Vreedzaam benadrukte dat bij het toekennen van de rechten van de Inheemsen en tribale volken Suriname wat verplichtingen heeft zoals een officiële erkenning van het traditionele gezag over zelfbestuur en autonomie. Ook moeten de diverse gebieden gedemarqueerd worden. Daarnaast moeten bij besluitvormingen Free, Prior and Informed Consent (FPIC) in acht genomen worden bij het uitgeven van gronden. Zo kan de regering volgens Vreedzaam veel problemen voorkomen. Vreedzaam zei in haar toespraak dat naast juridische er ook niet-juridische argumenten zijn voor de erkenning van de grondenrechten van inheemsen en tribale volken. Volgens haar gaat het om eerbied hebben voor eeuwenoude bestuursvormen. Ook wees zij op de bijdrage van marrons en inheemsen op verschillende gebieden en instituten in het land vanwege hun kennis van het bos en de natuur.

Melvin Bouva (NDP) vroeg aandacht voor de randvoorwaarden die in place moeten zijn voordat de wet aangenomen wordt. Er moet volgens hem nog veel gebeuren op het gebied van demarcatie. Hij wilde weten hoe het daarmee zit. Over de erkenning van grondrechten zei Bouva dat de bewoners te Pikin Saron ook rechten hebben en dat informatie hem heeft bereikt dat mensen zich niet vrij kunnen bewegen in het dorp. Hij vroeg de regering de situatie daar leefbaarder te maken.

Obed Kanape, fractieleider van de ABOP/PL plaatste zijn betoog in het kader van het onrecht dat Inheemsen en Marrons jarenlang is aangedaan op verschillende gebieden. Kanape wees erop dat de overheid keer op keer beloftes aan het binnenland niet is nagekomen en dat langzaam het vertrouwen in de regering is gaan afnemen. De toenemende achterstanden op verschillende gebieden resulteerde niet alleen in de trek van veel marrons naar de stad en andere districten, maar ook de behoefte om te participeren in de politiek om op te komen voor de rechten van het binnenland.

Kanape stelde dat het nationaal bestuur altijd geweigerd heeft om deze gemeenschappen te benaderen volgens de wijze waarop ze graag willen. Hij wees ook op verschillende momenten waar regeringen probeerden te infiltreren in het traditioneel gezag en deze te corrumperen. Vreedzaam beaamde dit en zei dat basja’s benoemd worden zonder inspraak van het traditioneel gezag en benadrukte dat inheemse leiders het niet zullen toestaan dat het systeem wordt gecorrumpeerd door politiek.

Na diverse uitlatingen van Kanape, riep Ebu Jones (NDP) op geen polariserende uitspraken te doen, maar de wet inhoudelijk te bepreken. Ook Bouva en DNA-voorzitter Marinus Bee benadrukten dat de wet inhoudelijk moet worden behandeld en om niet emotioneel te zijn. Ronny Asabina, fractieleider van de BEP, vroeg dat ratio prevaleert boven emoties. Kanape vervolgde zijn betoog door te stellen dat het grondenrechtenvraagstuk al vanaf de onafhankelijkheid speelt en dat de traditionele gezagsdragers toen al deze zaken wilden regelen. Echter hield de koloniale overheid hen voor dat hun gronden niet afgepakt zouden worden. Dit bleek de zoveelste misleiding. Kanape ging uiteindelijk inhoudelijk in op de wet en zei dat de indicatieve kaarten een must zijn in de wet. “Het is niet officieel, maar als je ze niet meeneemt, laat je ruimte voor een regering om verschillende gebieden in te trekken”, stelde Kanape.

Kanape vroeg ook aandacht voor het individuele recht binnen het collectieve recht. Vreedzaam zei dat de collectieve rechten geen inbreuk doen op de individuele rechten. “Als een individu het recht wil, zijn er structuren daarvoor”, zei Vreedzaam.

Asabina stelde dat wetten worden gemaakt om gemeenschappen te dienen, ordenen en ontwikkelen en dat als geconstateerd wordt dat bij collectieve rechten er geen toegang is tot financiële middelen, de wetten die te maken hebben met financiële middelen, aangepast moeten worden. Patricia Etnel (NPS) benadrukte dat het VN-verdrag voor de rechten van Inheemsen en tribale volken boven de grondwet staat en dat onze wetgeving aangepast moet worden. in het verdrag is er volgens Etnel duidelijk aangegeven wat Suriname moet doen als het komt op het opnemen van land en gronden in nationale wetgeving. Na het betoog van Kanape werd de vergadering verdaagd naar volgende week donderdag. Dan zullen de overige leden van de commissie van rapporteurs aan het woord komen.