VS: Federale overheid sluit, massale ontslagen dreigen zonder zicht op oplossing

De federale Amerikaanse overheid is woensdag in een shutdown gegaan, met geen zicht op een snelle oplossing. Democraten houden vast aan hun eis om zorgsubsidies te behouden, terwijl president Donald Trump en Republikeinse Congresleden deze kwestie afdoen als iets om later te bespreken.

Het Witte Huis dreigt met massale ontslagen van federale ambtenaren, in plaats van de gebruikelijke tijdelijke schorsingen (furloughs), binnen enkele dagen. Dit wordt gezien als een kans om de overheid fors in te krimpen. De schuld wordt over en weer gegooid, terwijl er geen nieuwe gesprekken gepland staan na het mislukken van een akkoord deze week tussen Trump en congresleiders.

Vicepresident JD Vance waarschuwde woensdag in het Witte Huis: “Als dit lang blijft duren, zullen we mensen moeten ontslaan.” Ongeveer 750.000 federale werknemers worden verwacht tijdelijk zonder werk te zitten, en een deel zal definitief worden ontslagen. Veel overheidskantoren zullen sluiten, mogelijk permanent. Tegelijkertijd belooft Trump door te gaan met zijn streng immigratiebeleid, terwijl diensten op het gebied van onderwijs, milieu en andere sectoren onder druk komen te staan. De economische gevolgen kunnen zich landelijk verspreiden.

Democraten zien de zorgsubsidies als een “morele zaak”, maar binnen de partij ontstaan scheuren. Een stemming in de Senaat over een Republikeins plan om de overheid te financieren zonder de subsidies mislukte, ondanks enige steun van Democraten. Woord van het Huis Mike Johnson riep op tot gezond verstand bij zijn tegenstanders.

De huidige shutdown is de derde tijdens Trumps presidentschap en de eerste sinds zijn terugkeer in het Witte Huis dit jaar. Het benadrukt de diepe politieke verdeeldheid over budgetprioriteiten in een klimaat waar harde standpunten de boventoon voeren.

De impasse begon doordat Democraten aandringen op het behoud van zorgsubsidies die binnenkort aflopen, wat leidt tot stijgende premies voor miljoenen Amerikanen. Republikeinen moedigen Trump aan geen concessies te doen. Tijdens een ontmoeting gaf Trump congresleiders petten met “Trump 2028” erop en plaatste daarna een controversiële video waarin de Democratische leiders op denigrerende wijze werden afgebeeld, wat door Democraten als racistisch en onsamenhangend werd bestempeld.

Het Office of Management and Budget, geleid door Russ Vought, heeft agentschappen opgedragen zich voor te bereiden op massale ontslagen, aldus een anonieme bron. Deze maatregelen gaan verder dan de gebruikelijke tijdelijke schorsingen bij een overheidsstilstand.

De shutdown kan binnen enkele dagen voelbare economische effecten hebben, vooral met het uitblijven of uitstellen van het maandelijkse banenrapport dat vrijdag gepland staat. De beurs reageerde wisselend met aanvankelijke verliezen maar later weer recordhoogtes.

Belangrijke programma’s zoals Medicare en Medicaid blijven volgens verwachting draaien, maar personeelstekorten kunnen vertragingen veroorzaken. Het Pentagon blijft opereren en ook het Department of Homeland Security blijft grotendeels actief. Tegelijk waarschuwt Trump dat de overheid zal bezuinigen op programma’s die Democraten steunen.

Smithsonian-musea blijven voorlopig open, terwijl oud-parkwachters pleiten voor sluiting van nationale parken vanwege personeelstekorten en veiligheidsrisico’s.

De politieke verdeeldheid is groot. Republikeinen hebben een tijdelijke financieringswet goedgekeurd die de overheid tot half november draaiende houdt, maar deze wet is in de Senaat al meerdere keren gesneuveld. Zowel Democraten als Republikeinen stemmen tegen of onthouden zich, wat een compromis bemoeilijkt.

De situatie is een politieke test voor Senaatsleider Chuck Schumer, die onder druk staat van linkse vleugelvoters om vast te houden aan de eisen voor zorgfinanciering.

De huidige shutdown volgt op eerdere langdurige sluitingen, waaronder de 35 dagen durende shutdown in 2018-2019 onder Trump over financiering van de grensmuur en de 16-daagse shutdown in 2013 onder Obama over de Affordable Care Act.

Zonder nieuwe gesprekken of compromissen lijkt de shutdown voorlopig voort te duren, met onzekerheid over de gevolgen voor miljoenen Amerikanen en de werking van de overheid.