Vakbeweging: medespeler, dwarsligger of partner? (1)

In een 5-tal artikelen zal het thema: Onderwijs, wij staan erbij en kijken ernaar belicht worden. Ivan Fernald bespreekt de vraagstukken in het onderwijs en vindt dat de samenleving niet lijdzaam mag toezien hoe het onderwijs afglijdt naar een bedenkelijk niveau. Hij doet daarom ook concrete voorstellen om uit de impasse te geraken.

Het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (MinOWC) en de Bond van Leraren en Alliantie voor Leerkrachten in Suriname (BvL/ALS) zijn in een ‘eeuwig dispuut’ verwikkeld. Zolang er sprake is van polarisatie zal het MinOWC niet bij machte zijn om het onderwijs in rustig vaarwater te loodsen en successievelijk te werken aan kwalitatieve verbetering van het onderwijs.
De aanvaring tussen MinOWC en vakbond vindt zijn oorsprong in fundamenteel wantrouwen en verschil in perceptie. Dat blijkt uit verschillende uitspraken en handelingen van minister en vakbondsvoorzitter.

Een greep uit recente uitspraken die een impressie geven van de controverse en achterdocht verschenen in diverse media.
-Stakende BvL verliest vertrouwen in regering.
- Lerarenbonden ALS en BvL stellen regering ultimatum tot 24 sept ’18
- Persconferentie: De overheid wil er ALS en BvL uit schakelen
- Leraren boos op maatregelen regering
- Volgens de BvL- en ALS-leden willen ze nu daden zien en geen beloften, omdat volgens hen het wantrouwen tegenover de regering enorm groot is.
- Volgens hem gaat minister Robert Peneux tekeer als een briesende leeuw. "Laat de minister weten dat wij dit gedrag niet zullen accepteren", liet Valies optekenen.
- Valies gaat door met rechtszaak tegen minister Ferrier.
- Studenten en leerkrachten verzetten zich tegen opdoeken ACI
- Minister Ferrier: Schade verhalen op BvL en studenten
- Valies stelt minister ultimatum om met bewijzen op te draven
- Ferrier bereidt maatregelingen tegen stakende leerkrachten voor.

Perceptie MinOWC
MinOWC ziet de onderwijsbond als een onruststoker die zij eerder kwijt is dan rijk. Zij heeft kritiek op het feit dat de Bond te snel grijpt naar het stakingsmiddel om eisen kracht bij te zetten. De vakbond wordt verweten actiemodellen te hanteren die contraproductief zijn voor het onderwijs. Onderwijsstakingen leiden onherroepelijk tot lesonderbrekingen. Dat is nooit gunstig voor het onderwijs. Veelal worden de slechte resultaten geschoven in de schoenen van leerkrachten. Men is vooral geneigd om een priemende wijsvinger te richten naar de onderwijsvakbonden BvL en ALS.
Kortom: De vakbond maakt om alles trammelant. Stakingen zijn desastreus voor het onderwijs en BVL/ALS worden als zondebok gezien.

Wat vindt de vakorganisatie BvL/ALS?
De bond stoort zich mateloos aan de zogenaamde basja cultuur (baas- knecht verhouding). “We hebben een basja naar huis gestuurd en nu krijgen we weer een andere basja,” zegt voorzitter van BvL en ALS Wilgo Valies in een interview met Suriname Herald op 16 april 2018. “Leerkrachten moeten nu op een respectvolle manier behandeld worden. We gaan er alles aan doen om een gezond werkklimaat te bewerkstelligen, zodat de leerkrachten ook met veel meer plezier kunnen werken”, aldus Valies in Dagblad Suriname 29 september 2018.

“De commandostructuur, die minister Robert Peneux heeft geïntroduceerd, wordt thans voortgezet”. Deze gedragslijn roept onbehagen op en smoort elk initiatief van onderwijsgevenden in de kiem. Deze beheersvorm is contraproductief en het zal op den duur niet standhouden. De talenten en capaciteiten van het lerarenkorps worden niet ten volle benut. Directeuren en schoolleiders zijn bang om op de vingers getikt te worden. Eigen initiatief, durf voor innovatie en experimenten worden de kop ingedrukt. “Leerkrachten worden niet zelden om onduidelijke redenen gemuteerd. Dat riekt naar rancune” zegt de voorman van de BvL en ALS, Wilgo Valies. De bond vindt dat minister Lilian Ferrier het overleg schuwt en eist inspraak in het onderwijsbeleid. Zo langzamerhand heeft de mening postgevat dat uitvoering van afspraken alleen via acties of actiedreiging kunnen worden afgedwongen.

Overigens opereert de vakbeweging niet als een eenheid. De Federatie van Organisaties van Leerkrachten in Suriname (FOLS) leeft op gespannen voet met de ALS. Deze vakorganisatie (ALS) wordt gezien als een rivaliserende bond die in de vijver vist van de FOLS. Maar ook de FOLS die zich doorgaans coulant opstelt naar de overheid, heeft bedenkingen tegen de uitspraken van minister Ferrier. Een passage in de nieuwsmedia laat zulks duidelijk blijken:
“De FOLS heeft geschrokken gereageerd op de houding en uitspraken van Ferrier. Volgens Ferrier zal zij geen stakingen toestaan tijdens schooltijd. Ook hoeven de onderwijsgevenden niet aan herwaardering en salarisaanpassingen te denken totdat zij hun werk naar behoren doen”. (United News, 11 april 2018.)

Wij staan erbij en kijken ernaar
Er dreigt een krachtmeting van ongekende omvang tussen de onderwijsminister en BvL/ALS. Escalatie van het conflict kan dramatische gevolgen hebben voor het onderwijs. Terwijl de wereld aan ons voorbij vliegt en wij mijlen ver achterlopen, liggen MinOWC en vakbeweging met elkaar overhoop.

Het onderwijs vertoont een hoge mate van inefficiëntie. De doorstroming en de kwaliteit laten te wensen over. Dat blijkt uit het hoge aantal zittenblijvers, drop-outs, de lage toelating percentages naar vwo en havo en de onbevredigende slaagpercentages. De doorstroming naar opvolgende onderwijsniveaus stagneert maar er wordt nauwelijks actie ondernomen om het tij te keren. Er worden geen doelgerichte maatregelen genomen omdat de kernproblemen niet blootgelegd worden. Bovendien is er sprake van een spanningsveld tussen BvL/ALS en MinOWC. Een onverzoenlijke houding leidt ontegenzeggelijk tot conflicten en die zijn niet in het belang van het onderwijs. Gestructureerd overleg kan escalatie voorkomen. Indien er overleg geweest was met alle actoren inzake de voorgenomen transformatie van IOL naar een universitaire opleiding dan was de staking van IOL docenten niet nodig geweest.

Duurzame oplossingen worden niet in de strijdarena gevonden. De samenleving mag niet met lede ogen toezien hoe het onderwijs verder afglijdt.
Wij staan erbij en kijken ernaar.

Ivan Fernald