Jaguar op het Menu (deel 5)

Wildlife crime & trade, de criminaliteit in bedreigde in het wild levende diersoorten, wordt als de vierde meest lucratieve illegale business in de wereld gezien. De illegale stroperij en handel in de jaguar neemt toe. Starnieuws laat in een serie van negen artikelen ‘Jaguar op het Menu‘ verschillende instanties aan het woord die vertellen over de huidige gang van zaken in Suriname en de toekomst.

Minister Samsoedien bevestigt toename jaguarjacht

De toenemende illegale jaguarjacht is ook bekend bij minister Roline Samsoedien van Ruimtelijke Ordening, Grond- en Bosbeheer. Zij heeft geen cijfers, maar merkt de toename in het aantal klachten en meldingen die zij krijgt, zegt zij aan Starnieuws. Personen hebben de jaguarjacht “geïntensiveerd omdat de lichaamsdelen worden verhandelend onder een bepaalde bevolkingsgroep. Het is zorgwekkend en wij zullen verhoogde controle en alertheid op de jaguar hebben.”

Samsoedien vertelt dat zij vorig jaar - voor haar ministerschap - onderweg naar Apoera een groep jagers tegenkwam. “Ze hadden een jaguarkop bij zich en voelden zich geweldig stoer, want ze hadden een jaguar geschoten.” Onlangs kreeg zij een video van binnenlandbewoners toegestuurd. In het filmpje is te zien hoe een jaguar is neergeschoten en op een ATV is gebonden. “Heel demonstratief staat de man ernaast, alsof hij een heldendaad heeft verricht. Dat is heel storend voor de natuur en opvoeding van kinderen.”

Handen af
Op 3 maart tijdens World Wildlife Day kwam Samsoedien met een verklaring waarin zij beroep deed op de samenleving om met de handen af te blijven van de jaguar. De minister wil gericht beleid ontwikkelen om deze beschermde diersoort ook echt te beschermen. Hoewel zij zelf niet over concrete informatie beschikt over wie de stropers en illegale dierenhandelaren zijn, hebben de jachtopzieners wel een indicatie. “Het zijn meestal de sportjagers en jachtliefhebbers, maar er zijn genoeg andere dieren die zij mogen bejagen. Zij moeten de jaguar met rust laten.”

Over de smokkel in (verwerkte) jaguarlichaamsdelen weet zij weinig. “Ik heb het van horen zeggen. Een bepaalde bevolkingsgroep gebruikt die om cultuur-historische redenen.” Ze noemt de groep liever niet bij naam, “omdat het niet bewezen en hard is. Ik ben globaal in mijn benadering.”

Controle en toezicht niet makkelijk
De controle en toezicht houden op de naleving van de natuurwetten in de Surinaamse bossen, is niet makkelijk. Het natrekken van de meldingen is een groot probleem. “Het gebied is uitgestrekt en we zijn niet equipped om met portofoons de melding gelijk door te geven aan de politie.” Een ander probleem is goede landelijke telecommunicatie, bijvoorbeeld tussen Witagron en Apoera is er geen bereik. “Als men eenmaal op Witagron is gaat men alle kanten uit en je kunt de stroper niet meer achterhalen.”

Om de controle op te voeren is er meer mankracht op het veld nodig. De meeste van de huidige boswachters zijn 50-plussers en ouder en goed opgeleide boswachters zijn schaars. Op haar agenda staat: een nieuwe lichting aantrekken, opleiden en voorzien van alle middelen. “Maar we hebben de financiële middelen niet”, zegt Samsoedien. “Het ministerie staat in contact met lokale en buitenlandse organisaties die donoren kennen. Zij hebben echt hart voor de natuur en willen meehelpen om deze controle te helpen opvoeren.”

Hoge boetes en gevangenisstraf
Een andere beleidsmaatregel is hogere boetes koppelen aan de overtredingen. “Ik praat over fikse boetes.” Een overtreding buiten proces afhandelen met een boete, vindt Samsoedien onvoldoende voor de wildlife crime. De mensen betalen en lopen hierna vrij rond. “Ik wil er zelf een gevangenisstraf aan verbinden. Dan ga je een paar dagen in de cel zitten. De straffen moeten echt aangepast worden.”

Komen de maatregelen niet te laat? De minister schudt ‘nee’ met het hoofd. “Het is nooit te laat, maar wanneer je dit soort zaken wilt aanpakken heb je financiën en juiste regelgeving nodig.” De Natuurbeschermingswet en Jachtwet dateren uit 1954. “We bereiden de wetsaanpassing nu goed voor en hopen die in april rond te hebben voor de Nationale Assemblee – al is het nog een concept.” De herziene wetgeving is hard nodig voor rechtmatig optreden in het veld.

Keten-aanpak
Andere beleidsacties zijn meertalige voorlichtingscampagnes gericht op verschillende doelgroepen. De minister benadrukt dat natuurbescherming en de strijd tegen de illegale dierenhandel een aangelegenheid is van iedereen. De nadruk wordt nu zwaar gelegd op het ministerie en ’s Lands Bosbeheer. Maar ook de politie en douane hebben een rol te vervullen. Meer bewustzijn geldt ook voor die groep functionarissen; het gaat tenslotte om een keten-aanpak. “Het ministerie heeft zijn deel te doen, maar ook andere instanties hebben een rol te vervullen.”

In de ketenbenadering spelen lokale gemeenschappen een cruciale rol. Het is bewezen in andere landen dat er meer valt te verdienen wanneer de jaguar en andere beschermde diersoorten worden aangewend voor natuurtoerisme in plaats van ze te bejagen. “Als je gemeenschappen betrekt in dat proces zit je deels al veilig.”

Vergeldingsjachten op roofkat
De jaguar wordt niet alleen bedreigd door stropers en jagers. Ook veehouders wiens vee geroofd is en landbouwers die zich bedreigd voelen openen vergeldingsjachten op de roofkat. Volgens de minister valt het dier niet zomaar aan. “Wanneer een jaguar voorkomt in een bepaald gebied geeft dat aan dat er een leefgemeenschap is. Hij voedt zich met de levende dieren in die buurt. Ik denk dat als hij genoeg voedsel vindt, hij niet in een woongebied komt. Het is een soort ecologisch evenwicht en zodra dit verstoord is krijg je die escalatie.”

Om de burgers ook te beschermen en met zijn allen de jaguar, is de hulp van Panthera ingeroepen, een internationale organisatie gespecialiseerd in de bescherming van de veertig katachtigen in de wereld. Ze hebben ervaring in actieplannen opstellen en hoe de landbouw, veeteelt en jaguarpopulatie met elkaar kunnen blijven bestaan. “Wij gaan het wiel niet opnieuw uitvinden. Zij zijn ervaren en opereren al in Guyana.” Het is een samenwerkingsproject met WWF. Een delegatie komt in april om te praten over een concrete samenwerking. Er is ook een workshop gepland met stakeholders.

Hanger halsketting president
Volgens de Jachtwet is het verboden om lichaamsdelen, zoals huiden en veren van beschermde dieren bij je te hebben. Jachtopzieners zouden deze gelijk in beslag moeten nemen. Op social media wordt flink gediscussieerd over de halsketting van president Desi Bouterse met daaraan een (jaguar)tand.

Samsoedien zegt niet te weten of de president daadwerkelijk een jaguartand draagt in zijn halsketting. “Als dat het geval mocht zijn, ben ik ervan overtuigd dat als ik een beroep op hem zou doen om de jaguartand te verwijderen, het niet aan dovemansoren gezegd zal zijn”, stelt de minister.