Als Desi Bouterse (77) de 8 decembermoorden gepleegd heeft, wil hij niet 20 jaar maar 15x100 jaar cel krijgen en alle andere verdachten mogen naar huis. Maar hij is onschuldig en slechts politiek verantwoordelijk. Hij heeft de trekker niet overgehaald en ook geen opdracht tot moord gegeven. Een gouden kans om zich in zijn nadagen te bevrijden van een juk van 40 jaar, heeft Bouta gisteren in de rechtbank voorbij laten gaan. Hij had zijn geweten kunnen zuiveren door recht en waarheid op de eerste plaats te stellen. Velen hadden gedacht dat hij weer gebruik zou maken van zijn zwijgrecht. Fungerend president van het Hof van Justitie had hem keurig voorgehouden dat hij niet hoeft te spreken als hij dat niet zou willen. Maar deze keer had ex-bevel wel wat te vertellen aan het Hof van Justitie.

De toenmalige 'sterke man' van Suriname was in zijn witte 'Castro-shirt' gestoken en stond niet voor één, maar drie rechters. Hij was wel een beetje laat, maar liet het Hof van Justitie, dat de zitting al geopend had, desalniettemin even  wachten. Eerst moest hij de hand drukken van zijn neef, Tap Basi Winti leider Ramon Mac-Nack. Die was speciaal bij het gerechtsgebouw gekomen om woorden van ondersteuning uit te spreken om zijn neef bij te staan.

Eenmaal vóór de groene tafel legde de verdachte uit dat er een invasie gepleegd zou worden door het buitenland. Dit is ook vastgelegd op bladzijde 467 van het boek van Villa Maarheeze over de geschiedenis van de inlichtingendienst buitenland (van Nederland). Bouta citeerde voor de rechters dat al in herfst 1982 een invasie zou worden gepleegd. De militaire leiding had geen andere keus om de 'bruggenhoofden' te elimineren. Dan zou de vijand geen ondersteuning meer hebben in eigen land en het regime niet kunnen omverwerpen. Nederland had een dikke vinger in de pap.

Het geheugen van de verdachte was haarscherp over de invasie, de bruggenhoofden die met het buitenland collaboreerden, waarbij vele doden onder burgers zouden vallen. Maar hij kon zich niet meer herinneren of hij André Kamperveen persoonlijk voor de televisie had verhoord. Op veel vragen liet zijn geheugen hem in de steek. Hij wist zich wel als de dag van gisteren te herinneren dat het absoluut niet de bedoeling was om de slachtoffers te vermoorden. Ze zouden tot persona non grata worden verklaard en met een SLM-vliegtuig naar het buitenland worden gebracht. Welk land, dat was nog niet besloten, maar het vliegtuig moest in het geheim klaargemaakt worden.

Er was geen sprake van voorbedachte rade en geen kalm beraad om te moorden. De bevelhebber moest rusten en nadenken, daarom heeft hij op 8 december 1982 in de avond, het commando overgedragen aan Paul Bhagwandas. Hij is er niet op de hoogte van dat er al slachtoffers gedood waren. De volgende ochtend, 9 december, toen hij terugkwam naar het Fort, waren 15 critici van het militaire bewind met kogels doorzeefd. Wie het had gedaan is niet duidelijk, maar Bouterse heeft niemand vermoord en ook de doodstraf niet uitgesproken. Hij is geen moordenaar. Hij kreeg schriftelijke rapportage dat de mannen op de vlucht waren doodgeschoten. Bouta geloofde het verhaal niet, maar moest zich houden aan de formele rapportage en maakte dat ook wereldkundig.

Bouterse verklaarde gisteren dat hij de procureur-generaal gevraagd had een onderzoek in te stellen. Dit dossier is verdwenen uit de kluis van DSB Bank. Politie-inspecteur Herman Doorson legde onder ede eerder uit dat hij geen verhoren had afgenomen, maar informatie had verzameld. De toenmalige sterke man bleek voor niets 'baas' genoemd te worden, want hoewel buiten zijn opdracht is gehandeld, is hij niet in staat gebleken op te treden als bevelhebber tegen een ondergeschikte die zijn bevel niet heeft uitgevoerd en hem ook nog wijs wilde maken dat de weerloze slachtoffers op de vlucht waren doodgeschoten.

Advocaat van de nabestaanden Hugo Essed en de raadsman van Bouterse, Irvin Kanhai staan lijnrecht tegenover elkaar. Voorbedachte rade is volgens Essed overduidelijk - net als voor de Krijgsraad die 20 jaar cel heeft opgelegd. Kanhai is er honderd procent van overtuigd dat voorbedachte rade niet hard gemaakt gaat kunnen worden door het Openbaar Ministerie. Aan het Hof van Justitie de zware taak om het laatste oordeel te vellen, zeer waarschijnlijk in 2023...

Nita Ramcharan