Oekraïne: Eerste graanschip vertrekt onder Ruslanddeal

Het eerste schip met graan heeft een Oekraïense haven verlaten in het kader van een historisch akkoord met Rusland. Turkse en Oekraïense functionarissen zeggen dat het schip maandagochtend lokale tijd de zuidelijke haven van Odessa heeft verlaten.

Rusland blokkeert sinds februari Oekraïense havens, maar de twee partijen kwamen een deal overeen om de zendingen te hervatten. Het is te hopen dat de overeenkomst de wereldwijde voedselcrisis zal verlichten en de prijs van graan zal verlagen.

Turkije zei dat het onder Sierra Leone vlag varende schip, de Razoni, zou aanmeren in de haven van Tripoli in Libanon, eraan toevoegend dat er de komende weken nog meer zendingen gepland waren.

Het Gemeenschappelijk Coördinatiecentrum, dat in het kader van de deal in Istanbul is opgericht, zei dat het schip ongeveer 26.000 ton maïs aan boord had en naar verwachting dinsdag in Turkse wateren zou aankomen voor inspectie.

VN-secretaris-generaal Antonio Guterres verwelkomde het vertrek van het schip en prees Turkije voor zijn rol bij het werken aan de uitvoering van de overeenkomst.

"Vandaag zet Oekraïne, samen met partners, een nieuwe stap om honger in de wereld te voorkomen", schreef de Oekraïense minister van Infrastructuur Alexander Kubrakov op Facebook. "Het ontsluiten van havens zal de economie ten minste US$ 1 miljard aan buitenlandse valuta-inkomsten opleveren en een kans voor de landbouwsector om plannen te maken voor volgend jaar."

Hoewel de aanblik van de Razoni, met haar opgeborgen witte kranen en lange blauwe romp, kruipend in de door mijnen geteisterde Zwarte Zee een belangrijke ontwikkeling vertegenwoordigt, zal de operatie over een langdurige periode moeten plaatsvinden voor ofwel de beschadigde economie van Oekraïne of tientallen miljoenen van mensen over de hele wereld om hiervan te profiteren.

Maar Kubrakov benadrukte dat 16 andere schepen de komende weken stonden te wachten om te vertrekken in de havens van de regio Odessa.

De deal van vorige maand - bemiddeld door de VN en Turkije - duurde twee maanden om te bereiken en zal 120 dagen duren. Het kan worden verlengd als beide partijen hiermee instemmen.

De blokkade van het Oekraïense graan heeft bijgedragen aan een wereldwijde voedselcrisis, waarbij producten op basis van tarwe, zoals brood en pasta, duurder zijn geworden en ook de prijs van bakolie en kunstmest is gestegen.

Rusland en Oekraïne zijn samen goed voor bijna een derde van de wereldwijde tarwevoorziening. In 2019 was Oekraïne volgens VN-gegevens goed voor 16% van 's werelds maïsvoorraden en 42% van zonnebloemolie.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Kuleba, noemde de zending een "opluchting voor de wereld" en drong er bij Moskou op aan "zijn deel van de deal te respecteren". Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov vertelde verslaggevers in Moskou dat het vertrek van het schip een "zeer positieve" ontwikkeling was.

Volgens de voorwaarden van de deal heeft Rusland ermee ingestemd zich niet op havens te richten terwijl de zendingen onderweg zijn en Oekraïne heeft ermee ingestemd dat zijn marineschepen vrachtschepen door wateren zullen leiden waar mijnen zijn gelegd.

Turkije zal - met steun van de Verenigde Naties - schepen inspecteren om de Russische vrees voor wapensmokkel weg te nemen.

Drie havens in het zuiden van Oekraïne - Odessa, Chornomorsk en Pivdenny - zullen naar verwachting het middelpunt van de export zijn.

Het vertrouwen tussen functionarissen in Kiev en Moskou blijft laag. Vorige maand werd de deal in chaos gestort, minder dan 24 uur nadat deze was aangekondigd toen Rusland twee raketten lanceerde in de haven van Odessa.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei dat de aanval aantoonde dat Moskou niet te vertrouwen was om zich aan de deal te houden. Maar het Kremlin zei dat de aanval was gericht op een Oekraïens marineschip dat aangemeerd was in de haven en drong erop aan dat de aanval geen invloed had op de overeenkomst.

Odessa-parlementslid Oleksiy Goncharenko vertelde de BBC dat hij verwachtte dat de zendingen dinsdag zouden doorgaan vanuit de andere havens, maar waarschuwde dat Rusland zou kunnen proberen ze te verstoren met verdere militaire actie.

"We zien deze afschuwelijke raketaanvallen op Odessa in de laatste dagen - dat zijn gewoon hun pogingen om de risico's voor scheepseigenaren, voor de bemanning, te vergroten om niet naar Odessa te komen", zei hij.