Vertrekkende Nederlandse premier favoriet als volgende NAVO-baas

Dankzij de steun van de NAVO-topmachten is Mark Rutte favoriet om de huidige secretaris-generaal Jens Stoltenberg in oktober op te volgen. De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland, hebben zich allemaal achter de vertrekkende Nederlandse premier geplaatst om de volgende secretaris-generaal van de NAVO te worden, op een cruciaal moment voor het bondgenootschap nu de Russische oorlog tegen Oekraïne voortduurt.

Topmachten van de NAVO steunden donderdag Rutte om de huidige voorzitter Jens Stoltenberg op te volgen als hij in oktober aftreedt. Hierdoor verkeert Rutte in een sterke positie om de leiding van de transatlantische alliantie te verwerven.

De opvolger van Stoltenberg zal op een cruciaal moment aantreden. Hij krijgt de taak de steun van de NAVO-leden aan de kostbare verdediging van Oekraïne te behouden en tegelijkertijd te waken voor elke escalatie die het bondgenootschap rechtstreeks in een oorlog met Moskou zou brengen.

"De Verenigde Staten heeft onze bondgenoten, onze NAVO-bondgenoten, duidelijk gemaakt dat wij geloven dat de heer Rutte een uitstekende secretaris-generaal voor de NAVO zou zijn", zei John Kirby, woordvoerder van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad, donderdag tegen journalisten.

De woordvoerder van de Britse premier Rishi Sunak zei dat Groot-Brittannië Rutte 'sterk steunt'. Hij voegde eraan toe dat Groot-Brittannië een kandidaat wilde die 'de NAVO sterk zou houden en de NAVO-visie voor 2030 van het bondgenootschap zou verwezenlijken'.

Het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken zei ook dat Rutte een gerespecteerd figuur was binnen de NAVO, met serieuze defensie- en veiligheidsreferenties en die ervoor zou zorgen dat de NAVO sterk zou blijven en voorbereid zou zijn op elke noodzaak om zichzelf te verdedigen.

Een hoge Franse functionaris vertelde aan persbureau Reuters dat president Emmanuel Macron er al vroeg voorstander van was om Rutte in de rol te plaatsen. En de Duitse regeringswoordvoerder Steffen Hebestreit zei op X dat Rutte de steun van Berlijn had en prees hem als "een uitstekende kandidaat".

Diplomaten hebben gezegd dat Rutte de enige officiële kandidaat is voor de post in de wedstrijd achter de schermen, hoewel sommigen zeiden dat de naam van de Roemeense president Klaus Iohannis onlangs ook in informele discussies was genoemd. Andere kandidaten zijn mogelijk de Estse premier Kaja Kallas en de Letse minister van Buitenlandse Zaken, Krisjanis Karins.

Maar met de steun van Washington – de overheersende macht van het bondgenootschap – en de drie grote Europese landen en zo’n zestien andere NAVO-leden, bevindt Rutte zich volgens diplomaten in een leidinggevende positie.

Sommige analisten denken echter dat hij te maken kan krijgen met tegenstand uit Turkije en Hongarije.

'Interessante baan'
Nadat hij zichzelf in voorgaande jaren had uitgesloten voor de NAVO-post, vertelde de 57-jarige Rutte in oktober aan de Nederlandse media dat het leiden van de militaire alliantie een "zeer interessante" baan was en dat hij open zou staan voor dit vooruitzicht.

De langstzittende leider van Nederland, Rutte, heeft tijdens zijn ambtsperiode goede relaties gehad met verschillende Britse, Europese en Amerikaanse leiders – waaronder Donald Trump.

Trump zou zich later dit jaar kandidaat stellen voor een tweede termijn als president van de VS en kreeg eerder deze maand felle kritiek van westerse functionarissen, omdat hij zijn inzet voor de verdediging van de NAVO-bondgenoten in twijfel trok als hij werd herkozen.

Rutte drong er afgelopen weekend bij de Europese leiders op aan om "op te houden met zeuren, zeuren en zeuren" over Trump en zich in plaats daarvan te concentreren op wat ze kunnen doen om de defensie te versterken en Oekraïne te helpen.

De NAVO, opgericht in 1949 als tegenwicht tegen de Sovjet-Unie tijdens de Koude Oorlog, is een politieke en militaire alliantie van landen uit Noord-Amerika en Europa.

De NAVO-leiders worden bij consensus benoemd, wat betekent dat alle leden moeten instemmen met een definitief besluit. De alliantie telt momenteel 31 leden, en Zweden zal zich binnenkort aansluiten.