Sultan Qaboos heeft het politiek leven van Oman voor bijna 50 jaar volledig gedomineerd. (Foto's: Reuters)
De nieuwe ingezworen sultan Haitham bin Tariq Al Said draagt de doodskist van Qaboos in Muscat.

Sultan Qaboos bin Said Al Said van Oman, de langst dienende heerser van de Arabische wereld, is overleden. Hij was 79 jaar oud. De sultan zette in 1970 zijn vader af in een bloedeloze staatsgreep met Britse steun en zette Oman op weg naar ontwikkeling, gebruikmakend van zijn olierijkdom.

Algemeen beschouwd als populair, was hij ook een absolute monarch en werden eventuele afwijkende stemmen tot zwijgen gebracht. Er is geen doodsoorzaak gegeven. Zijn neef Haitham bin Tariq Al Said is beëdigd als zijn opvolger. Een familieraad had drie dagen om een ​​opvolger te kiezen, aangezien Qaboos geen erfgenaam of publiekelijk aangewezen opvolger had. In plaats daarvan kozen ze voor het openen van de verzegelde envelop waarin Qaboos in het geheim zijn eigen keuze had gelaten.

De sultan is de belangrijkste beslisser in Oman. Hij bekleedt ook de functies van premier, opperbevelhebber van de strijdkrachten, minister van Defensie, minister van Financiën en minister van Buitenlandse Zaken.

Vorige maand bracht Qaboos een week door in België voor medische behandeling en er waren berichten dat hij aan kanker leed. Afbeeldingen toonden een menigte mannen die zich hadden verzameld buiten de Sultan Qaboos Grand Mosque in de hoofdstad Muscat, waar de kist was geplaatst voordat hij werd begraven op een familiebegraafplaats.

In een toespraak op televisie nadat hij was beëdigd, beloofde Sultan Haitham - een voormalig minister van Cultuur en Erfgoed die in Oxford studeerde - het beleid van vriendschappelijke betrekkingen met alle naties van zijn voorganger voort te zetten, terwijl hij het land verder ontwikkelde.

Neutraal beleid, absolute regel
Gedurende bijna vijf decennia domineerde Qaboos het politieke leven van Oman, waar 4,6 miljoen mensen wonen, van wie ongeveer 43% expats zijn. Toen hij 29 jaar was, zette hij zijn vader Said bin Taimur af. Zijn vader was een teruggetrokken en ultra-conservatieve heerser die een aantal dingen verbood, inclusief naar de radio luisteren of een zonnebril dragen. Hij bepaalde ook wie kon trouwen, opgeleid kon worden of het land mocht verlaten.

Qaboos verklaarde onmiddellijk dat hij van plan was een moderne regering samen te stellen en het oliegeld te gebruiken om een ​​land te ontwikkelen waar destijds slechts 10 km verharde wegen en drie scholen bestonden.

In de eerste paar jaar van zijn heerschappij onderdrukte hij met hulp van Britse speciale troepen een opstand in de zuidelijke provincie Dhofar door stamleden gesteund door de Marxistische Democratische Volksrepubliek Jemen.

Beschreven als charismatisch en visionair, volgde hij een neutraal pad in buitenlandse zaken en was hij in staat om geheime gesprekken tussen de Verenigde Staten en Iran in 2013 te faciliteren die twee jaar later leidde tot een historische nucleaire deal.

Een mate van ontevredenheid dook in 2011 op tijdens de zogenaamde Arabische lente. Er was geen grote omwenteling in Oman, maar duizenden mensen trokken door het land om betere lonen, meer banen en een einde aan corruptie te eisen. Veiligheidstroepen tolereerden aanvankelijk de protesten, maar gebruikten later traangas, rubberen kogels en scherpe munitie om ze te verspreiden. Twee mensen werden gedood en tientallen mensen raakten gewond. Honderden mensen werden vervolgd onder wetten die 'illegale bijeenkomsten' en 'belediging van de sultan' criminaliseerden.

De protesten leverden niets op dat grote veranderingen tot gevolg had. Maar Qaboos verwijderde weliswaar meerdere lang dienende ministers die als corrupt werden beschouwd, verbreedde de bevoegdheden van de Raad van Advies en beloofde meer banen voor de publieke sector te creëren.

Sindsdien zijn de autoriteiten volgens Human Rights Watch lokale onafhankelijke kranten en tijdschriften blijven blokkeren die kritiek hebben op de overheid, bleven ze boeken in beslag nemen en activisten lastigvallen.

Reagerend op de dood op Twitter zei de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Mohammad Javad Zarif dat het een "verlies voor de regio" was. Hij hoopt dat het nieuwe leiderschap "inspiratie uit het verleden" zou nemen.

De Britse premier Boris Johnson zei dat Qaboos een "diepgaande erfenis had achtergelaten, niet alleen in Oman maar in de hele regio", terwijl de voormalige Amerikaanse president George W Bush zei dat de overleden leider een stabiele macht in het Midden-Oosten was geweest.