Mijn familienaam

Bouterse slaat toe
De krant met deze kop op de voorpagina werd na de pauze op mijn tafel gegooid. Mijn docent keek me met een boze blik aan. Even dacht ik aan wat er zojuist in de pauze was gebeurd. Ik had, puur voor de lol, gebokst met mijn goede vriend Gregory en hem per ongeluk iets te hard op zijn lip geraakt. Het leek me sterk dat de Nederlandse krant Het Algemeen Dagblad hier de voorpagina aan zou wijden. Bovendien was dit nieuws nog veel te vers en was er in de jaren ’80 van social media nog geen sprake. Waar de kop dan wel op sloeg, was voor mij een raadsel.

In december 1982 zat ik in Nederland op school. Wat zich in die jaren in Suriname afspeelde, kreeg ik via familie wel een beetje mee. En wanneer er écht iets aan de hand was, werd er ook in Nederland volop over bericht. Zo wisten we als Surinamers in Nederland wel dat er begin december 1982 iets vreselijks was gebeurd. En dat de waarschijnlijke hoofdrolspeler in dit verhaal mijn achternaam draagt.

Stamboom van Bouterse
De stamboom van de familie Bouterse kent haar wortels in Nederland. Voor onze uitbreiding naar Suriname leefden we in de Zeeuwse klei. Ook nu nog komt de naam Bouterse in Zeeland vaak voor. Zoals veel mensen ben ik trots op mijn afkomst en daarmee ook op mijn achternaam. Helaas is mijn achternaam regelmatig het eerste dat ik moet verantwoorden. Wanneer ik in het buitenland kom en me voorstel als Rodney Bouterse wordt vrijwel altijd gevraagd of ik familie van ben. En wanneer ik bevestigend antwoord, volgt geregeld een frons.

In 1982 was er op politiek gebied in Suriname van alles aan de hand. Ik ga me hier niet uitspreken over welke partijen mijn voorkeur genoten. Het is meer dan 40 jaar geleden en het doet er in deze ook helemaal niet toe. Feit is dat er twee groepen lijnrecht tegenover elkaar stonden. Dit leidde tot conflicten of, beter gezegd, een oorlog. Oorlogen worden al sinds het ontstaan van de mensheid gevoerd. Ergens hoop je dat de beschaving zich zo heeft ontwikkeld dat oorlogen gevoerd worden met woorden, zonder elkaar de hersens in te slaan of de kop af te schieten. Onder het juiste gezag zijn oorlogen helemaal niet erg. Je spreekt dan alleen niet van een oorlog, maar van een conflict tussen twee partijen. Een conflict dat ook winnaars en verliezers kent, maar geen mensenlevens eist.

Geweld is niet normaal
Oorlogen zijn er nu nog steeds. Kijk maar naar Israël en Oekraïne. Los van de situaties daar ben ik niet tegen oorlog. Om vrede te krijgen, is vaak oorlog nodig. Dat betekent niet dat je andersdenkenden uit de weg moet ruimen. Binnen de grenzen van het geweld moet je je fatsoenlijk gedragen en burgers met rust laten. Dit laatste is voor militairen weleens lastig. Het frustreert me dat er zo vrijblijvend gesproken wordt over ‘geweld dat gaat uitbreken’. Een land dat in oorlog verkeert, heeft geen normale situatie!

Over de veroordeling van Desi Bouterse is het laatste woord nog niet gezegd. Er zijn nog zoveel bijkomende vragen die gesteld moeten worden. In welke mate hebben de militairen die de Decembermoorden uitvoerden de mogelijkheid om eigen keuzes te maken? Het antwoord laat zich raden, omdat het openlijk twijfelen aan bevelen van je meerdere vaak niet goed valt.

En waren de Decembermoorden nodig? Zelfs de meest vieze oorlog kan je op een gezonde manier voeren. De verdediging zegt dat de moorden zijn uitgevoerd om meer leed te voorkomen. Duidelijke taal, maar waar is de rechtvaardigheid gebleven? Er is een principe voor vrede na oorlog (jus post bellum), wat betekent dat niemand vernederd wordt, er een mogelijkheid tot verzoening is en de schuldigen bij (internationale) rechtbanken worden aangepakt. Het vonnis is uitgesproken en zal moeten worden uitgevoerd.

Rodney Farilton Noel Bouterse