Alvorens ik start met mijn betoog, laten wij een moment van zelfreflectie inlassen. Stel jezelf de vraag in hoeverre je de afgelopen periode voldoende aandacht hebt besteed aan jouw mentale gezondheid, vooral met de enorme uitdagingen van 2020. Ik durf bijna te stellen dat velen net als mij zich hierop hebben verkeken en niet echt zijn blijven stilstaan op hoe makkelijk tal van omstandigheden en gebeurtenissen voor de nodige mentale belasting kunnen zorgen, en waar nodig intense emoties kunnen oproepen. Wij denken vaak situaties en onze emoties onder controle te hebben, maar als wij een kritische blik werpen naar onszelf, zal dan gauw blijken dat dit niet in alle gevallen zo is.

Laten wij het voor nu hebben over onze emoties. Mensen zijn emotionele wezens die een reeks van emoties ervaren onder bepaalde omstandigheden. Het kunnen zowel positieve (bijv. vreugde en liefde) als negatieve (angst en boosheid) emoties zijn, maar dat is volledig afhankelijk van de stimulus waaraan wij worden blootgesteld en hoe wij deze interpreteren. Vanuit een evolutionair perspectief hebben emoties een adaptieve functie die mensen alert maakt hoe te handelen in een bepaalde situatie. De betekenis die mensen koppelen aan een emotie bepaalt het gedrag dat zij zullen vertonen. Emoties zijn dus leidend voor ons gedrag vanwege de cognitieve processen die hieraan voorafgaan.

Op sociale media zijn de afgelopen periode verschillende –soms zeer heftige- reacties losgebarsten naar aanleiding van enkele onprettige en onsmakelijke gebeurtenissen in ons land (met name in de relationele sfeer) waarvan men de mening is toegedaan dat er meer aandacht moet worden besteed aan mentale gezondheid. Op zich is dit een geweldige oproep, maar is de ervaring ook dat dergelijke oproepen plotseling weer verdwijnen totdat zich weer een tragedie voordoet. Helaas!

Van Charles Darwin naar Paul Ekman tot aan Daniel Goleman, wordt er al eeuwen onderzoek gedaan naar emoties en emotionele intelligentie, en de invloed hiervan op de mentale gezondheid. Emoties zijn een complexe gevoelsstaat die gepaard gaan met fysiologische opwinding en waarneembare gedragingen. "Abi joe ede" of "hori joe srefi" zijn bekende uitspraken wanneer wij anderen tot bedaren of kalmte proberen te brengen die gekuffkafiseerd (jargon voor zich opgewonden, verhit of boos voelen) zijn. Als het zo makkelijk was, waren Keulen en Aken wel op 1 dag gebouwd. De inschatting die mensen maken over de handeling die zij zullen plegen bij het ervaren van intense emoties, gebeurt vaak in de eerste milliseconden bij de cognitieve verwerking van emoties.

Daarom heb ik een bijzondere liefde voor emotionele intelligentie. Een psychologisch concept dat betrekking heeft op het kunnen waarnemen, begrijpen en beheersen van de eigen en andermans emoties om vervolgens de informatie die hieruit voortvloeit te gebruiken om het eigen gedrag te bepalen. Doordat ik me verder hebt verdiept in deze materie heb ik mezelf beter leren kennen in de wijze waarop ik emoties ervaar, de betekenissen die ik eraan koppel, de handelingen die ik pleeg bij het ervaren van emoties en hoe ik met die van anderen zou moeten omgaan. Met de toepassing van enkele tools uit de positieve psychologie, ervaar ik ook de nodige veerkrachtigheid en persoonlijke satisfactie. Dit betekent uiteraard niet dat ik geen missers heb. Tja, ik ben ook maar mens, doch is emotioneel bewustzijn wel nodig.

Ik zei eerder al dat emotioneel bewustzijn noodzakelijk is. Het herkennen en begrijpen van onze emoties zijn twee essentiële ingrediënten van emotionele intelligentie. Laten wij onze emoties goed en kritisch onder de loep nemen temeer deze van invloed zijn op onze mentale gezondheid. Vanaf dit moment denk ik dat wij vaker aan onszelf moeten zeggen: mijn mentale gezondheid is mijn belangrijkste prioriteit!