Column: Borrelpraat no. 755

“Beste broeders van van de zuiplappenclub, ik las een goed artikel op Sterrennieuws waarin werd beargumenteerd waarom het instellen van een zakenkabinet  nu en nooit de oplossing voor het dorpsbeleid van onze politieke machthebbers is.”
“Ja, ik las het ook, van ene Megawatt Khan, hij schreef eerder al aardige artikelen.”
“Maar vele mensen gebruiken de naam ‘Zakenkabinet’ verkeerd. Ze verwijzen steeds naar het Zakenkabinet May dat in 1969 aantrad na de val van de regering Pengel. Maar dat was een Interimkabinet. Net als dat van Johan S.P. Kraag zo een 20 jaar later, na die zo genoemde Telefooncoup.”
“De eerste twee kabinetten na de invoering van het Algemeen Kiesrecht zou je zakenkabinetten kunnen noemen. Daarna werden het steeds meer politieke kabinetten.”
“Het artikel van Mega Khan is goed geanalyseerd en beargumenteerd. Maar helaas: de oplossing in dit soort artikelen is zwak, tot zoek, tot niet uitvoerbaar.”
"Dus?"
“Dus er is geen oplossing: een amandelboom wordt nooit een manjaboom. Of je hakt hem om en plant je manjaboom. Of je zal moeten leren leven met die amandelboom en die verder laten groeien, maar dan zoals jij dat wil.”
“Meester, om terug te komen op Pengel, dus het kabinet Pengel is volgens u niet gevallen?”
“O jawel, maar liever stellen we: minister-president Pengel stelde alle portefeuilles van zijn kabinet ter beschikking van de toenmalige gouverneur Ferrier, in de stellige verwachting dat die hem als formateur van een nieuw kabinet zou aanstellen. En net daar misrekende hij zich: Ferrier gaf de heer Bergen de opdracht een interim kabinet samen te stellen en dat werd het kabinet May.”
“Was dat dezelfde Johan Ferrier die in de jaren ’50 zelf minister-president was van de Eenheidsfrontregering?”
“Klopt helemaal, jonge sopi-broeder in ons midden.”
 “En het Eenheidsfront kwam toch aan de macht na de smadelijke nederlaag van de NPS na de verkiezingen van maart 1954.”
“Ja, klopt alweer, jonge vriend. De NPS onder leiding van Jopie Pengel haalde maar 2 van de 21 zetels in het parlement.”
“En die Eenheidsfrontregering viel enkele jaren daarna vooral door interne conflicten; coalitiepartner KTPI verliet uiteindelijk de regering.”
“Maar ik heb ergens gelezen dat daags na de nederlaag van de NPS, waarbij zelfs de voorzitter Pengel niet was gekozen, een boze, teleurgestelde menigte aanhangers naar de woonplaats van Pengel aan de Wanicastraat trok.”
“Klopt. Ze riepen om hun voorzitter, maar Pengel zat binnen, helemaal down, samen met enkele partijtoppers, waaronder Jaques Lemmers, meer bekend als Pa Lem, de  hoofdpropagandist en rechterhand van Pengel. Ook Lachmon voegde zich later bij hen.”
“En de mensen buiten dan?”
“Die waren heel boos, er dreigde zelfs een oproer, er werd hard gescholden op toppers van het Eenheidsfront en er werden kreten geschreeuwd om hun woningen te gaan bekogelen.”
“En is dat gebeurd?”
“Nee, godzijdank niet, want toen kwam iemand naar buiten om de boze volksmassa tot bedaren te brengen.”
“Was dat Pengel?”
“Nee, dat was Pa Lem.”
“Hij hield een speech?”
“Nee, hij begon te zingen.”
“Te zingen? Hoezo?”
“Kijk, Pa Lem kende als activist/propagandist zijn publiek door en door. Hij zag dat een groot deel van de aanwezigen bestond uit boze en teleurgestelde vrouwen en bijna een ieder daar was van EBG-huize of zoals men zegt: Anitri.”
“Wat heeft godsdienst hiermee te maken?”
“Van alles. Pa Lem ging hen toen voor bij het zingen van enkele heel bekende ‘anitri-singi’ en de vrouwen vielen steeds meer in, totdat de hele massa uit volle borst, en vooral het meervoud daarvan, meezong.”
“Welke liedjes? Opo Kondreman?”
“Nee man! Dat is geen anitri-singi, maar eerder een nationalistisch strijdlied. En volgens mij was het toen nog niet als tweede couplet van ons volkslied gecomponeerd en goedgekeurd.”
“Dus u weet niet wat ze zongen?”
“Nee, ik was toen nog een kleuter, maar het zal me niet verwonderen als ze ‘Hori vaste san yu habi, meki moro bribi kon’ of: ‘Al de weg, leidt mij mijn Heiland’ of misschien zelfs ‘Mi kondre tru’ hebben gezongen.”
“En daarna?”
“Toen kondigde Pa Lem aan dat er zeer binnenkort een partijvergadering zou worden gehouden. Vervolgens kwam Pengel kort aan het woord en daarna Lachmon die op eigen titel de belofte deed dat de VHP twee zetels, het werd er uiteindelijk een, ter beschikking van de NPS zou stellen: eentje voor Jopie Pengel en eentje voor Just Rens. Nou, dat maakte indruk en dat bracht de massa verder tot rust. Ze gingen niet meer de stad in om de boel kort en klein te slaan.”
“Maar u zei dat Lach op eigen titel, dus zonder eerst de partijtop te hebben geraadpleegd, twee zetels van de VHP ter beschikking van de NPS stelde.”
“Klopt, Lach zei veel later dat hij op dat moment ook een daad moest stellen om te helpen de massa tot bedaren te brengen. Maar het gevolg van zijn ‘solo’ bleek duidelijk toen hij daags na deze toezegging een partijvergadering belegde op het terrein van de mandir aan de Koningstraat. De sfeer daar was grimmig. VHP-toppers en aanhangers waren echt boos dat Lach twee ‘Hindostaanse zetels’ wilde weggeven aan ‘die kafri’s’ en er werd daar openlijk kritiek op geleverd.”
“Hoe heeft Lach dat opgelost?”
“Wel, hij deed een zware zet op het politieke schaakbord: alles of niets, maar daaruit bleek dat hij een doorwinterde strateeg was die zijn aanhang goed kende.”
“Wat deed hij?”
“Mijn glas is leeg en mijn keel is droog, ik heb babbelwater nodig.”  
“Vincent, Vincent, vul snel voor meester aan. Ik betaal.”
“Gloek, gloeg, kuche-kuche, ahum, ai, wel, Lach ging op hun sentiment spelen en zei dat zijn gezicht zou vallen als hij de gedane toezegging zou terugnemen. En jullie weten hoe sterk ‘schande’ en ‘mi fesi fadon’ bij zeker de Aziaat speelt. Het werd wat stil in het publiek. Toen gooide hij zijn hoogste troef op tafel: hij kondigde met gebroken stem aan dat hij anders zijn functie als voorzitter van de partij zou neerleggen.”
“En toen?”
“Nou, wat mij door daar aanwezigen later is verteld, is dat het opeens doodstil werd, je kon een speld horen vallen. Toen begon iedereen onderling te murmelen, zo van: ‘nee man, dat niet, ‘na thiek he’, wie gaat dan onze nieuwe ‘sabhapati’ oftewel voorzitter  worden? Zal die in staat zijn met de creool te ‘leffelen’, zoals Lach met zijn verbroederingspolitiek dat met Pengel kon doen? Wie zou dan die beschermende paraplu voor de Hindostaan, zijn vrouw en dochters en zijn bezittingen zijn? Zij zagen, toen zeker, de creool als een soort boeboelaas waar ze bang voor waren en bang voor gehouden werden.”
“En toen?”
“Lach had blufpoker gespeeld en de pot gewonnen. Hij bleef natuurlijk voorzitter en kreeg zelfs van de vergadering blanco volmacht om naar eigen inzichten te handelen.”
”Jeetje, maar dit vertellen ze ons niet op school tijdens geschiedenis, alleen maar eenzijdige info over dat slavernijverleden, de strijd met de Marrons en opstanden tijdens de contracttijd.”
“Luister jonge vriend, we moeten onze politieke historie niet herschrijven, maar nog goed gáán schrijven en gáán begrijpen.”
“Klopt, proost daarop.”
“Maar ik wilde nog praten over het vasthouden van Pakdietow en die nationale dialoog…”
“Volgende keer, jonge vriend, volgende keer…”
 
Rappa
 
Noot: zie de link voor de laatste speech van Jagernath Lachmon op 21 september 2001. Hij vierde toen zijn 85-ste jaardag in Olifant en overleed nog geen maand later in Nederland, en wel op 19 oktober. Heel opvallend is hoe hij tot meerdere malen toe over zijn naderende dood spreekt.