Nog drie graanschepen vertrekken uit havens Oekraïne

Nog drie schepen met duizenden tonnen maïs hebben vrijdag de Oekraïense havens verlaten, in het laatste teken dat een onderhandelde deal om graan te exporteren dat vastzit sinds Rusland bijna zes maanden geleden Oekraïne binnenviel, langzaam vooruitgaat. Maar er liggen grote hindernissen in het verschiet om voedsel naar de landen te krijgen die het het hardst nodig hebben.

De schepen op weg naar Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Turkije volgen de eerste graanzending die sinds het begin van de oorlog door de Zwarte Zee gaat. De passage van dat schip op weg naar Libanon eerder deze week was de eerste in het kader van de doorbraakovereenkomst tussen Turkije en de Verenigde Naties met Rusland en Oekraïne.

Het Zwarte Zeegebied wordt de graanschuur van de wereld genoemd, met Oekraïne en Rusland als belangrijkste leveranciers van tarwe, maïs, gerst en zonnebloemolie waar miljoenen arme mensen in Afrika, het Midden-Oosten en delen van Azië op vertrouwen om te overleven.

Hoewel de zendingen de hoop hebben gewekt om een ​​wereldwijde voedselcrisis te verlichten, wordt veel van het graan dat Oekraïne probeert te exporteren, gebruikt voor veevoer, niet voor mensen om te eten, zeggen experts. De eerste schepen die vertrekken, zijn onder meer dan een dozijn bulkcarriers en vrachtschepen die waren geladen met graan maar vastzaten in havens sinds Rusland eind februari binnenviel. En de ladingen zullen om verschillende redenen naar verwachting geen significante invloed hebben op de wereldprijs van maïs, tarwe en sojabonen.

Om te beginnen komt de export in het kader van de deal langzaam en voorzichtig op gang vanwege de dreiging van explosieve mijnen die voor de kust van de Zwarte Zee in Oekraïne drijven.

En hoewel Oekraïne een belangrijke exporteur van tarwe is naar ontwikkelingslanden, zijn er andere landen, zoals de Verenigde Staten en Canada, met veel hogere productieniveaus die de wereldwijde tarweprijzen kunnen beïnvloeden. En ze worden geconfronteerd met de dreiging van droogte.

"Oekraïne is goed voor ongeveer 10% van de internationale handel in tarwe, maar in termen van productie is het nog geen 5%", zegt David Laborde, een expert op het gebied van landbouw en handel bij het International Food Policy Research Institute in Washington.

De drie schepen vertrokken vrijdag met meer dan 58.000 ton maïs, maar dat is nog steeds een fractie van de 20 miljoen ton granen die volgens Oekraïne vast zitten in de silo's en havens van het land en die moeten worden verscheept om ruimte te maken voor de oogst van dit jaar.

Ongeveer 6 miljoen ton van het gevangen graan is tarwe, maar slechts de helft daarvan is voor menselijke consumptie, zei Laborde.

Er is een verwachting dat Oekraïne de komende 12 maanden 30% tot 40% minder graan zou kunnen produceren als gevolg van de oorlog, hoewel andere schattingen dat cijfer op 70% zetten.

De graanprijzen bereikten een hoogtepunt na de invasie van Rusland, en hoewel sommige sindsdien zijn gedaald tot hun vooroorlogse niveaus, zijn ze nog steeds hoger dan vóór de Covid-19-pandemie. De maïsprijzen zijn 70% hoger dan eind februari 2020, zegt Jonathan Haines, senior analist bij data- en analysebedrijf Gro Intelligence. Hij zei dat de tarweprijzen ongeveer 60% hoger zijn dan in februari 2020.

Een van de redenen waarom de prijzen hoog blijven, is de impact van droogte op de oogsten in Noord-Amerika, China en andere regio's, evenals de hogere prijs van kunstmest die nodig is voor de landbouw.

“Als de kunstmestprijzen hoog zijn, gebruiken boeren mogelijk minder kunstmest. En als ze minder kunstmest gebruiken, produceren ze ook minder. En als ze minder gaan produceren, blijft het aanbod ontoereikend', zegt Laborde.

De drie schepen die vrijdag uit Oekraïne zijn vertrokken, geven hoop dat de export zal toenemen naar ontwikkelingslanden, waar velen worden geconfronteerd met de toegenomen dreiging van voedseltekorten en honger.

"De verplaatsing van drie extra schepen 's nachts is een zeer positief teken en zal het vertrouwen blijven opbouwen dat we in de goede richting gaan", zei Haines. "Als de stroom graan uit Oekraïne blijft groeien, zal dit de wereldwijde leveringsbeperkingen helpen verlichten."

Het onder Turkse vlag varende Polarnet, met 12.000 ton maïs aan boord, verliet de haven van Chornomorsk met bestemming Karasu, Turkije. De onder Panama vlag varende Navi Star verliet de haven van Odessa naar Ierland met 33.000 ton maïs. De onder Maltese vlag varende Rojen verliet Chornomorsk naar het Verenigd Koninkrijk met meer dan 13.000 ton maïs, aldus de VN.

Het voegde eraan toe dat het Gezamenlijk Coördinatiecentrum – gerund door functionarissen uit Oekraïne, Rusland, Turkije en de VN die toezicht houden op de deal die vorige maand in Istanbul is ondertekend – de drie schepen toestemming heeft gegeven en een schip heeft geïnspecteerd dat op weg is naar Oekraïne. Stormvogel S die onder de vlag van Barbados vaart, werd geïnspecteerd in Istanbul en is op weg naar de haven van Chornomorsk.

De controles zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat uitgaande vrachtschepen alleen graan, kunstmest of voedsel vervoeren en geen andere goederen en dat inkomende schepen geen wapens vervoeren. De schepen worden vergezeld door Oekraïense loodsschepen voor een veilige doorgang vanwege explosieve mijnen die in de Zwarte Zee liggen.

Nadat Turkije, dat relaties heeft met zowel Rusland als Oekraïne, twee weken geleden hielp bij het sluiten van de voedseldeal, zou president Recep Tayyip Erdogan later vrijdag de Russische president Vladimir Putin ontmoeten in Sochi, Rusland. Die ontmoeting volgt op een andere persoonlijke ontmoeting die de twee leiders drie weken geleden in Iran hadden.