Loonaanpassingen, speurtocht door labyrint van wenselijkheden

Wanneer bedrijven of de overheid jarenlang de lonen niet naar behoren hebben aangepast, lopen deze uit de pas en zijn ze na verloop van tijd geen reflectie meer van wat ze moeten zijn, waardoor kleine distorsies grote problemen worden. De loonproblematiek van de overheid is complex en heeft een wankelmoedig karakter. We weten dat de overheidsloonsom te groot en onbetaalbaar is geworden. Bijgevolg zijn loonaanpassingen een continue lap- en plakwerk van toelagen en anderen, waardoor de opbouw van de loonstructuur is verkracht. Loononderhandelingen zijn vaak doorspekt met intriges, belangenbehartiging en politieke voorkeuren, terwijl in goed vertrouwen onderhandelen, vaak zoek is. Een realiteit die funest is voor het land.
Wat we weten
1. Elke organisatie kent een loon- en functiestructuur.
2. Werknemers zijn ingeschaald en er is een structurele salarisopbouw.
3. Jaarlijkse loonaanpassingen zijn gebruikelijk vanwege de inflatie en lotsverbetering.
4. Loonstructuren die achterlopen vormen een bron van ergernis, demotivatie en spraakverwarring bij loononderhandelingen.
5. Als een organisatie (leest ook de overheid) goed presteert delen werknemers mee in de vorm van extra aanpassingen op de lonen, een bonus of een toelage.
6. Loonaanpassingen hebben gevolgen voor de pensioenen vanwege de pensioengrondslagen en typen pensioenregeling.
7. Pensioenen en AOV niveaus kunnen snel onder de armoedegrens komen met als gevolg een toenemende druk op de staatsfinanciën.
8. De Consumenten Prijs Index is niet gelijk aan de Cost of Living index omdat deze ook consumptie preferenties reflecteren.
Wat is CPI?
Ons Statistiekbureau publiceert maandelijks de ontwikkelingen van de Consumenten Prijs Index (CPI). Er worden verschillende notaties van inflatie genoteerd waaronder:
• De jaargemiddelde inflatie, van jan t/m dec.

Loonaanpassing gelijk aan de CPI, is dit redelijk?
1. In de CPI index zitten ook producten die reeds in de secundaire arbeidsvoorwaarden voorkomen. Deze komen ten laste van de werkgever en zouden niet wederom moeten worden meegenomen bij de looncompensatie berekeningen op basis van de CPI.
2. De maandelijkse consumptie is niet steeds 100% van het mandje wat gemeten wordt. Derhalve moet er een redelijke procentuele aanname worden gemaakt over een gemiddeld consumptie patroon van groepen werknemers.
3. Consumptieve preferenties. Bijv.: Cognac vs. Whisky vs. bier of: broodje pindakaas vs. jam vs. steak of broodje culinair zouden niet meegenomen moet worden in de looncorrecties.
4. Lotsverbetering kan helaas alleen indien een werkgever winst maakt en het zich redelijkerwijs kan veroorloven in relatie tot haar bedrijfsvoering, te plegen investeringen en andere zaken. Dit betreft zeker ook de overheid.
Wat is een redelijke CPI compensatie?
De hoge inflatie periode van 2019 t/m 2021 is geen goede basis voor het berekenen van een loonaanpassing vanwege de doorwerking ervan bij een wegebbende inflatie over tijd. Dus kolom 2022 kan niet zonder meer worden toegepast.
1. Het egaliseren van de inflatie met een gemiddelde over 2019 t/m 2021, (4,2+60,8+60,7)/3= 41,9% is een goed uitgangspunt.
Rekenvoorbeelden:
 
De ondersteuning- en koerscompensatietoelagen worden nu structureel geïncorporeerd in het basisloon met SRD 1.800 per maand. Er wordt 17% inflatiecompensatie toegepast en later nog eens 8% er bovenop. Het initiële basis maandloon van SRD 2.200 wordt met SRD 2.854,40 verhoogd, een looncorrectie van 130%. Bij een basis maandloon van SRD 22.000 is de looncorrectie 37%. We kunnen concluderen dat de overheid best gul is geweest en dat de loonstructuur bij de overheid met lap- en plakwerk, weer is vastgezet tot de volgende loonronde.

Gerard Lau