Hugo Essed, raadsman van de nabestaanden, kijkt naar de ruimte waarin een groot deel van de slachtoffers van 8 december 1982 gevangen werd gehouden. (Foto's: Ranu Abhelakh)


40 jaar geleden zijn 16 critici van het militaire bewind op brute wijze opgepakt, gegijzeld en tegen hun wil gebracht naar Fort Zeelandia. Daar werden 15 van de mannen gemarteld en vermoord zonder enige vorm van proces. Vakbondsleider Fred Derby die aan de dood ontsnapte, heeft zijn getuigenis achtergelaten. Zeven van de 25 verdachten zijn veroordeeld voor moord met voorbedachte rade. Vijf van hen heeft hoger beroep aangetekend. De hoger beroepszaak gaat op 16 december weer voor. Verwacht wordt dat in het eerste kwartaal van het komende jaar voor de derde keer vonnis wordt geveld in deze zaak. Nabestaanden eisen bestraffing én berechting van de daders onder aanvoering van de toenmalige legerleider en feitelijke machthebber, Desi Bouterse.

Op 29 juli is het hoger beroep in behandeling genomen door het Hof van Justitie. In november 2019 is door de Krijgsraad vonnis geveld waarin is gesteld dat moord en voorbedachte rade bewezen zijn. Op 30 augustus 2021 is in de verzetszaak die Bouterse heeft aangespannen het vonnis herbevestigd door de Krijgsraad. Bouterse kreeg 20 jaar cel, zonder bevel tot gevangenneming. Benny Brondenstein, Ernst Gefferie en Iwan Dijksteel werden elk veroordeeld tot 15 jaar cel. Stephanus Dendoe, Kenneth Kempes en Luciën Lewis werden veroordeeld tot 10 jaar celstraf. Bouterse, Brondenstein, Gefferie, Dijksteel en Dendoe zijn in beroep gegaan tegen het vonnis.

Desi Bouterse na de schouw in Fort Zeelandia op 29 november 2022.

Alle vijf verdachten hebben oog in oog staand tegenover de rechters, verklaard dat zij onschuldig zijn. Zij ontkennen eveneens dat er sprake is van voorbedachte rade. Bouterse zegt politiek verantwoordelijk te zijn, maar hij heeft geen opdracht gegeven tot het moorden van de 15 mannen. Hij was van plan de mensen te verbannen naar een ander land, maar om welk land het ging, was nog niet bepaald. Een SLM-functionaris had de opdracht om een vliegtuig gereed te houden. De eerste verklaring was dat de mensen op de vlucht waren doodgeschoten, maar al gauw was het duidelijk dat de mannen van voren doorzeefd zijn.

De vijftien slachtoffers zijn:
- John Baboeram (36), advocaat.
- Bram Behr (31), journalist verbonden aan het weekblad Mokro.
- Cyrill Daal (46), voorzitter van de Moederbond.
- Kenneth Gonçalves (42), advocaat en president van de plaatselijke Orde van Advocaten
-  Eddy Hoost (48), advocaat.
- André Kamperveen (58), ondernemer, eigenaar van ABC Radio, voormalig minister van Jeugdzaken, Sport en Cultuur en vicepresident van de FIFA.
- Gerard Leckie (39), psycholoog en decaan van de Economische Faculteit van de Universiteit van Suriname
- Sugrim Oemrawsingh (42), wis- en natuurkundige
- Leslie Rahman (28), journalist verbonden aan het dagblad de Ware Tijd/vakbondsleider (C-47)
- Surendre Rambocus (29), luitenant die de leiding had van de couppoging van maart 1982 tegen Bouterse.
- Harold Riedewald (49), advocaat.
- Jiwansingh Sheombar (25), militair die beschuldigd werd van betrokkenheid bij de couppoging van maart 1982.
- Jozef Slagveer (42), journalist en directeur van nieuwsagentschap Informa.
- Robby Sohansingh (37), ondernemer.
- Frank Wijngaarde (43), journalist en radio-omroeper werkzaam bij ABC Radio.



Het gerechtelijk vooronderzoek in de langlopende zaak begon in 2000 en het strafproces startte in november 2007. Het proces heeft veel obstakels gekend en is meerdere keren onderbroken. In 2012 heeft De Nationale Assemblee een omstreden amnestiewet aangenomen, waardoor verdachten van de Decembermoorden niet verder konden worden berecht. Drie jaar later bepaalde het Hof van Justitie dat het Openbaar Ministerie de verdachten alsnog kon vervolgen, ondanks de amnestiewet. Inmiddels heeft het Constitutioneel Hof deze wet getoetst en geoordeeld dat de amnestiewet 2012 in strijd is met de grondwet en internationale verdragen.

De Organisatie voor Gerechtigheid en Vrede  (OGV) en de Stichting 8 December 1982 willen dat de daders berecht worden, want dat is een vereiste in een rechtsstaat. Vandaag wordt een bloemenhulde gehouden door Stichting 8 December 1982 in Fort Zeelandia. De OGV houdt de jaarlijkse herdenkingsdienst vanavond in de St. Alfonsuskerk.
De mensenrechtenorganisaties hebben de overtuiging dat het Hof van Justitie recht zal spreken en de daders van de 8 Decembermoorden overeenkomstig de wet zal veroordelen tot gevangenisstraffen. Alleen door het ten uitvoer leggen van de op te leggen gevangenisstraffen zal de rechtsstaat Suriname geheel hersteld zijn en zal aan het tijdperk van straffeloosheid voor schending van het recht op leven, een eind komen.