Belasting over de toegevoegde waarde (btw)

De regering wil op 1 juli 2022 de belasting over de toegevoegde waarde (btw) invoeren als onderdeel van haar economische hervormingen. Btw, een van de meest drastische hervormingen die tot nog toe voor de economie is voorgesteld, gaat werkelijkheid worden. President Chan Santokhi zal binnenkort de conceptwet btw aanbieden aan de Staatsraad en De Nationale Assemblee. Ondertussen zal gewerkt worden aan de reorganisatie van de Belastingdienst en het inrichten van een geschikt IT-systeem bij de Belastingdienst.

Btw is een omzetbelasting die wordt geïnd door de overheid op consumentenuitgaven. Meer dan 130 landen hebben de afgelopen vijftig jaren btw ingevoerd. Suriname is een van de laatste landen die deze belasting invoert. Suriname heeft al een systeem voor het innen van omzetbelasting. Daarbij wordt belasting in een bepaalde fase in de economische keten (de eerste fase/de laatste fase) geïnd.

Bij btw moet er belasting worden betaald op elk stukje waarde dat een bedrijf toevoegt in de economische keten. In de keten kan elk bedrijf waarde toevoegen aan het product door het te maken, te transporteren, te verpakken of te distribueren (toegevoegde waarde of TW). Het btw-mechanisme is dus zodanig dat voor import- of consumptiegoederen de eerste verkoper de eerste belasting betaalt en de volgende verkoper alleen belasting betaalt over de toegevoegde waarde. De uiteindelijke consument betaalt de btw en de verkoper int slechts de btw voor de belastingdienst.

Twee zaken maken op macro-economisch niveau de invoering van btw van doorslaggevend belang. Als Santokhi het btw-stelsel goed handhaaft, dan kan de invoering van de btw de begrotingsconsolidatie helpen versnellen. Het btw-stelsel kan in feite helpen om het probleem van het huidig begrotingstekort aan te pakken. Dit omdat met de btw, anders dan nu het geval is, de informele sector ook in de belastingheffing wordt betrokken. Ten tweede zal elk wereldwijd geaccepteerd fiscaal administratief systeem Suriname alleen maar helpen om beter te integreren in regionale- en internationale handelsverbanden.

Streefdatum niet realistisch
De streefdatum voor de invoering van de btw is echter niet realistisch. Dat blijkt uit een rondgang onder zelfstandige ondernemers, micro-, kleine- en middelgrote ondernemingen (small businesses) in Paramaribo en het district Wanica. Met de invoering van de btw wordt het voor alle ondernemers noodzakelijk om een goede (geautomatiseerde) administratie bij te houden van hun verkopen en aankopen. De small businesses moeten binnenkort dus hun procedures veranderen, informatiesystemen invoeren of hun huidige IT-systemen aanpassen (digitalisering en digitale transformatie) voor een goede informatie-uitwisseling met de Belastingdienst In elke fase met toegevoegde waarde kan de belasting die op ‘inputs’ wordt geheven, worden teruggevorderd van de belastingdienst.  

De 21e eeuw wordt gekenmerkt door digitalisering in elk aspect van ons leven. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bij de introductie van de btw rekening moet worden gehouden met deze trend. Studies tonen aan dat initiatieven op het gebied van fiscale digitalisering vaak stuiten op weerstand van small businesses. Zelfs wanneer hun voordelen sterk worden gepromoot. Deze digitaliseringsprojecten moeten dus niet alleen het doel hebben om btw-fraude en btw-ontduiking te verminderen. Ze moeten ook de belastingadministratie voor small businesses vereenvoudigen en concrete voordelen opleveren voor deze belastingbetalers. Uit verschillende studies blijkt ook dat small businesses vaak buitensporige nalevingskosten dragen met de invoering van de btw. Het is daarom noodzakelijk om de mogelijkheden te verkennen om na introductie van de btw deze ondernemers te helpen om aan de nieuwe belastingregels te voldoen.

Btw-digitaliseringsprojecten
Santokhi dient naast een conceptwet btw ook plannen klaar te hebben voor (gefaseerde) btw-digitaliseringsprojecten. Deze plannen gaan uit van de huidige stand van zaken van fiscale digitaliseringsprojecten en stelt daarnaast een minimumstandaard vast die geldt voor dergelijke initiatieven. Bij fiscale digitalisering staan de onderwerpen big data en big data-analyse centraal. De voor- en nadelen van het gebruik van data-analyse in de belastingadministratie en bij gezamenlijke belastingcontroles van small businesses dient ook in deze plannen besproken te worden. Andere aspecten bij de beoordeling van btw-digitaliseringsprojecten zijn gegevensprivacy en -beveiliging.

Veel small businesses vrezen dat door slechte wet- en regelgeving hun bedrijfsgegevens op straat komen te liggen. Het is daarom echt dringend nodig om vast te stellen welke nieuwe uitdagingen en kansen zich voordoen met de invoering van de btw en de fiscale digitalisering die daarvoor nodig is. Het is belangrijk om te begrijpen wat de uitdagingen en kansen zijn om de mogelijkheden van fiscale digitaliseringsprojecten te herkennen. Om te beginnen zouden er wetten omtrent privacy van belastinginformatie moeten bestaan. Bovendien moet de toegang tot belastinginformatie strikt worden beperkt. De vrees van veel small businesses kan anders snel de waarheid worden.


Vincent Roep