarschuwingsbrieven te sturen en hebben de officiële website van de protestactie in Rusland geblokkeerd.

Het Kremlin heeft duidelijk gemaakt dat het elke oproep tot actie van Navalny's bondgenoten – die buiten Rusland gevestigd zijn – als provocerend beschouwt en zegt dat de politie elk illegaal gedrag zal aanpakken.

Maria Andreeva, wier echtgenoot in Oekraïne heeft gevochten en die zich samen met andere militaire vrouwen heeft aangesloten bij protesten waarin ze eisen dat hun mannen worden gedemobiliseerd, plaatste een waarschuwingsbrief die ze op 13 maart had ontvangen van een aanklager in Moskou.

De aanklager zei dat ze de brief ontving omdat ze een video over de gebeurtenis opnieuw op haar sociale media-feed had geplaatst.

In de brief stond dat de aanklager haar actie zag als een teken dat ze zich voorbereidde om deel te nemen aan wat zij een illegale en niet-goedgekeurde openbare gebeurtenis noemde die 'tekenen vertoonde van extremistische activiteit'. Andreeva zou met de volledige gevolgen van de wet te maken kunnen krijgen als ze niet oppast.

Andreeva's reactie op haar Telegram-account was uitdagend: "Ik heb het recht om te verschijnen wanneer ik wil en te stemmen op wie ik maar wil."

Het andere risico voor de oppositie is dat de opkomst tegenvalt en de geloofwaardigheid ervan wordt aangetast. Nu de uitgestrekte landmassa van Rusland zich over elf tijdzones uitstrekt, zullen de protestkiezers verspreid raken in plaats van zich te concentreren in één enkele massa.

Sommige staatsbedrijven hebben werknemers geadviseerd om op vrijdag te stemmen in plaats van op zondag, en de autoriteiten in sommige regio's organiseren amusementsevenementen die samenvallen met het middagprotest, in een kennelijke poging om mensen ervan af te leiden.

Michail Chodorkovski, een verbannen tycoon en Putin-criticus, zei deze week dat de protestboodschap in ieder geval opgemerkt zou worden door de tienduizenden verkiezingsfunctionarissen die betrokken zijn bij het tellen van de stemmen.

Anderen zijn somberder. 'Niemand verwacht dat dit het begin van de revolutie zal zijn', zei Vladimir Asjoerkov, een in Londen gevestigde Navalny-assistent, in een interview.

Andrei Kolesnikov, een senior fellow bij het Carnegie Russia Eurasia Center, zei dat Putin hoe dan ook zijn aardverschuiving zou krijgen.

"Geen enkele stemming om 12.00 uur kan de legitimatie van Putin door de passieve meerderheid die economisch en politiek afhankelijk is van de staat, aan het wankelen brengen", zei hij.