Verdeeld Japan neemt afscheid vermoorde ex-premier Abe

In een zwarte kimono liep de weduwe van Shinzo Abe langzaam en droeg de as van haar man in een met zijde bedekte urn. Aki plaatste het op een breed altaar bedekt met witte chrysanten. Daarboven hing een enorme foto van Abe, de langstzittende premier van Japan.

Slechts één keer eerder in de naoorlogse geschiedenis van Japan heeft een politicus een staatsbegrafenis gekregen. Het evenement van dinsdag ter ere van Abe heeft tot grote controverse geleid.

Het trok duizenden gasten - lokale en mondiale leiders, met name van de nauwste bondgenoten van Japan. Maar het kreeg ook te maken met een terugslag toen demonstranten marcheerden tegen het besluit om de begrafenis te houden.

Het is een dag en een gebeurtenis die de Japanse samenleving lijkt te hebben doorgesneden. En het is een teken van Abe's gecompliceerde en vaak verdeeldheid zaaiende erfenis.

De 67-jarige politicus werd in juli vermoord - twee keer neergeschoten met een zelfgemaakt pistool. De moord schokte een land dat niet gewend was aan wapenmisdrijven of politiek geweld, en veroorzaakte een uitbarsting van verdriet voor een leider die nog nooit zo populair was geweest.

"Abe-San, heel erg bedankt", riepen rouwenden toen ze in juli bijeenkwamen om hun respect te betuigen. Met zijn dood beseften veel van zijn landgenoten dat hij Japan een gevoel van stabiliteit en veiligheid had gegeven.

Die stemming sloeg om met de aankondiging van een staatsbegrafenis. Maar het is doorgegaan ondanks de groeiende tegenstand van het Japanse publiek, met opiniepeilingen waaruit blijkt dat ongeveer 60% zich ertegen verzet.

Buiten de Budokan - de arena in Tokio waar de begrafenis plaatsvond - strekte de rij rouwenden die bloemen droegen zich uit over meer dan 3 km. Ze droegen zwart en droegen bloemen om voor de laatste keer hun respect te betuigen.

"Ik hou van Abe en alles aan hem, daarom sta ik in de rij", zei een 19-jarige. Een andere rouwende, een vrouw, zei dat ze daar was om "mijn dankbaarheid te tonen voor zijn lange dienst als premier".

Maar op korte afstand voor het Japanse parlement verzamelden zich duizenden meer om luidruchtig en boos hun ongenoegen te demonstreren.

Abe werd in het buitenland alom bewonderd, maar in eigen land was hij een verdeeldheid zaaiende persoon. Veel van de demonstranten buiten het parlement waren woedend over de kosten van 10,7 miljoen dollar voor de begrafenis. Anderen zeiden simpelweg dat Abe de zeldzame eer van een staatsbegrafenis niet verdiende.

"Ik ben gefrustreerd en boos dat we de regering laten doen wat ze willen zonder de mensen te raadplegen", zei de 25-jarige Iori Fujiwara. "Wij de jongere generatie moeten zich meer uitspreken voor onze eigen toekomst, daarom ben ik hier."

"Ik zou niet thuis kunnen blijven terwijl ze zoveel geld uitgeven en zoveel gasten uitnodigen terwijl er Japanners zijn die lijden door de tyfoon de vorige week", zei de 25-jarige Ayaka Uehira.

Veel van degenen die tegen de begrafenis zijn - en tegen de politieke erfenis van Abe - zijn oudere Japanners. In een land dat getraumatiseerd is door oorlog, heeft de oudere generatie lang de voorkeur gegeven aan een 'pacifistische' grondwet die Japan ervan weerhield zwaar te investeren in zijn leger. Abe probeerde daar echter verandering in te brengen - niet door een referendum of parlementair proces, maar door de grondwet te herinterpreteren.

Deze stap was controversieel en impopulair, maar wordt steeds meer verwelkomd door Abe's aanhangers - van wie velen jongere Japanners zijn. Zonder last te hebben van oorlogsherinneringen, reageren ze ook steeds vaker op de agressieve aanspraken van China op Japans grondgebied. Voor hen was Abe een buitengewone politicus die Japan als belangrijke speler weer op de internationale kaart zette.

Premier Fumio Kishida en zijn liberaal-democratische partij hebben zeker de beslissing genomen om Abe te eren zonder na te denken over hoe het land zou kunnen reageren. Maar het valt niet te ontkennen dat Abe ook een man was die enorm werd bewonderd door de bondgenoten van Japan.

Hij drong aan op sterkere betrekkingen tussen wat hij 'gelijkgestemde democratieën' noemde, waaronder India en Australië. Hij speelde ook een belangrijke rol bij de oprichting van de Quad - een alliantie tussen de VS, Japan, India en Australië.

Het is dan ook geen verrassing dat de Amerikaanse vice-president en zittende en voormalige Australische premiers naar Tokio reisden om hun respect te betuigen. Of dat de Indiase premier Narendra Modi de reis maakte nadat hij vorige week de begrafenis van koningin Elizabeth II in Londen had overgeslagen. Ze erkennen misschien dat Abe zijn tijd in sommige opzichten ver vooruit was. Hij was altijd op zijn hoede geweest voor een toenemende dreiging uit China - een zorg die de bondgenoten van Japan nu delen.