Blog: Zelfreflectie

Crisis in full swing in Suriname en hoe! Stilstaan en het overdenken wat misgaat in het land is niet fijn en ontmoedigt. En toch is stilstaan en nadenken een zeer nuttige en zinvolle bezigheid. Columnisten kwijten zich op uitzonderlijke wijze van hun taak als het gaat om het beschrijven van niet alleen de economische, maar ook de politieke en sociaal maatschappelijke realiteit. Daar valt weinig aan toe te voegen. Scherp analytisch en beschouwend wordt nagedacht over onze samenleving, en dat met de ons zo eigen gezonde dosis aan humor, satire en zelfspot. Dat lijkt op momenten op negativisme. Niets is minder waar; nadenken terugkijken en daaruit leren is een bittere noodzaak.

Reflecteren is de tijd nemen, stilstaan en overdenken om (hopelijk ‘verlicht’) weer verder te kunnen gaan. Onze regering kan je van een heleboel beschuldigen maar op reflecteren zult u ze niet betrappen. Als regeren vooruitzien is, dan kan ook het bestedingspatroon van deze regering op geen enkele wijze worden begrepen. Het is een natuurwet dat ‘everything that goes up comes down again’. Dat geldt dus net zo goed ook voor de prijzen van onze grondstoffen en exportproducten. En net zo min als het ‘up’ moment van de wereldmarktprijzen volledig voorspelbaar is, net zo min kan ons dus wijs gemaakt worden hoelang deze recessie nog duurt. Wereldcrisis en wereldmarktprijzen geven geen (volledige) verklaring voor de eigen mega dip in het land. Op macro niveau is merkbaar een slecht functioneren van onze instituten en systemen; een integrale ontwikkelingsvisie ontbreekt. En de verdampte reserves; ach, ja wie is tegen betere sociale voorzieningen? Je moet het je als land echter wel kunnen permitteren. Op mesoniveau is in diverse productieve sectoren weinig geïnvesteerd; ooit eens bloeiende sectoren als landbouw en veeteelt moeten zien te overleven met ad-hoc beleid. Individuele bedrijven voeren crisisbeleid om te kunnen overleven en missen daarbij ondersteuning vanuit gericht overheidsbeleid. En zolang wanbeleid en corruptie ongestraft blijven, staan er nog velen in de rij voor hoge functies. Jammer genoeg vaak niet om bij te dragen, maar om net als de anderen die hen voorgingen, vooral er zelf beter van te worden. Wat dat zegt over moraal, ethiek, normen en waarden bij grote groepen ‘Surinamers’, stemt tot lang en diep nadenken.

Ergens heel ver terug in mijn arbeidsverleden kreeg ik op mijn functioneringsformulier de notitie dat ik neigde naar (te)veel reflecteren. Op mijn vraag of dat verkeerd of goed is, is de beoordelaar mij nu nog het antwoord schuldig. Dat de persoon in kwestie daar op enige wijze ‘last’ van ondervond was duidelijk. Het reflecteren was voor mij een manier om structuur te brengen in wat ik deed en om te leren van wat ik verkeerd deed. Dat leerde ik al heel vroeg op de katholieke lagere school in Nickerie waar toen nog de kloosterzusters met ijzeren discipline het onderwijs mede inhoud gaven. Vanuit een zelfkritische houding kan je ongeacht de geluiden (van adviseurs) om je heen een haarscherpe analyse maken van wat wel en niet haalbaar is. En sterker nog kun je daardoor zien en aanvoelen of de stoel waar je op zit, je wel past. Of anders gezegd kun je overdenken of je wel berekend bent voor je taak. Het kennen van de eigen kracht, maar ook de beperkingen is noodzakelijk, ongeacht de functie die je bekleedt. In leidinggevende functies waar voorbeeldgedrag moet inspireren en motiveren, is het des te pijnlijker als dat voorbeeldgedrag keer op keer uitblijft! Als je nu leerkracht bent of hoofdzuster, voorman, vakbondsleider of minister, van terugkijken op hoe je functioneert, kun je alleen beter worden. Bij dat terugkijken, hoort nadrukkelijk ook de vraag, past deze functie mij (nog)?

Bij de introductie van een functiewaarderingssysteem in een organisatie aan het begin van mijn carrière, waren er wat opmerkelijke verschuivingen lees benoemingen, die voor de nodige hilariteit zorgden. Op de (reflectie)vraag naar hoe dat zo kwam, was het stoïcijns antwoord dat door functieanalyse de functiezwaarte was bepaald. Dat de functiehouder niet wist of hij op ‘die’ of ‘dat’ stoel zat deed er in die context toen weinig toe. Dat de organisatie in kwestie enkele jaren daarna wel de rekening betaalde voor die ondoordachte keuzes, spreekt voor zich.
Een opmerkelijke parallel met Suriname. Wij betalen nu als land met zijn allen de prijs voor de keuzes die wij maakten. Het niet afstraffen van crimineel gedrag en corruptie en het onvoldoende investeren in goed onderwijs en vorming voor iedereen eisen genadeloos zijn tol. Vanwege het kennisniveau en onvermogen van grote groepen kiezers om te reflecteren op de effecten van gemaakte keuzes, herhalen pijnlijke lessen zich. En geen enkele financieringsinstelling of multilaterale organisatie gaat duurzame oplossingen brengen als wij zelf niet leren van eerdere missers.

Suriname uit de crisis redden lijkt mij de verantwoordelijkheid van ons allen. Aan de zijlijn staan en dingen roepen is weinig zinvol. Mee willen doen in een volledig gecorrumpeerd systeem lijkt minstens net zo zinloos. Het aangaan van coalities met betrouwbare en integere partners is een noodzakelijke randvoorwaarde om een serieus alternatief te zijn. Kunnen en willen wij dat alternatief zijn dat nu nog onvoldoende zichtbaar is? Met welk recht lever je commentaar als je zelf niet bereid bent te gaan voor Suriname? Reflectievragen waar ik voor nu nog even niet uit ben. U wel? Ik hoor het graag.

Helyante Mac-Donald

www.CrossedLinesadvisory.sr/blog
CrossedLines Advisory Services Suriname is de naam waaronder Helyante L. Mac-Donald actief is als managementconsultant en trainer met dienstverlening op het snijvlak van Organisatieinrichting, Businessplanning en Marketing.
Schrijven doet zij om te reflecteren op wat zij ziet en ervaart vanuit een hele brede interesse. Met deze maandelijkse blog wenst zij bij te dragen aan discussies over onderwerpen binnen onze eigen Surinaamse realiteit.