Column: Borrelpraat no. 803

“Saaaang, twee top-etnische leiders zijn bij enkele kandidaatstelling glorieus herkozen tot voorzitter van hun partij.”
“Ik vind dat geweldig, zonder dyugdyugu en dure propaganda, en in eenheid en verbondenheid.”
“Maar die ene maakt er een dynastie van: zoontjelief is meteen ondervoorzitter.”
“Dat is tenminste beter dan andere zoontjes: eentje is gepost naar Miami, de andere naar een gevangenis in de USA.”
“Ach, ik vind dat ook dat moet kunnen. Liever daar ergens dan hier allerlei fratsen uithalend en de boel verstoren.”
“Ik zie het al zitten: die ene voorzitter wordt president en die andere, die constant-babbelaar, wordt VeePee.”
“Jeetje, wat drink je? Zelfgestookte alcohol?”
“Weten jullie dat arbeiders tijdens de contracttijd melasse stalen uit het suikerbedrijf en in de bosjes zelf alcohol stookten? Boi, dat spul was sterk, a ben pot den man in de zevende hemel.”
“Ja, en na een paar keren a ben pot den in die ene hel, want die methanol in dat brouwsel maakte hun blind en vergiftigde hun lever.”
“Jeetje, zit er ook methanol en tetranol en ala soortu nol a la dol in de sopi die wij nu drinken?”
“Nee man, heel weinig. Maar in die goedkope whisky’s, vaak dat gesmokkeld spul, zit er wel wat meer. Die duurdere sopie wordt langer te rijpen gelegd in speciale tonnen en meerdere malen door die distillatiekolom gehaald. Die goedkopere niet.”
“Dus net als je scherpzand meerdere malen door een steeds fijnere zeef haalt, dan blijft echt dat fijne schone zand zonder rommel over.”
“Klopt helemaal, jongere broeder in ons midden, en ook een mooi voorbeeld.”
“Maar moeten we juichen met die herverkiezing van die twee etnische politieke leiders?”
“O jawel. Ik zou zelfs zeggen: vooral die foto’s van hun mooi en traditioneel geklede aanhang zijn gewoon een document van historische waarde.”
“Waarom ‘historisch’?”
“Omdat de verkiezingen van 2025 de laatste zullen zijn waarbij sterk op etniciteit gebaseerde partijen na de verkiezingen nog grote invloed zullen hebben.”
“Meester, wat zegt u daar? Drinkt ú niet een giftig zelfgestookt spul?”
“Echt niet. Ik kijk wel uit! Kijk, jongere vriend, bepaalde politici denken nog steeds in dat oude kiesstelsel met al die etnisch opgedeelde kiesdistricten.”
“Hoe bedoelt u? Ik kan u niet zo goed meer volgen.”
“Zie de oude indeling: Nickerie: overwegend Hindostaanse en wat Javaanse kiezers, Coronie: creools, Saramacca: overwegend Hindo en een beetje Jampo, Wanica: voorheen overwegend Hindo, intussen aardig wat Marronso en kreoro. Para: kreoro, Brokkopondo: Marronso van de Saamaka kant;  Commewijne: voorheen Jampo nanga Hindo, nu veel fottoh-suma sinds die Bosje-brug, Marwiena: overwegend Morronso van de Auka-groep en Sipaliwini idem en met wat inheemse brada nanga sisa.”
“Ow, dus volgens u hield die oude indeling vooral die etnische hokjespolitiek in stand. Maar wattebout het grootste toentertijdse kiesdistrict, namelijk Paramaribo?”
“Overwegend mulatten, creolen, vooral uit de sociale volksklasse. En intussen ook aardig wat andere etniciteiten. Paramaribo is de grote smeltkroes van Suriname, zoals ook vele grote steden in de wereld.”
“Klopt, maar ik zie nog steeds geen onderbouwing van de uitspraak over de komende verkiezingen en de etniciteit.”
“Simpel: in 2025 is het hele land één groot kiesdistrict geworden met een evenredige vertegenwoordiging, waarbij one man…. nu zegt men genderbewust: …waarbij one person, one vote telt.”
“So what? Dat is toch goed?”
“Ja, maar dat betekent dat die stemmen in die etnisch opgedeelde kiesdistricten niet meer in aparte hokjes zetels binnen gaan halen, zie het extreme voorbeeld van Coronie, maar dat alle stemmen uit alle uithoeken, inhoeken, achterhoeken, bijhoeken, bovenhoeken en afuskonsi-hoeken van het land bij elkaar geteld zullen worden en dan wordt één grote kiesdeler berekend.”
“Dus dit nieuwe kiesstelsel is voordelig voor de grootste partijen, geeft de minder grote etnische partijen grote hoofdbrekens en is funest voor die kleinere, vaak progressieve partijen.”
“Klopt helemaal, beste jongere broeder, goed gezien. Daarom waren die twee grootste partijen het opeens zo verrassend eens met elkaar over dat evenredigheidsstelsel voor het hele land.”
“En dus daarom houden die twee minder grote etnische partijen elkaar zo krampachtig vast en blèren als een storende voetbaltoeter in het rond dat hun respectieve herkozen leiders de onbetwiste en unanieme leiders van hun etnische coalitie zijn.”
“Precies, en daarom broadcast die ene dat alle African Srananman op hem moeten stemmen en die andere met zoon roept alle Jampo-brada en sisa op om op hem te stemmen.”
“Als beide groepen kiezers dat braaf doen, halen ze samen misschien wel inderdaad zo een 28 zetels. Maar de grote vraag is: zullen de kiezers dat anno 2025 zo massaal gaan doen?”
“De BEP en de HVB voelen zich beter thuis bij de NDP dan bij dat etnisch verbond van Bravo en Somo&son.”
“En tenminste één top NPS-er heeft te kennen gegeven geen problemen met een samenwerking met de NDP te hebben.”
“Maar is men dan vergeten dat het deze laatstgenoemde partij was die is gaan graaien in de kasreserve van spaarders om aloe, lesoen en uien te importeren voor ‘het volk’?”
“ Ja, men vergeet snel.”
“Wat is lesoen, meester?”
“Knoflook. Wij nazaten van immigranten wonen al meer dan 150 jaar hier en toch weigeren jullie zelfs een beetje van onze taal te leren, terwijl wij jullie taal vlot gebruiken. De liefde kan niet alleen maar van één kant komen, broeder.”
“Maar meester, vele Hindolieten om hen maar zo te duiden, zijn danig ontevreden over het beleid van deze regering.”
“Dat klopt en terecht, maar op wie gaan ze in dat hokje stemmen? Op Lonnie? Op Somo&son? Op Bobo-greg? Op die Rijmeman? Op tante Jenny, behalve misschien een aantal van hen in de stad?”
“Dus ondanks hun ontevredenheid gaan ze toch ook etnisch stemmen op hun Chan?”
“Natuurlijk! Yu e kari ala Afrikan nanga Djawaman openlijk fu stem etnisch, plus yu kosi mi leider constant, terwijl hij het echt niet zo belabberd slecht doet in vergelijking met die vorige boevenclub, dan moeten wij op een van jullie stemmen? Kom nou, dan stemmen wij maar massaal op onszelf, op Chan, hamar barkha bhaan, sukh dhaan, daniraam.”
“Goeie genade, ik proost niet.”
“Ik wel. Plus ik proost op mijn sterke leider die zelfs een boek met zijn foto op de kaft uit de handel durft te halen.”
“Sorry, maar ik vind dat pure machtswellust, zonder een gerechtelijke uitspraak na kortgeding; dit  neigt naar censuur.”
“Maar het is wel de beste reclame voor dat boek van die gefrustreerde bakra-oplichter met Berghe vol roddels, maar ook wat waarheden ertussen die we allang wisten.”
“Geen proost, heren, als protest.”
   
Rappa