Wachtrijen van kiezers buiten het stadhuis van Johannesburg. De rijen doen denken aan de verkiezingen van 1994. (Getty Images)
De eerste resultaten zijn bekendgemaakt van wat wordt gezien als de zwaarst bevochten verkiezingen in Zuid-Afrika sinds het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) dertig jaar geleden aan de macht kwam. Met tot nu toe de resultaten van ongeveer 27% van de stemdistricten geteld, leidt het ANC met 43%, gevolgd door de Democratische Alliantie (DA) met 25%.

De radicale Economic Freedom Fighters (EFF) hebben ongeveer 9%, terwijl de uMkhonto weSizwe Party (MK Party) van voormalig president Jacob Zuma ongeveer 8% heeft. De definitieve resultaten worden dit weekend verwacht.

De eerste resultaten suggereren dat het ANC voor het eerst zijn parlementaire meerderheid zal verliezen sinds Nelson Mandela de partij naar de overwinning leidde na het einde van het racistische apartheidssysteem in 1994.

Veel kiezers geven het ANC de schuld van de hoge niveaus van corruptie, misdaad en werkloosheid in het land.

De gerespecteerde Raad voor Wetenschappelijk en Industrieel Onderzoek (CSIR) en de website News24 voorspellen dat de eindstemming van de partij rond de 42% zou kunnen liggen, een grote daling ten opzichte van de 57% die zij bij de verkiezingen van 2019 behaalde.

Dit zou het land dwingen een coalitie aan te gaan met een of meer van de andere partijen om een ​​meerderheid in het parlement te vormen.

De DA voert een liberaal economisch beleid, terwijl zowel de EFF als de MK voorstander zijn van meer staatsinterventie en nationalisering. De keuze van de partner zou dus een enorm verschil maken voor de toekomstige koers van Zuid-Afrika.

Het is onduidelijk of president Cyril Ramaphosa aan de macht zal blijven, omdat hij onder druk zou kunnen komen te staan ​​van het ANC om af te treden als de partij minder dan 45% van de eindstemmen krijgt, zei prof. William Gumede, voorzitter van de non-profitorganisatie Democracy Works Foundation.

Het ANC zou hem tot zondebok kunnen maken, en een fractie binnen de partij zou erop kunnen aandringen dat hij wordt vervangen door zijn plaatsvervanger, Paul Mashatile. De EFF en het Knessetlid zullen waarschijnlijk ook zijn ontslag eisen voordat ze instemmen met een coalitie met het ANC. " Dat vertelde prof Gumede aan de BBC.

Zuid-Afrikanen stemmen niet rechtstreeks op een president. In plaats daarvan stemmen ze op parlementsleden die vervolgens de president zullen kiezen.

De eerste resultaten laten zien dat het ANC zware verliezen lijdt tegen MK, vooral in KwaZulu-Natal, waar de partij van Zuma met 43% van de stemmen aan de leiding staat, tegenover de 21% van het ANC.

Zuma veroorzaakte een grote schok toen hij in december aankondigde dat hij het ANC zou verlaten om campagne te voeren voor MK.

KwaZulu-Natal is de thuisregio van Zuma en de provincie met het op een na hoogste aantal stemmen, waardoor het van cruciaal belang is om te bepalen of het ANC zijn parlementaire meerderheid behoudt.

Hoewel Zuma is uitgesloten van deelname aan het parlement vanwege een veroordeling wegens minachting van de rechtbank, verscheen zijn naam nog steeds op het stembiljet als MK-leider.

Als MK KwaZulu-Natal wint, zou dat een "grote verstoring" zijn en de "potentiële decimering" van het ANC in de provincie inluiden, zei prof. Gumede.

Het ANC riskeert ook zijn meerderheid te verliezen in het economische hart van Gauteng, waar de partij momenteel 36% heeft tegenover de 29% van de DA.

Bij de verkiezingen van woensdag waren er tot diep in de nacht lange rijen kiezers buiten de stembureaus in het hele land.

Volgens de kiescommissie sloot het laatste stembureau donderdagochtend om 03.00 uur lokale tijd.

Een verkiezingsfunctionaris in Johannesburg vertelde de BBC dat de rijen deden denken aan de historische verkiezingen van 1994, toen zwarte mensen voor het eerst konden stemmen.

Sifiso Buthelezi, die stemde in het Joubert Park in Johannesburg – het grootste stembureau in Zuid-Afrika – zei tegen de BBC: "Vrijheid is geweldig, maar we moeten de corruptie aanpakken."

Verandering is een terugkerend sentiment geweest, vooral onder jonge kiezers.

"De opkomst onder hen was hoog en ze stemden tegen het ANC", zei prof. Gumede.

Ayanda Hlekwane, een van de 'vrij geboren' generatie van Zuid-Afrika, dat wil zeggen geboren na 1994, zei dat hij ondanks drie diploma's nog steeds geen baan heeft. "Ik werk aan mijn PhD-voorstel, zodat ik weer kan gaan studeren als ik geen baan krijg", vertelt hij aan de BBC in Durban. Maar Hlekwane zei dat hij optimistisch was dat de zaken zouden veranderen.

De verwachting is dat de steun voor het ANC onder de oudere generatie groter zal zijn.
Een 89-jarige vrouw, Elayne Dykman, vertelde de BBC dat ze hoopte dat jongeren in Zuid-Afrika hun stem niet als vanzelfsprekend beschouwen.

Er waren een recordaantal van 70 partijen en 11 onafhankelijke partijen, terwijl Zuid-Afrikanen stemden voor een nieuw parlement en negen provinciale parlementen.

De DA heeft met tien van hen een pact getekend, waarin wordt afgesproken een coalitieregering te vormen als ze genoeg stemmen krijgen om het ANC van de macht te verdrijven.

Maar dit is hoogst onwaarschijnlijk, aangezien het ANC naar verwachting de grootste partij zal blijven, waardoor het in pole position komt te staan ​​om een ​​coalitie te leiden.