Culturele diversiteit voor veerkracht en ontwikkeling

Kirtie Algoe, Betty Cederboom en Kamla Nannan Panday demonstreerden bij de zevende webinar van de Open Campus Lectures  de veerkracht en morele reserves bij  een positieve benutting van onze culturele diversiteit. Via het digitaal platform en ATV bogen zij zich met een gemêleerd publiek over de vraag: hoe een gezonde samenleving bouwen met  diverse culturen en een positief effect voor de psychische, sociale en morele ontwikkeling.
Cultuur en  psychiatrie
Als medicus verwerkt Kamla Nannan Panday culturele praktijken van etnische en religieuze groepen in Suriname op unieke wijze in haar praktijk: een enorme verrijking  van  de psychiatrie. De gangbare westerse psychiatrie gaat uit van psychische ziekten die hun oorsprong hebben in de hersenen, waarbij  psychologische en sociale factoren een rol kunnen spelen. Maar het westers psychiatrisch model blijkt niet bruikbaar voor sommige problemen waar cultuur, religie en spiritualiteit zich ook doen gelden.  Er  zijn aandoeningen waarbij culturele verklaringen uit de omgeving van de patiënt – ongeacht etniciteit of religie - houvast kunnen bieden voor de diagnose en therapie. Nannan Panday verduidelijkt de werking van culturele verklaringen op bovennatuurlijk of transpersoonlijk gebied zoals reïncarnatie, vervloekingen, bezetenheid, en zwarte magie.

Fyofyo
Fyofyo is een voorbeeld uit de Afro-Surinaamse cultuur. De gedachte is dat in onmin levende ouders of de familieleden een negatieve invloed uitoefenen op het ongeboren of jonge kind. Deze culturele verklaring voor terugkerende ziekte of gedragsproblemen van een kind is recentelijk wetenschappelijk bevestigd. Prenatale stress bij ouders kan negatief doorwerken op het kind, dat vaker onder psychische en/of gedragsstoornissen gebukt gaat. Dit kan bij volwassenheid zich uiten in hart- en/of suikerziekte. De westerse verklaring is dat bij aanhoudende hoge stress de placenta stresshormonen doorlaat, waardoor het aantal receptoren in de hersenen voor stresshormonen stijgt. Bij verhoogde stress vermindert de weerstand, wat de kans op ziekte vergroot.

Behandeling
De Integrale psychiatrie - combinatie van westerse en alternatieve geneeswijze - neemt culturele verklaringen, religie en spiritualiteit mee in de behandeling. Indien bij de eerste behandeling de patiënt aangeeft dat er geen medische oorzaken zijn en dat culturele “dingen” in het spel zijn, wordt geluisterd zonder erop in te gaan. Psychosociale problemen, gecompliceerd door niet of onvoldoende verwerkte trauma’s, kunnen met het westers model worden behandeld. Maar wanneer tijdens de sessie in lichte trance er bovennatuurlijke verklaringen naar boven komen, kan de transpersoonlijke regressietherapie worden toegepast. Bij het activeren van de zelfhelende vermogens van de patiënt kan religie ondersteunend werken.
Religie en spiritualiteit kunnen bij ziekte de gezondheid zowel negatief als positief beïnvloeden. Bij de positieve werking van religie en spiritualiteit gaat het om de beschermende en veerkracht verhogende factoren voor psychische aandoeningen, zoals beter omgaan met stress en de kans verminderen op zelfmoord, angst en  misbruik van drugs.

Verwarring en verdeeldheid
Door kennis te delen over Veerkracht tijdens Verwarring en Verdeeldheid wil Kirtie Algoe  een tegenwicht vormen voor de groeiende maatschappelijke polarisatie. Vooral via de social media worden verwarring en verdeeldheid in de politiek en de Covid-19 pandemie gevoed. De lage opkomst bij oproepen tot protesten brengt tot uiting dat grote delen van de samenleving uitgeput en in verwarring raken over de koers van politici, regeerders en activisten. Vooral het politieke benoemingenbeleid blaast oeroude vooroordelen nieuw leven in. In het ontstane zwart-wit plaatje tussen voor- en tegenstanders vormen de sociale media de katalysator voor toenemende verdeeldheid door snelle verspreiding van ongefundeerde, eenzijdige en soms provocerende berichten zonder aansprakelijkheidseis van de inzender.  De sociale media winnen steeds meer terrein van de traditionele media en bevorderen een gebrek aan kritisch bewustzijn bij de massa. Een samenleving zonder kritisch bewustzijn, raakt verlamd en valt makkelijk ten prooi aan kuddegedrag. Gelukkig scoort Suriname positief op de internationale Religieuze Diversiteitsindex: van 232 landen stonden wij internationaal op de vierde en regionaal op de eerste plaats.

Religie
Betty Cederboom ervaart als christelijke hulpverlener dat zowel christenen als niet christenen de mogelijkheden benutten van verschillende religiën. Wanneer artsen voor ziekteverschijnselen geen verklaring hebben, zoeken patiënten hun oplossing in eerste instantie bij de religie. Het komt ook voor dat christenen gaan naar een pandit, een mulvi, een Javanist of een afro cultuurgenezer. Door misinformatie via social media of anderszins kunnen sommigen gevangen raken in stress. Om te voorkomen dat mensen in een verward web terecht komen,  kan religie een aangrijpingspunt zijn, waaruit men veerkracht kan putten om weer normaal te kunnen functioneren.

Cultureel religieus platform
Algoe ziet als eerste voorwaarde om veerkracht te vergroten dat bewustwording  (Denken, Gewaarworden) en inzicht in machtsprocessen worden vergroot. Een tweede voorwaarde om veerkracht te ontwikkelen is het potentieel identificeren en waarderen (Doen). Dit is mogelijk door instituten die reeds veerkracht bieden te  versterken en podium te bieden, zoals culturele en religieuze instituten. Een breed platform van deze instituten kan het ontwikkelingspotentieel en de morele reserve van onze culturele diversiteit in de praktijk dienstbaar maken voor de totale samenleving. Dit kan  tevens een tegenwicht vormen voor verdeeldheid zaaiende politici en burgers.